VCCI đề nghị xem xét đánh thuế cổ tức cổ phiếu ngay khi chia, lo nhà đầu tư chịu áp lực tài chính

Thuế đánh vào cổ tức cổ phiếu: Có thực sự hợp lý?

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa đề xuất Bộ Tài chính cân nhắc lại quy định khấu trừ thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức bằng cổ phiếu, cho rằng chính sách này có thể gây áp lực tài chính, rủi ro thanh khoản và làm suy giảm động lực đầu tư dài hạn.

Trong văn bản góp ý gửi Bộ Tài chính về Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 126/2020/NĐ-CP hướng dẫn Luật Quản lý thuế, VCCI đã bày tỏ quan ngại về quy định thay đổi thời điểm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức bằng chứng khoán.

Theo Dự thảo, thời điểm khấu trừ thuế sẽ được thực hiện ngay khi trả cổ tức bằng cổ phiếu, thay vì khi nhà đầu tư thực hiện giao dịch bán ra như trước đây.

VCCI cho rằng việc đánh thuế thu nhập cá nhân tại thời điểm cổ đông nhận cổ tức bằng cổ phiếu là chưa phù hợp về bản chất kinh tế, bởi không có thu nhập thực tế phát sinh tại thời điểm đó. Hành động chia cổ phiếu chỉ đơn thuần là điều chỉnh kỹ thuật, làm tăng số lượng cổ phiếu lưu hành mà không làm tăng giá trị tài sản của nhà đầu tư.

Thậm chí, chính sách này có thể khiến nhà đầu tư – bao gồm cả nhà đầu tư lớn và nhỏ lẻ – phải nộp thuế trước khi thu được bất kỳ dòng tiền nào, từ đó gây áp lực thanh khoản và rủi ro đầu tư, làm suy giảm động lực nắm giữ cổ phiếu lâu dài.

Không chỉ tác động đến nhà đầu tư, VCCI còn cảnh báo chính sách thu thuế ngay khi chia cổ tức sẽ làm giảm nguồn lực tái đầu tư cho doanh nghiệp.

Theo tổ chức này, doanh nghiệp thường có ba phương án phân phối lợi nhuận sau thuế: giữ lại, chia cổ tức bằng tiền mặt hoặc chia cổ tức bằng cổ phiếu. Trong đó, chia cổ phiếu là hình thức dung hòa lợi ích đôi bên: doanh nghiệp giữ lại vốn để sản xuất, còn nhà đầu tư được gia tăng sở hữu theo thời gian.

Nếu phải nộp thuế ngay khi nhận cổ phiếu, hình thức này sẽ mất tính hấp dẫn. VCCI đặt vấn đề: “Nếu đều phải đóng thuế ngay lập tức, tại sao nhà đầu tư không chọn cổ tức tiền mặt để vừa có dòng tiền vừa đảm bảo nghĩa vụ thuế mà không lo rủi ro giảm giá cổ phiếu?”.

VCCI lo ngại việc đánh thuế cổ tức cổ phiếu ngay khi chia sẽ khiến nhà đầu tư chịu áp lực tài chính, rủi ro thanh khoản và giảm động lực nắm giữ dài hạn.

Nguy cơ rút vốn khỏi doanh nghiệp

VCCI dẫn chứng, trong giai đoạn 2016–2024, số thuế thực thu từ cổ tức bằng cổ phiếu chỉ đạt 1.318 tỷ đồng, trong khi nếu thu ngay tại thời điểm chia, số tiền ước đạt 17.420 tỷ đồng. Con số chênh lệch này cho thấy phần lớn cổ đông chọn nắm giữ lâu dài, và dòng tiền chưa thu đang được doanh nghiệp tái đầu tư cho sản xuất, mở rộng quy mô.

Nếu thực hiện quy định mới, các khoản thuế này sẽ bị rút khỏi doanh nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng vốn đầu tư và khả năng tăng trưởng.

Từ các phân tích trên, VCCI đề nghị Bộ Tài chính không thay đổi thời điểm khấu trừ thuế đối với cổ tức bằng cổ phiếu, đồng thời xem xét chính sách thuế không chỉ ở góc độ “thu đúng, thu đủ” mà còn cần tạo điều kiện nuôi dưỡng nguồn thu ổn định và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển.

Trích dẫn minh họa từ bản góp ý: “Một cá nhân sở hữu 100.000 cổ phiếu giá 30.000 đồng/cp, sau chia cổ tức 2:1 sẽ nhận thêm 50.000 cp. Giá điều chỉnh về 20.000 đồng/cp, tổng tài sản không đổi. Tuy nhiên, người này vẫn phải nộp 25 triệu đồng thuế dù không hề có thêm thu nhập thực tế”.