Lo ngại về chính sách thuế quan khắt khe của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã kích hoạt một "cơn sốt vận tải" toàn cầu đầu năm 2025. Các doanh nghiệp Mỹ đua nhau nhập khẩu hàng hóa để "né" thuế, khiến lượng hàng hóa dồn dập đổ vào nước này trong quý I, kéo theo chỉ số chi phí vận tải hàng hải toàn cầu Baltic Dry Index tăng hơn 40% tính đến thời điểm hiện tại, theo dữ liệu từ LSEG.

Cơn sốt vận tải do lo ngại thuế quan tại Mỹ: Lợi nhuận trước mắt, suy thoái đang tới gần
Các doanh nghiệp Mỹ đua nhau nhập khẩu hàng hóa để "né" thuế. Ảnh minh hoạ

Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo: sự tăng trưởng đột biến này nhiều khả năng sẽ kéo theo một “cơn đau đầu” kinh tế trong thời gian tới, bất kể chính sách thuế quan tiếp theo ra sao.

Bùng nổ vận tải – Tín hiệu tốt trong ngắn hạn

Trong bối cảnh các doanh nghiệp toàn cầu tranh thủ tăng tốc xuất khẩu sang Mỹ trước khi các rào cản thương mại siết chặt hơn, những hãng vận tải có năng lực và khả năng thích ứng nhanh đang hưởng lợi rõ rệt.

Tập đoàn A.P. Moller-Maersk – hãng vận tải container lớn nhất thế giới – cho biết vẫn duy trì toàn bộ các tuyến vận chuyển xuyên Thái Bình Dương mà không hủy chuyến nào từ đầu năm đến nay. Tại Mỹ, lưu lượng đường sắt trong tuần kết thúc ngày 26/4 đã tăng 5% so với cùng kỳ năm trước, còn các tuyến vận tải đa phương thức (kết hợp đường bộ, đường sắt và đường biển) tăng 8%.

Dấu hiệu hạ nhiệt: Hủy chuyến, sa thải và cắt giảm sản lượng

Dù vậy, những điểm sáng trên đang trở thành ngoại lệ khi các tác động từ chính sách thuế bắt đầu lộ rõ. Hapag-Lloyd – hãng vận tải lớn thứ năm thế giới – cho biết tỷ lệ hủy chuyến từ Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 4 đã lên tới 30%. Ông Gene Seroka, Giám đốc điều hành Cảng Los Angeles, dự báo sản lượng hàng từ Trung Quốc sẽ giảm mạnh tới 35% chỉ trong tuần tới.

Cú sốc này đang lan dần vào hệ thống vận tải nội địa. Hiện có khoảng 3,5 triệu tài xế xe tải tại Mỹ – nhiều hơn tổng số lính cứu hỏa, cảnh sát và nhân viên trại giam cộng lại, theo Hiệp hội Vận tải Xe tải Mỹ. Một khi khối lượng hàng hóa giảm tốc, tác động đến nền kinh tế là điều khó tránh khỏi.

Tín hiệu đã bắt đầu rõ rệt: giá cước vận chuyển bằng xe đầu kéo chuyên chở hàng rời (flatbed) giảm lần đầu tiên trong năm trong tuần kết thúc ngày 18/4, theo Truckstop và FTR. Cổ phiếu của công ty vận tải lâu đời Saia sụt tới 31% sau khi báo cáo kết quả quý I thấp hơn kỳ vọng. Giám đốc tài chính Matthew Batteh tiết lộ sản lượng giao hàng trong tháng 4 đã giảm so với cùng kỳ năm ngoái, đảo chiều sau mức tăng 3% trong tháng 3.

Lùi không kịp, loạt doanh nghiệp đã "chịu trận"

Ngay cả khi thuế quan được điều chỉnh, nhiều thiệt hại đã xảy ra. UPS (United Parcel Service) tuyên bố cắt giảm tới 20.000 nhân sự, đồng thời mất tới 50% sản lượng vận chuyển từ khách hàng lớn nhất – Amazon. CEO Andy Jassy của Amazon cho biết cả người bán hàng lẫn nội bộ công ty đều đã dự trữ hàng tồn kho sớm, báo hiệu nhu cầu vận chuyển sắp bước vào giai đoạn giảm tốc.

Kinh nghiệm từ đại dịch COVID-19 cũng chứng minh hệ quả của những cú “phanh gấp” trong chuỗi cung ứng: khi hoạt động trở lại sau giãn cách, các kho hàng chậm trễ trong việc nhận container, khiến nhiều cảng bị ùn tắc trầm trọng.

Các nhà đầu tư đã bắt đầu phản ứng. Chỉ số Vận tải Dow Jones đã giảm tới 14% từ đầu năm 2025. Trong bối cảnh hiện tại, mọi tuyến đường dường như đều hướng đến một điểm đến duy nhất: suy thoái.