Sẽ tăng phí tại 37 dự án BOT: Bộ GTVT đề xuất 2 phương án

TBCKVN - Bộ GTVT vừa có văn bản lấy ý kiến bộ, ngành, địa phương trước tình trạng sụt giảm doanh thu của hàng chục dự án BOT và đề xuất tăng phí ở 37 dự án BOT trên cả nước.

	Liên tiếp sự cố Vietjet, Đại biểu QH kiến nghị “Không vì lợi nhuận mà lơ là an toàn hàng không”
	Thu phí sử dụng đường bộ: Tổ chức thu phí có thể bị phạt tới 70 triệu đồng
	Dự án trên 1.200 tỷ mới được gọi vốn BOT: Khó hay dễ thực hiện?

Theo Bộ GTVT, hiện có 37 dự án BOT đến hạn tăng phí 12-18% theo lộ trình. Trong đó, năm 2018 tăng phí 2 dự án, năm 2019 tăng phí 35 dự án, năm 2020 tăng phí 10 dự án, năm 2021 tăng phí 2 dự án, các dự án còn lại sẽ tăng phí sau năm 2021. Sẽ tăng phí 37 dự án BOT trên cả nước?

Bộ GTVT cho biết, tính đến tháng 05/2019, đã quyết toán toàn bộ hoặc một phần 59 dự án BOT đã hoàn thành đưa vào vận hành khai thác, 2 dự án còn lại đang thi công.

Lý do được Bộ đưa ra là theo Thông tư 159 của Bộ Tài chính về chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng đường bộ hoàn vốn đầu tư xây dựng đường bộ, lộ trình tăng phí của các dự án BOT là 3 năm 1 lần. Tuy nhiên, theo chỉ đạo của Chính phủ, từ tháng 05/2016 đến nay, Bộ GTVT chưa thực hiện tăng phí với 59 dự án BOT trên cả nước.

Theo điều khoản đã ký của 59 hợp đồng BOT, đến thời điểm này có 37 dự án tới hạn tăng phí 12-18% theo lộ trình. Trong đó, năm 2018 tăng phí 2 dự án, năm 2019 tăng phí 35 dự án, năm 2020 tăng phí 10 dự án, năm 2021 tăng phí 2 dự án, các dự án còn lại sẽ tăng phí sau năm 2021.

Trong số 37 dự án BOT đề xuất tăng phí có 25 dự án doanh thu thực tế giảm so với phương án tài chính trong hợp đồng BOT.

Chủ đầu tư nói gì? Một số chủ đầu tư đã đề nghị tăng phí. Ông Hồ Anh Sơn - giám đốc Công ty TNHH MTV CECO 545 BOT (thuộc Công ty CP Xây dựng công trình 545) quản lý trạm BOT Điện Bàn qua quốc lộ 1, Quảng Nam khẳng định theo hợp đồng ký với Bộ GTVT, lộ trình 3 năm tăng phí 1 lần, tăng theo kiểu trượt giá. Đáng lẽ năm 2019 trạm sẽ tăng giá vé nhưng trước đây có nhiều chuyện nên lùi thời gian tăng. Ông Sơn cho hay, tại trạm BOT Điện Bàn hiện tụt khoảng 60% doanh thu. Trạm BOT phải tăng phí bởi trên địa bàn tỉnh có thêm nhiều tuyến đường như cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi và nhiều đường vòng, tránh, làm trạm thất thu lớn. "Doanh nghiệp của chúng tôi khá bức xúc... Câu chuyện này Bộ phải lo, nếu không tăng được giá dễ dẫn đến doanh nghiệp vỡ phương án tài chính, không hoàn vốn được theo hợp đồng", ông Sơn nói.

Văn bản của Bộ GTVT nêu rõ, nếu không có giải pháp đồng bộ, kịp thời với 25 dự án này thì phương án tài chính bị phá vỡ, doanh nghiệp dự án phá sản, các khoản vay nghìn tỷ từ ngân hàng để đầu tư công trình BOT trở thành nợ xấu.

Ví dụ, doanh thu một số trạm BOT sụt giảm do lưu lượng xe thấp hơn thực tế như trạm BOT hầm Đèo Cả, Hà Nội - Bắc Giang, Pháp Vân - Cầu Giẽ, quốc lộ 38, tuyến tránh TP. Phủ Lý, quốc lộ 5, quốc lộ 1 đoạn qua Quảng Nam...

Nguyên nhân do kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương không đúng dự báo làm giảm lưu lượng xe, một số trạm thu phí BOT có số lượng sử dụng vé tháng, vé quý lớn cũng làm doanh thu các trạm giảm 15 - 20%...

Bộ GTVT cũng cho rằng tình trạng các trạm BOT sụt giảm lưu lượng xe một phần xuất phát từ việc các địa phương đầu tư các dự án giao thông chạy song hành với tuyến đường BOT, đường ngang chạy qua khu vực trạm BOT dẫn tới thất thoát lưu lượng xe, hoặc tình trạng các phương tiện vận tải cố ý tránh trạm thu phí...

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Quyền - Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô VN đề nghị không tăng phí dự án BOT cải tạo, nâng cấp đường. Ông Quyền cho rằng hoạt động thu phí tại các trạm chưa bảo đảm minh bạch theo mong muốn của người dân, doanh nghiệp. Khi trạm BOT hụt thu cần phân tích nguyên nhân do phương tiện không đạt như dự báo, hay biên chế các trạm thu phí BOT quá nhiều, tổ chức không hợp lý dẫn tới chi phí tổ chức thu cao...

Các trạm BOT hiện nay có 2 nhóm: dự án đầu tư mới hoàn toàn, người sử dụng có quyền lựa chọn tuyến song song để đi thì điều chỉnh mức thu không tạo ý kiến trái chiều từ phía người sử dụng. Với trạm thu BOT đầu tư nâng cấp, mở rộng, tăng số làn xe trên tuyến cũ, người dân không có sự lựa chọn thì không nên tăng phí.

"Hiện mức thu phí giữa tuyến đường BOT đầu tư mới và các tuyến chỉ nâng cấp, cải tạo vẫn na ná như nhau, đây là một bất hợp lý không phù hợp với chủ trương của Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội", ông Quyền nói.

Đề xuất 2 phương án tăng phí

- Phương án 1 là tăng phí BOT đúng lộ trình trong giai đoạn 2019 - 2021. Để tránh sốc khi tăng phí đồng loạt hàng chục dự án BOT, Bộ GTVT sẽ đàm phán với các nhà đầu tư và ngân hàng trong năm 2019 chỉ tăng phí với các dự án BOT có sụt giảm doanh thu lớn.

- Phương án 2, Bộ GTVT đề xuất 49 dự án có lộ trình tăng phí trong giai đoạn 2018 - 2021 phải lùi thời điểm tăng phí sang năm 2022. Với phương án này, bộ cho biết sẽ có 9 dự án BOT bị phá vỡ phương án tài chính, doanh nghiệp có nguy cơ phá sản, Nhà nước phải bố trí khoảng 3.000 tỷ đồng để hỗ trợ 9 dự án nhằm tránh bị đổ bể.