Tại dự thảo sửa đổi Nghị định 126 hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính đề xuất cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán sẽ phải nộp thuế thu nhập cá nhân ngay tại thời điểm nhận, thay vì đợi đến khi chuyển nhượng như hiện nay. Tổ chức phát hành sẽ có trách nhiệm khấu trừ và nộp thay khoản thuế này.

Bộ cho rằng cần quy định rõ thời điểm kê khai, khấu trừ để ngăn chặn tình trạng lợi dụng chính sách, kéo dài nghĩa vụ thuế. Thực tế hiện nay, cổ tức được chi trả bằng nhiều hình thức như tiền mặt, chứng khoán hoặc ghi tăng vốn góp. Trong đó, cổ tức tiền mặt đã được khấu trừ thuế tại nguồn và vận hành hiệu quả. Ngược lại, với cổ tức, thưởng bằng chứng khoán, người nhận chỉ phải nộp thuế khi bán cổ phiếu.

Thất thu vì nhà đầu tư không chịu bán ra cổ tức nhận bằng chứng khoán, Bộ Tài chính đề xuất nộp thuế ngay
Ảnh minh họa

Thất thu hàng chục nghìn tỷ đồng vì nhà đầu tư không bán chứng khoán

Theo Bộ Tài chính, quy định hiện hành dẫn tới bất cập khi nhiều cá nhân đặc biệt là cổ đông lớn, thành viên ban lãnh đạo không chuyển nhượng cổ phiếu trong thời gian dài, khiến thu nhập thực tế chưa bị đánh thuế kịp thời. Việc hoãn thời điểm nộp thuế còn gây khó khăn trong công tác kiểm soát và truy thu.

Thống kê giai đoạn 2016 - 2024 cho thấy, tổng số thuế thu nhập cá nhân từ đầu tư vốn đạt gần 51.965 tỷ đồng, trong đó chỉ khoảng 1.318 tỷ đồng đến từ cổ tức, thưởng bằng chứng khoán - chiếm 2,54%.

Trong khoảng thời gian trên, Tổng công ty Lưu ký Chứng khoán ghi nhận cá nhân đã nhận tổng cộng 34,84 tỷ cổ phiếu thưởng và cổ tức. Nếu toàn bộ số này được chuyển nhượng theo mệnh giá 10.000 đồng/cp và áp thuế suất 5%, tổng số thuế phải nộp ước đạt 17.240 tỷ đồng - tức chỉ khoảng 8% được kê khai, nộp thực tế.

Bộ Tài chính viện dẫn kinh nghiệm quốc tế, cho thấy một số nước như Thái Lan và Ấn Độ áp dụng thu thuế ngay tại thời điểm chi trả cổ tức. Cụ thể, Thái Lan đánh thuế 10%, Ấn Độ áp thuế 10% với phần thu nhập vượt 5.000 rupee.

Bộ Tài chính cũng bổ sung cách xác định số thuế thu nhập cá nhân phải khấu trừ. Theo đó số thuế thu nhập cá nhân khấu trừ được xác định bằng giá trị cổ tức, lợi tức, thưởng nhân với thuế suất thu nhập cá nhân từ đầu tư vốn (5%). Theo quy định hiện hành, cổ tức và lợi tức được chi trả dưới nhiều hình thức như tiền mặt, chứng khoán hoặc ghi nhận phần vốn góp tăng thêm.