Ứng phó với tình trạng ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng, nhất là ở khu vực nội đô, chính quyền Hà Nội đang khẩn trương đẩy mạnh chiến lược giảm lượng khí thải. Tại tọa đàm "Chuyển đổi xe máy xăng ở nội đô: Vì một Hà Nội xanh" ngày 18/7 do Báo điện tử Dân trí tổ chức, Sở Xây dựng và Sở Nông nghiệp & Môi trường đã công bố nhiều thông tin quan trọng.

Theo ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, hiện Hà Nội có khoảng 6,9 triệu xe máy và gần 1,5 triệu xe máy từ các tỉnh lân cận thường xuyên lưu thông. Trong đó, 70% là xe cũ, xe máy chiếm tới 95% tổng số phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. Các phương tiện này tạo ra lượng lớn chất ô nhiễm như HC, CO, NOx và bụi mịn PM10, chiếm từ 58–74% tổng lượng phát thải giao thông tại Hà Nội.

Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu đẩy mạnh giải pháp giảm phát thải. Theo đó, UBND TP Hà Nội giao Sở Nông nghiệp & Môi trường phối hợp các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch chi tiết, để trình phê duyệt trước ngày 25/7/2025. Sau khi ban hành, lộ trình dự kiến cho thấy: từ ngày 1/7/2026, Hà Nội chính thức cấm lưu thông xe máy, mô tô sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) trong nội đô Vành đai 1.

Các biện pháp chuẩn bị bao gồm hỗ trợ đổi xe cũ sang xe điện, triển khai các loại phương tiện công cộng thích hợp và xây dựng hạ tầng phù hợp.

Hà Nội tăng độ phủ một phương tiện trước khi cấm hoàn toàn xe xăng đi vào Vành đai 1
Việc tăng cường xe buýt mini tại khu vực Vành đai 1 sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận. Ảnh minh họa

Điểm đáng chú ý là Hà Nội đang nghiên cứu thử nghiệm loại hình xe buýt mini (8–12 chỗ) trong khu vực Vành đai 1 để gia tăng mật độ điểm dừng, tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận. Theo ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Tài chính – Đầu tư, Sở Xây dựng, mục tiêu là tạo dịch vụ vận tải công cộng phù hợp, giúp người dân dễ dàng chuyển từ phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng.

Loại xe nhỏ này có ưu điểm về tần suất cao, linh hoạt hoạt động trên các tuyến nhỏ, dễ tiếp cận các hẻm, ngõ sâu. Đây là lộ trình chuyển giao hợp lý trước khi dừng hoạt động xe máy xăng.

Để đảm bảo hiệu quả, Hà Nội không chỉ đầu tư phương tiện mà còn xây dựng chính sách hỗ trợ: từ tiền mặt trực tiếp, ưu đãi về phí, lệ phí, đến hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe xanh. Các doanh nghiệp vận tải công cộng được hưởng lãi suất vay ưu đãi và hỗ trợ xây dựng hạ tầng phục vụ xe điện, đặc biệt là trạm sạc.

Theo ông Long, hạ tầng sạc là yếu tố thiết yếu để kích hoạt chuyển đổi thói quen sử dụng xe điện cho cá nhân và doanh nghiệp.

Nếu triển khai thành công, chính sách này kỳ vọng giúp giảm 35–40% lượng phát thải CO và HC, cải thiện đáng kể chất lượng không khí tại nội thành. Hơn nữa, giảm số lượng xe máy cũng góp phần giảm ùn tắc và tai nạn giao thông.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra lớn: làm sao để hỗ trợ người dân, đặc biệt nhóm thu nhập thấp, không bị ảnh hưởng quá mức khi buộc phải chuyển đổi phương tiện? Việc tổ chức mạng lưới buýt mini đủ hiệu quả, tiết kiệm, phù hợp thói quen di chuyển, hay xây dựng đủ hạ tầng sạc… là những bước đi cần sát sao.