Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, lời Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khai sinh một quốc gia tự do, đồng thời khơi dậy khát vọng xây dựng một đất nước phồn vinh, nơi nhân dân được sống trong ấm no và hạnh phúc. Tám mươi năm sau, khát vọng ấy không chỉ là lý tưởng mà đã trở thành sức mạnh nội tại, đưa Việt Nam vươn lên khẳng định vị thế mới trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

Xuất phát từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, Việt Nam đã trải qua chặng đường nhiều biến động nhưng đầy kiêu hãnh. Cột mốc Đổi mới năm 1986 trở thành bước ngoặt lịch sử, tháo bỏ cơ chế bao cấp, mở cửa hội nhập và thu hút dòng vốn quốc tế. Chính từ đây, những thế hệ doanh nghiệp tư nhân đầu tiên được khai sinh, từng bước tạo dựng vị thế trong nền kinh tế nhiều thành phần.

Một bước tiến quan trọng khác là sự ra đời của thị trường chứng khoán vào năm 2000. Từ vỏn vẹn 2 mã niêm yết trong phiên giao dịch đầu tiên, đến nay thị trường đã phát triển vượt bậc với hơn 1.700 mã, quy mô vốn hóa gần 9 triệu tỷ đồng, trở thành kênh huy động vốn trung tâm của nền kinh tế. Đặc biệt, sự góp mặt ngày càng đông đảo của khối doanh nghiệp tư nhân lên sàn - từ những “ông lớn” như Vingroup, Masan, Hòa Phát, Thế Giới Di Động đến những cái tên chuẩn bị IPO như TCBS, VPBankS, VPS, Hạ tầng Gelex, Nhựa Hoa Sen hay Bách Hóa Xanh - đã phản chiếu rõ sức bật và khát vọng hội nhập.

Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TP. HCM được khai trương vào ngày 20/7/2000

Không chỉ dừng lại ở những con số, doanh nghiệp tư nhân ngày nay được xác định là “một động lực quan trọng của nền kinh tế”, như tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị. Văn kiện này đặt mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam sẽ có 2 triệu doanh nghiệp, trong đó ít nhất 20 tập đoàn tư nhân lớn đủ năng lực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Xa hơn, tầm nhìn 2045 - kỷ niệm 100 năm Độc lập - phấn đấu đạt mốc 3 triệu doanh nghiệp, đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, sánh vai cùng cường quốc năm châu.

Từ khẩu hiệu, “một nắm khi đói bằng một gói khi no” năm 1945 - phản ánh sự thiếu thốn kéo dài của nền kinh tế thuần nông, sau tám thập kỷ, Việt Nam đã thay đổi căn bản diện mạo.

Nếu như năm 1986, khu vực nông nghiệp chiếm tới 37% GDP, thì đến năm 2024, con số này chỉ còn xấp xỉ 12%. Ngược lại, công nghiệp - xây dựng và dịch vụ đã vươn lên đóng góp chủ lực, đạt lần lượt 37,6% và 42,4% GDP. Đây chính là bằng chứng cho sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế mạnh mẽ, đưa Việt Nam từ một nước nông nghiệp sang một nền kinh tế năng động với nhiều trụ cột mới.

Đổi mới cũng tạo tiền đề cho sự xuất hiện của một thế hệ doanh nhân đặc biệt - thế hệ Đông Âu. Trong bối cảnh đất nước còn nghèo khó, hàng vạn du học sinh và lao động Việt Nam đã tìm đến Liên Xô, Nga, Ukraine và các nước Đông Âu để học tập, lập nghiệp. Thương trường khốc liệt nơi đất khách trở thành “lò rèn” bản lĩnh cho những gương mặt sau này trở thành “thế hệ F1” của kinh tế tư nhân Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo - nữ tỷ phú USD tự thân đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á - bắt đầu sự nghiệp kinh doanh từ khi còn là sinh viên tại Matxcova. Ông Phạm Nhật Vượng gây dựng thương hiệu mì ăn liền Mivina và Tập đoàn Technocom tại Ukraine, trước khi dồn vốn về Việt Nam lập Vincom, Vinpearl - nền móng Vingroup. Ông Lê Viết Lam - cộng sự thân thiết của ông Vượng - thành công với SunMart, Jungle, SunLight tại Ukraine trước khi đưa Sun Group về nước, kiến tạo những công trình du lịch - hạ tầng tầm vóc.

