VACC kiến nghị cơ chế đặc thù cho Vinaconex, Fecon, UDIC tham gia Đường sắt cao tốc Bắc - Nam

Ngày 21/6/2025, Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng Việt Nam (VACC) đã tổ chức buổi giao lưu Café Nhà thầu với sự tham dự của nhiều đại diện doanh nghiệp lớn trong ngành xây dựng.

Tham dự buổi giao lưu lần này, các đại diện như Vinaconex, Xuân Mai, Tổng Công ty Phương Thành, Xí nghiệp Cơ khí Quang Trung... cũng đóng góp nhiều ý kiến thiết thực xoay quanh tổ chức tổ hợp nhà thầu, năng lực thi công và cơ chế phối hợp trong các dự án lớn.

Ông Lê Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng) phát biểu với các nhà thầu

Ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch VACC chia sẻ kết quả đáng khích lệ từ cuộc làm việc ngày 5/6 giữa Hiệp hội và một số nhà thầu lớn với Bộ trưởng Bộ Xây dựng.

Theo ông Hiệp, đây là buổi đối thoại “hiếm có” khi người đứng đầu ngành xây dựng lắng nghe rất kỹ nhiều kiến nghị mang tính chiến lược. Các vấn đề như đơn giá, chỉ định thầu, năng lực nhà thầu, thủ tục pháp lý… đều được thảo luận cởi mở. Đặc biệt, nhiều ý kiến đã được Bộ trưởng tiếp thu, làm cơ sở cho việc hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ nhà thầu trong thời gian tới.

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, hàng loạt dự án trọng điểm quốc gia với tổng mức đầu tư hàng chục tỷ USD đang được triển khai, ông Hiệp nhấn mạnh: “Chúng ta đang đứng trước một kỷ nguyên mới. Nhưng thực tế, các doanh nghiệp nhà thầu Việt Nam vẫn đang phân tán, thiếu liên kết. Nếu không có một cơ chế tổ chức lại lực lượng, rất khó để cạnh tranh với nhà thầu quốc tế hoặc đảm đương dự án lớn”.

“Chúng ta phải làm rõ năng lực nhà thầu có đủ sức tham gia không, khi năng lực tài chính của các doanh nghiệp quy mô lớn nhất như Vinaconex, UDIC… vẫn đuối so với yêu cầu của các gói thầu. Việc tạo nên tổ hợp nhà thầu để vừa giải bài toán năng lực, vừa liên kết sức mạnh có phải là cách để nhà thầu Việt Nam tham gia dự án Đường sắt cao tốc Bắc - Nam hay không?”, Chủ tịch VACC Nguyễn Quốc Hiệp đặt vấn đề với các hội viên.

Quy định pháp luật hiện chưa đề cập mô hình tổ hợp nhà thầu. Việc liên kết đang được thực hiện theo hình thức liên danh, trong đó các nhà thầu phân chia công việc theo hạng mục hoặc khối lượng. Tuy nhiên, cơ chế phân chia trong liên danh đang gặp nhiều vấn đề, ảnh hưởng không nhỏ tới tiến độ dự án. Cùng với đó, năng lực hoạt động của ban điều hành liên danh cũng đang là mối quan tâm.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VACC, cho biết cơ chế tổ hợp nhà thầu mà VACC đề xuất sẽ tập hợp nhiều nhà thầu có thế mạnh khác nhau tham gia dự án theo định hướng không chia nhỏ gói thầu.

“Thay vì chia dự án thành nhiều gói thầu, các tổ hợp nhà thầu sẽ cùng tham gia đấu thầu chung, sau đó phân chia thực hiện theo thế mạnh. Mô hình này sẽ giải tỏa phức tạp giữa thầu chính và thầu phụ, đồng thời cho phép doanh nghiệp lớn dẫn dắt, lôi kéo doanh nghiệp nhỏ đi cùng”, ông Tuấn giải thích.

Với cơ chế tổ hợp, doanh nghiệp mạnh về cầu, về đào hầm, về làm đường… sẽ cùng nhau thực hiện dự án. Tuy nhiên, cơ chế phối hợp và cách thức tổ chức là vấn đề các doanh nghiệp sẽ tiếp tục thảo luận, đề xuất. Một mặt, sẽ giải quyết điểm hạn chế của liên danh – như việc phân chia công việc, trách nhiệm của các bên. Mặt khác, cơ chế này cho phép doanh nghiệp lớn kéo theo doanh nghiệp nhỏ và vừa trong ngành.

Ông Hiệp cho rằng đây là cơ chế đặc thù cần có để triển khai dự án Đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Hiện VACC đang tổng hợp năng lực nhà thầu để gửi tới Bộ Xây dựng, trong đó xác định danh sách các nhà thầu lớn nhất, là những đơn vị có khả năng đứng đầu tổ hợp.

Trước đó, ngày 30/11/2024, VACC đã tổ chức chương trình “Café Nhà thầu Xây dựng” lần thứ 4 với sự tham gia của lãnh đạo Bộ Xây dựng cùng gần 30 doanh nghiệp thành viên.

Hình ảnh tại buổi "Cafe Nhà thầu Xây dựng” lần thứ 4 ngày 30/11/2024

Góp ý giải pháp tăng cường nguồn lực cho nhà thầu Việt Nam, ông Phạm Việt Khoa – Chủ tịch HĐQT Fecon đề xuất nghiên cứu cơ chế ưu đãi lãi suất tín dụng cho doanh nghiệp tham gia dự án trọng điểm quốc gia, học hỏi kinh nghiệm từ Trung Quốc. Riêng với dự án lớn như Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, việc chỉ định nhà thầu xây lắp là cần thiết để đảm bảo năng lực thực hiện, tiềm lực tài chính và cam kết bảo hành công trình.

Ông Nguyễn Khắc Hải, Phó Tổng Giám đốc Vinaconex, đề xuất trong giai đoạn đầu có thể áp dụng chỉ định thầu và lựa chọn đơn vị đã từng tham gia công trình cấp cao tốc tương tự để giao thầu, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực. Đồng thời, với dự án dài hạn (2027–2035), doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có khả năng triển khai. Khi có hành lang pháp lý rõ ràng, nhà thầu sẽ tự tin đầu tư công nghệ và nhân lực tham gia sâu hơn vào các gói thầu dự án.