Xoài là loại trái cây phổ biến tại Việt Nam với nhiều giống khác nhau, từ nội địa đến nhập khẩu. Tuy nhiên, những giống xoài cổ truyền thống vẫn giữ được vị thế riêng nhờ hương vị đặc trưng, trong đó không thể không nhắc đến xoài tròn Yên Châu – đặc sản của huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La.

Đặc sản vùng cao một thời bị bỏ quên, nay thành 'hàng hot' ở phố thị: Giá mềm, hương vị đặc biệt
Xoài tròn Yên Châu được rao bán trên chợ mạng - Ảnh chụp màn hình

Hương vị “nhớ mãi” chỉ có ở Yên Châu

Cuối tháng 5 là thời điểm quả xoài tròn bắt đầu chín rộ. Dù mùa vụ chỉ kéo dài khoảng một tháng, nhưng lại mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân địa phương.

Xoài tròn Yên Châu có hình dáng nhỏ gọn, quả tròn đều. Khi còn xanh, vỏ sẫm màu, sần sùi và có các chấm nâu đen, không bóng mượt như các giống xoài lai hiện đại. Khi chín, xoài chuyển sang màu đỏ hoặc vàng cam rực rỡ, cùi dày, thịt mịn và có vị ngọt đậm, thơm nồng đặc trưng.

Dù giống xoài tròn được nhân giống và trồng ở nhiều nơi khác, nhưng chỉ những cây xoài trồng tại Yên Châu mới đạt được độ ngọt và hương thơm đúng chuẩn.

Yên Châu là vùng đất có khí hậu nóng, khô cùng đất đỏ bazan giàu dinh dưỡng, rất phù hợp cho sự phát triển của giống xoài này. Người dân nơi đây vẫn thường gọi xoài tròn là "xoài trứng", để phân biệt với các loại xoài khác trồng trong vùng.

Đây là giống xoài bản địa lâu đời, được bà con gìn giữ và chăm sóc qua nhiều thế hệ, trở thành niềm tự hào nông sản của địa phương.

Đặc sản vùng cao một thời bị bỏ quên, nay thành 'hàng hot' ở phố thị: Giá mềm, hương vị đặc biệt
Đặc sản vùng cao một thời bị bỏ quên, nay thành 'hàng hot' ở phố thị: Giá mềm, hương vị đặc biệt
Xoài tròn Yên Châu – đặc sản của huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La.

Từ vùng núi đến bàn ăn thành thị

Từng là loại trái cây gắn liền với đời sống của người dân bản địa, nay xoài tròn Yên Châu đã có mặt tại nhiều tỉnh thành, thậm chí được xuất khẩu sang thị trường nước ngoài nhờ hương vị độc đáo và chất lượng ổn định.

Hiện trên thị trường, đặc biệt là tại Hà Nội, xoài tròn Yên Châu được bán với giá từ 35.000–50.000 đồng/kg, thường được tiêu thụ nhiều qua các cửa hàng trái cây sạch hoặc trên các chợ mạng.

Với mùi thơm nhẹ, vị ngọt thanh, không gây rát cổ như một số loại xoài ngọt gắt khác, xoài tròn Yên Châu là lựa chọn lý tưởng trong mùa hè, thích hợp dùng tráng miệng, làm sinh tố hoặc ăn kèm muối chấm.