Từ trái sang: Ông Hồ Hùng Anh, bà Nguyễn Thị Phương Thảo, ông Trần Khắc Vỹ, ông Phạm Nhật Vượng, ông Ngô Chí Dũng

Bên cạnh đó, hàng loạt gương mặt doanh nhân khác cũng có điểm tựa Đông Âu: Các ông Nguyễn Đăng Quang (Masan Group), Hồ Hùng Anh (Techcombank), Ngô Chí Dũng (VPBank), Đặng Khắc Vỹ (VIB), Nguyễn Cảnh Sơn (Eurowindow)… Tất cả đã góp phần tạo dựng lớp doanh nhân bản lĩnh quốc tế, sẵn sàng gánh vác vai trò trụ cột của khu vực tư nhân trong nền kinh tế.

Cùng thời điểm, đất nước liên tiếp đạt những cột mốc hội nhập quan trọng. Năm 1995, quan hệ Việt - Mỹ được bình thường hóa, Việt Nam gia nhập ASEAN, mở ra bước đi chiến lược gắn kết với khu vực. Đến năm 2007, việc chính thức gia nhập WTO đã khép lại một chặng đường dài mở cửa, đồng thời khẳng định vị thế mới của Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là minh chứng rõ ràng nhất. Năm 1988, vốn FDI vào Việt Nam chỉ đạt 340 triệu USD, nhưng đến 1995 đã tăng lên 7,9 tỷ USD. Đặc biệt, năm 2007 - thời điểm Việt Nam vào WTO - dòng vốn FDI đạt kỷ lục 21,3 tỷ USD, cao hơn tổng vốn FDI giai đoạn 2001-2005 cộng lại. Bước sang năm 2024, Việt Nam tiếp tục lập kỷ lục mới khi thu hút 38,2 tỷ USD FDI, trong đó vốn giải ngân đạt 25,4 tỷ USD - cao nhất từ trước đến nay. Nhờ đó, nền kinh tế đã vươn lên Top 4 ASEAN với GDP đạt 476 tỷ USD, tiệm cận Thái Lan và Singapore.

Có thể khẳng định, giai đoạn 1986-2007 không chỉ là thời kỳ hút vốn quốc tế và hội nhập sâu rộng, mà còn là nền móng sản sinh lớp doanh nhân Đông Âu - những người đã mang về vốn, tri thức và bản lĩnh quốc tế, đặt nền tảng cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của khu vực tư nhân và hành trình hội nhập toàn cầu của kinh tế Việt Nam.

Gần bốn thập kỷ hội nhập đã trở thành chiếc chìa khóa giúp Việt Nam vươn mình trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Theo chỉ số năng lực cạnh tranh công nghiệp (CIP), Việt Nam hiện ở nhóm khá cao, khẳng định vai trò như một trong những trung tâm sản xuất mới nổi của khu vực châu Á. Sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế cũng làm thay đổi mạnh mẽ bức tranh lao động: Từ chỗ hơn một nửa dân số làm nông nghiệp, đến năm 2024, tỷ lệ lao động trong công nghiệp - xây dựng và dịch vụ đã chiếm tới 73,5% tổng số lao động có việc làm, tăng 46,5% so với năm 1990.

Những thay đổi đó đã đưa Việt Nam thoát khỏi nhóm thu nhập thấp, bước vào nhóm trung bình và hướng tới ngưỡng cao hơn. Nếu năm 1989, thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 123 USD thì đến năm 2024 đã lên tới 4.700 USD, tăng gấp 38 lần. Dự báo năm 2029, con số này có thể đạt 6.500 USD, phản ánh sức bật lớn của nền kinh tế và đời sống nhân dân.

