Sự xuất hiện trở lại với mật độ dày đặc của châu chấu tre – loài côn trùng từng gây thiệt hại nghiêm trọng cho cây rừng và cây trồng nông nghiệp – đang khiến nhiều địa phương miền núi phía Bắc bước vào trạng thái cảnh giác cao. Từ cuối tháng 5/2025, các ổ dịch bắt đầu lan rộng tại nhiều khu vực, trong đó có những nơi ghi nhận mật độ châu chấu dày đặc chưa từng thấy trong nhiều năm trở lại đây.

Theo ghi nhận, tỉnh Cao Bằng là địa phương đầu tiên công bố dịch châu chấu tre, với mức độ gây hại rõ rệt tại các huyện Nguyên Bình, Hòa An và Thạch An. Tiếp đó, tại xã Thiện Hòa, huyện Bình Gia (Lạng Sơn), đàn châu chấu lưng vàng xuất hiện với mật độ cao, tấn công không chỉ cây trồng mà còn bay vào khuôn viên trường học, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt và học tập. Đến đầu tháng 6, hiện tượng tương tự cũng được ghi nhận tại huyện Bố Trạch (Quảng Bình) – nơi châu chấu tre lần đầu tiên xuất hiện với quy mô lớn, phá hoại nhiều diện tích cây trồng địa phương.

Lý giải cho diễn biến bất thường này, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, điều kiện thời tiết từ đầu năm đến nay là yếu tố thúc đẩy châu chấu phát triển sớm và lan rộng. Cụ thể, nền nhiệt trung bình tại các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc có xu hướng giảm nhẹ so với trung bình nhiều năm, kết hợp với thời tiết âm u, mưa nhỏ kéo dài giai đoạn đầu năm và nắng nóng quay trở lại từ giữa tháng 5 – tất cả tạo nên môi trường sinh sản và di chuyển thuận lợi cho châu chấu.

Hơn 1.000ha cây trồng bị đe dọa, 1 loại côn trùng vừa xuất hiện đã khiến 12 tỉnh miền Bắc 'đứng ngồi không yên'
Cao Bằng là địa phương đầu tiên công bố dịch châu chấu tre. Ảnh minh họa

Thực tế, hiện tượng châu chấu tre bùng phát không phải mới xuất hiện. Từ năm 2008, loài côn trùng này đã từng gây thiệt hại lớn tại các tỉnh vùng núi phía Bắc và Bắc Trung bộ, với phạm vi ảnh hưởng dao động từ 1.000 đến 4.000 ha mỗi năm. Dù chủ yếu gây hại cho các loại cây thân gỗ như tre, trúc, nứa, vầu, luồng..., nhưng khi mật độ cao, chúng có thể mở rộng vùng phá hoại sang cả cây nông nghiệp như lúa nương, ngô, chuối, thuốc lá hay dong riềng – gây thiệt hại nghiêm trọng cho sinh kế nông dân.

Trước nguy cơ dịch lan rộng, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã có văn bản yêu cầu 12 tỉnh phía Bắc chủ động triển khai đồng bộ các giải pháp kiểm soát. Trong đó, nhấn mạnh việc phát hiện sớm và xử lý triệt để khi châu chấu còn ở giai đoạn non, nhằm ngăn chặn dịch bùng phát thành diện rộng. Việc giám sát đường di chuyển và quy mô gây hại của các đàn châu chấu trưởng thành cũng là một phần quan trọng trong kế hoạch ứng phó.

Đồng thời, các địa phương cần chuẩn bị đầy đủ nhân lực, vật tư và kinh phí để có thể phản ứng nhanh khi có dấu hiệu bùng phát tại chỗ. Việc phối hợp giữa cơ quan kỹ thuật, chính quyền địa phương và truyền thông cơ sở cũng được nhấn mạnh nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, nhất là các chủ rừng, trong việc phát hiện và xử lý kịp thời các ổ châu chấu mới phát sinh. Cục cũng khuyến cáo không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật một cách tràn lan, tránh gây tác động tiêu cực đến hệ sinh thái khu vực.

Ngoài ra, các Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật địa phương được yêu cầu duy trì hệ thống theo dõi, thống kê và báo cáo thường xuyên về tình hình dịch hại, nhằm giúp trung ương kịp thời điều chỉnh chiến lược và hỗ trợ kỹ thuật khi cần thiết.

Trong năm 2024, châu chấu tre từng xuất hiện tại 11 tỉnh thành, bao gồm Cao Bằng, Bắc Kạn, Điện Biên, Lạng Sơn, Sơn La, Tuyên Quang, Hòa Bình, Phú Thọ, Thanh Hóa và Nghệ An, với tổng diện tích bị ảnh hưởng lên tới hơn 1.000 ha. Với điều kiện thời tiết hiện nay, khả năng mở rộng địa bàn gây hại trong năm 2025 đang được đánh giá là rất cao, đòi hỏi sự vào cuộc khẩn trương và nghiêm túc từ các cấp chính quyền, đặc biệt là các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc.