Tại một trạm đổi pin tự động của Nio ven sông Hoàng Phố, Thượng Hải, chỉ với một câu lệnh bằng giọng nói, chiếc xe điện đã tự động dừng đúng vị trí. Sau đó, những cánh tay robot nhanh chóng lấy bộ pin cũ và thay pin mới, kiểm tra hệ thống phần mềm và phần cứng. Khi không có gì bất thường, xe có thể lăn bánh, nhường chỗ cho xe tiếp theo. Tất cả quá trình này chỉ kéo dài 3 phút.

Đến nay, startup Nio đã vận hành hơn 3.000 trạm đổi pin khắp Trung Quốc và đang đi đầu trong mô hình “đổ đầy năng lượng cực nhanh” cho xe điện.

Trung Quốc dựng ‘đế chế trạm xăng điện’: 3 phút thay pin, 10.000 trạm sắp phủ sóng
Nio đã vận hành hơn 3.000 trạm đổi pin khắp Trung Quốc. Ảnh minh họa

Nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới Contemporary Amperex Technology Co. (CATL) cũng đang đầu tư rầm rộ vào công nghệ đổi pin. Năm 2025, CATL dự kiến xây dựng 1.000 trạm đổi pin cho xe cá nhân và sẽ mở rộng lên 10.000 trạm vào năm 2028, đủ khả năng phục vụ 1 triệu xe mỗi ngày. CATL kỳ vọng trong tương lai sẽ cần khoảng 30.000 trạm đổi pin để đáp ứng nhu cầu, tương đương khoảng một phần ba số trạm xăng hiện tại.

Không dừng lại ở xe du lịch, CATL còn triển khai 300 trạm đổi pin dành cho xe tải hạng nặng trong năm nay. Hãng hợp tác với Sinopec để phủ sóng trên các tuyến vận tải chính dài tới 150.000 km.

Tháng 3/2024, CATL và Nio đã ký thỏa thuận hợp tác chiến lược. CATL đầu tư 2,5 tỷ nhân dân tệ vào mảng năng lượng của Nio, cùng hướng tới xây dựng mạng lưới đổi pin tiêu chuẩn hóa toàn ngành. Hiện hai bên đang trong giai đoạn thương lượng để CATL có thể mua cổ phần kiểm soát tại Nio Power, đơn vị vận hành hệ thống đổi pin này.

Trung Quốc dựng ‘đế chế trạm xăng điện’: 3 phút thay pin, 10.000 trạm sắp phủ sóng
CATL dự kiến xây dựng 1.000 trạm đổi pin cho xe cá nhân và sẽ mở rộng lên 10.000 trạm vào năm 2028. Ảnh minh họa

Mô hình đổi pin bị hoài nghi về tính tương thích giữa các mẫu xe và bộ pin. Hiện vẫn chưa có tiêu chuẩn chung toàn ngành khiến nhiều hãng xe lo ngại mất quyền kiểm soát chuỗi cung ứng. Ông He Xiaopeng, CEO của Xpeng cho biết họ đã cân nhắc công nghệ này suốt 5-6 năm nhưng đến năm 2023 phải từ bỏ để tập trung vào phát triển pin tiên tiến hơn.

Tuy nhiên, các chuyên gia như Duo Fu của Rystad Energy (Thượng Hải) vẫn đánh giá cao bước đi này. Ông cho rằng đổi pin có thể tận dụng sự biến động giá điện theo thời điểm trong ngày, trong khi sạc nhanh từ hệ lưới truyền thống đòi hỏi nâng cấp hạ tầng rất tốn kém.

Nhà phân tích Yuqian Ding (HSBC) đánh giá CATL đang từng bước trở thành “đế chế trạm nhiên liệu điện” với tham vọng rộng lớn trong hệ sinh thái xe điện tương lai.

Bên cạnh đó, chính phủ Trung Quốc đang mở rộng cả 2 loại hạ tầng. Bên cạnh xây dựng 100.000 trạm sạc nhanh đến năm 2027, họ cũng hỗ trợ tài chính tới 40% cho các trạm đổi pin, nhất là ở Thượng Hải.