Thu nhập tăng trưởng đã tạo nền tảng cho sự hình thành và mở rộng tầng lớp trung lưu - động lực tiêu dùng mới của xã hội. Từ nhu cầu “ăn no, mặc ấm”, người dân ngày nay hướng tới “ăn ngon, mặc đẹp, sống tiện nghi và trải nghiệm hiện đại”. Chính sự chuyển biến này đã khiến thị trường tiêu dùng nội địa trở thành một trong những động lực tăng trưởng mạnh mẽ nhất, song hành cùng xuất khẩu và đầu tư.

Trên nền tảng đó, những doanh nghiệp tư nhân năng động đã nhanh chóng bắt nhịp, kiến tạo thị trường bán lẻ hiện đại. Thế Giới Di Động với hệ thống chuỗi điện thoại, điện máy và Bách Hóa Xanh đã phủ sóng toàn bộ 63 tỉnh, trở thành một trong những hệ thống bán lẻ lớn nhất Đông Nam Á. PNJ từ một thương hiệu trang sức nội địa đã vươn tầm quốc tế, khẳng định năng lực thiết kế và sản xuất của người Việt. Trong khi đó, FPT Retail đã mở rộng từ công nghệ sang dược phẩm, với FPT Long Châu được ví như “mũi tiêm sức khỏe” cho hàng triệu người Việt, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng lớn.

Song hành cùng các nhà bán lẻ là những tập đoàn tiêu dùng lớn. Masan Group dưới sự dẫn dắt của ông Nguyễn Đăng Quang đã phát triển Masan Consumer thành doanh nghiệp dẫn đầu trong ngành hàng tiêu dùng thiết yếu. Ông từng nhấn mạnh: “Masan Consumer là ‘viên kim cương gia bảo’, là niềm tự hào trong sứ mệnh phụng sự người tiêu dùng. Đây là ‘đại sứ ẩm thực’ được Masan mang ra thế giới… Không chỉ lo bữa ăn cho 100 triệu người Việt mà còn hướng tới 8 tỷ công dân trên toàn cầu”.

Không chỉ dừng ở việc đáp ứng nhu cầu trong nước, các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam còn đặt ra những chuẩn mực mới cho ngành bán lẻ, dịch vụ và tiêu dùng. Sự xuất hiện của các mô hình bán lẻ hiện đại, chuỗi siêu thị, thương mại điện tử, cùng các thương hiệu nội địa vươn ra khu vực đã khiến Việt Nam trở thành một trong những thị trường hấp dẫn nhất Đông Nam Á.

Đây chính là minh chứng rõ ràng cho một Việt Nam ngày càng sung túc: Từ những ngày tháng chỉ mơ ước cơm no áo ấm, đất nước đã bước sang thời kỳ tiêu dùng chất lượng, gắn liền với trải nghiệm, phong cách sống và khát vọng hội nhập toàn cầu.

Sự lớn mạnh của kinh tế trong nước suốt bốn thập kỷ qua không chỉ dừng lại ở việc cải thiện đời sống người dân, mà còn song hành cùng quá trình hội nhập toàn cầu. Từ một quốc gia xuất khẩu nông sản đơn thuần, Việt Nam đã vươn mình khẳng định vị thế mới, trở thành trung tâm sản xuất và thương mại hàng đầu khu vực, với những doanh nghiệp tư nhân ghi dấu trên bản đồ thế giới.

Một dấu mốc đáng chú ý là lần đầu tiên trong lịch sử, Việt Nam ghi nhận gần 60 doanh nghiệp có vốn hóa trên 1 tỷ USD (tương đương 26.300 tỷ đồng) trên sàn chứng khoán tính đến giữa tháng 8/2025. Trong số đó, 23 doanh nghiệp đạt vốn hóa trên 100.000 tỷ đồng - là những “người khổng lồ” dẫn dắt nền kinh tế tư nhân Việt Nam. Tiêu biểu như FPT (146.500 tỷ đồng) với thế mạnh công nghệ và dịch vụ chuyển đổi số; Hòa Phát (gần 200.000 tỷ đồng) - tập đoàn thép lớn nhất Đông Nam Á; Masan Group (123.000 tỷ đồng) - “đại sứ ẩm thực” phủ sóng hàng triệu bữa ăn gia đình; Techcombank (276.000 tỷ đồng) và VPBank (285.000 tỷ đồng) - hai ngân hàng tư nhân top đầu; hay Vingroup với vốn hóa 481.000 tỷ đồng, vừa là “ngọn cờ” bất động sản, vừa là đại diện công nghiệp ô tô Việt Nam thông qua VinFast.

Đây không chỉ là những con số ấn tượng về thị trường vốn, mà còn minh chứng cho một khu vực tư nhân đã trưởng thành, trở thành động lực chính của tăng trưởng, tạo hàng triệu việc làm, đóng góp lớn vào ngân sách và nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Từ xuất phát điểm là hạt gạo sau ngày thống nhất, nay Việt Nam đã ghi tên mình vào Top đầu khu vực về xuất khẩu nhiều mặt hàng chủ lực. Ngoài nông sản truyền thống, thế mạnh xuất khẩu còn đến từ điện tử, điện thoại và linh kiện, dệt may, da giày, cùng thủy sản. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã có 28 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 91,7% tổng kim ngạch. Trong số này, 9 mặt hàng đạt trên 5 tỷ USD, tương ứng 72,3% tổng giá trị, giúp Việt Nam duy trì vị trí trong Top 20 quốc gia có thương mại phát triển lớn nhất thế giới.

Song hành với kim ngạch xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp niêm yết nội địa đang bứt phá trên thị trường quốc tế. Vingroup với VinFast đã đưa xe điện “Made in Vietnam” vào Mỹ và châu Âu, mang khát vọng toàn cầu hóa ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. FPT hiện diện tại hơn 30 quốc gia, ký hợp đồng công nghệ với các tập đoàn Fortune 500, trở thành niềm tự hào về trí tuệ Việt. Trong lĩnh vực tiêu dùng và bán lẻ, Masan kết hợp với Thế Giới Di Động kiến tạo hệ sinh thái tiêu dùng - tài chính toàn diện, hướng tới cả thị trường khu vực. Ngành nông nghiệp chứng kiến sự hồi sinh của những tên tuổi như Hoàng Anh Gia Lai hay PAN Group, vừa phục vụ thị trường nội địa, vừa đưa trái cây, thủy sản Việt Nam vào chuỗi cung ứng quốc tế. Xây dựng Hòa Bình cũng khẳng định tên tuổi khi trúng thầu nhiều công trình lớn ở nước ngoài, mở rộng thương hiệu xây dựng Việt ra thế giới.

Tất cả những bước tiến này cho thấy, Việt Nam không còn là một nền kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào nông sản như thời kỳ hậu chiến, mà đã trở thành quốc gia có những ngành hàng tỷ USD, có doanh nghiệp tư nhân tỷ USD, có năng lực cạnh tranh ngang tầm trong lĩnh vực công nghiệp, công nghệ và dịch vụ toàn cầu.

Việt Nam theo đó đã hiện diện đầy bản lĩnh trên bản đồ kinh tế thế giới – từ hạt gạo từng cứu đói những ngày đầu thống nhất, đến xe điện, phần mềm, thép, trang sức và chuỗi bán lẻ mang thương hiệu Việt. Đây là minh chứng cho sức mạnh hội nhập và bản lĩnh vươn lên của doanh nhân tư nhân Việt Nam trong kỷ nguyên toàn cầu.

Sau 80 năm Độc lập, hành trình kinh tế Việt Nam in dấu bằng sự trưởng thành của những doanh nghiệp từng nuôi dưỡng từ thời bao cấp. Các thương hiệu như Bóng đèn Phích nước Rạng Đông, Thuốc lá Vinataba, Bia Sài Gòn, Bông Bạch Tuyết, May 10, Giày Thượng Đình, Diêm Thống Nhất... không chỉ là ký ức một thời gian khó mà còn là nền tảng khởi đầu cho quá trình công nghiệp hóa.

Từ điểm tựa đó, lớp doanh nhân Đông Âu - thế hệ F1 - đã vươn lên trở thành những trụ cột mới của nền kinh tế. Vingroup, VPBank, Techcombank, Masan, HDBank ngày nay không chỉ nằm trong nhóm vốn hóa lớn nhất thị trường chứng khoán, mà còn là đầu tàu của khu vực tư nhân, lan tỏa sức mạnh đổi mới và hội nhập.

Cùng với những tên tuổi lớn đã khẳng định vị thế, Việt Nam ngày càng xuất hiện nhiều hệ sinh thái doanh nghiệp tạo dấu ấn và ảnh hưởng sâu rộng trong cộng đồng. Theo Bảng xếp hạng ALPHA30 - Top 30 Tập đoàn Chiến lược Việt Nam do Vietnam Report công bố ngày 21/8/2025, nhóm doanh nghiệp này sở hữu tổng tài sản gần 2,43 triệu tỷ đồng, doanh thu hơn 1,1 triệu tỷ đồng, tương đương 9,5% GDP năm 2024.

Ngoài những “gương mặt quen thuộc” thuộc nhóm VN30, bảng xếp hạng còn ghi nhận sự vươn lên mạnh mẽ của các hệ sinh thái đang định hình vị thế mới: VIMC trong vận tải và cảng biển, T&T Group ở tài chính - bất động sản, Gelex và GEE mảng thiết bị điện, công nghiệp và năng lượng, CMC ở mảng công nghệ, hay những tập đoàn đa ngành như Geleximco và BRG.

Hành trình lớn mạnh ấy song hành cùng sự phát triển của thị trường chứng khoán. Từ phiên giao dịch đầu tiên năm 2000 chỉ với 2 mã cổ phiếu, đến nay thị trường đã có khoảng 1.700 mã chứng khoán, trở thành kênh huy động vốn chủ lực của nền kinh tế. Tính đến hết phiên 22/8/2025, vốn hóa thị trường cổ phiếu chiếm 76% GDP năm 2024, tương ứng gần 9 triệu tỷ đồng. VN-Index đã bứt phá lên 1.688 điểm, mức cao lịch sử, với sự dẫn dắt chủ yếu từ nhóm bất động sản và tài chính, hiện chiếm hơn 55% vốn hóa toàn thị trường.

Sự phát triển của thị trường không chỉ đến từ quy mô doanh nghiệp mà còn nhờ lực lượng nhà đầu tư ngày càng đông đảo. Nếu năm 2000 chỉ có khoảng 3.000 tài khoản giao dịch, thì đến nay, Việt Nam đã vượt mốc 10 triệu tài khoản chứng khoán, cán đích sớm hơn 5 năm so với kế hoạch. Phần lớn trong số này là giới trẻ - lực lượng lao động chất lượng cao đang dịch chuyển từ “cơ bắp” sang “trí tuệ”, vừa là nguồn nhân lực sản xuất, vừa là dòng vốn nội địa tiếp sức cho doanh nghiệp niêm yết.

Cùng với cổ phiếu cơ sở, các sản phẩm tài chính như phái sinh, chứng quyền, chứng chỉ quỹ cũng không ngừng được đa dạng hóa, góp phần hoàn thiện cấu trúc thị trường. Thị trường chứng khoán Việt Nam không chỉ là nơi huy động vốn, mà còn là “sân khấu” phản chiếu sức bật và khát vọng hội nhập của doanh nghiệp tư nhân.

Đặc biệt, tháng 10/2025, Việt Nam đang chờ đợi kết quả nâng hạng từ “cận biên” lên “mới nổi” - cột mốc có thể thu hút hàng chục tỷ USD vốn ngoại. Nếu diễn ra đúng tiến độ, đây sẽ là thành quả kép: Vừa kỷ niệm 25 năm thị trường chứng khoán, vừa hòa cùng không khí 50 năm Giải phóng miền Nam và 80 năm Quốc khánh 2/9.

Từ hũ gạo cứu đói năm 1945 đến nền kinh tế chỉ 8 tỷ USD năm 1986, nay Việt Nam đã đạt quy mô 500 tỷ USD GDP (dự kiến năm 2025), áp sát Top 3 Đông Nam Á. Đó không chỉ là hành trình của những con số, mà là minh chứng cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của doanh nghiệp tư nhân niêm yết - trụ cột của nền kinh tế hiện đại và ngọn cờ hội nhập toàn cầu.