Đề xuất tái sử dụng hơn 6.000 tỷ đồng vốn ngân sách cho vay chính sách

Chính phủ vừa trình Quốc hội đề xuất cho phép Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) tiếp tục sử dụng lại hơn 6.068 tỷ đồng vốn ngân sách nhà nước đã cấp cho ba chương trình tín dụng chính sách (TDCS) triển khai giai đoạn 2008–2017, hiện đã hết thời gian thực hiện. Trong đó, 3.144 tỷ đồng đã được thu hồi, còn 2.924 tỷ đồng đang tiếp tục thu hồi theo hợp đồng tín dụng đến năm 2035.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định tỷ lệ nợ xấu của riêng khoản vốn ngân sách này hiện chỉ ở mức 2,68%, đã được trích lập dự phòng đầy đủ. “Giả sử khoản này không thu hồi được, thì cũng không ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước”, ông nhấn mạnh.

Đề xuất dùng lại 6.068 tỷ đồng để tiếp tục cho vay chính sách

Sáng 24/6, tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng – thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ – trình bày tờ trình về phương án xử lý nguồn vốn thu hồi từ các chương trình tín dụng chính sách do ngân sách nhà nước đã cấp trong giai đoạn 2008–2017, nay đã kết thúc.

Theo đó, Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) tiếp tục sử dụng toàn bộ 6.068,961 tỷ đồng vốn ngân sách đã cấp trước đây để cho vay các chương trình TDCS mới. Trong số này, 3.144 tỷ đồng đã được thu hồi tính đến ngày 30/4/2025, còn 2.924 tỷ đồng đang trong quá trình thu hồi theo hợp đồng và sẽ kéo dài đến năm 2035.

Việc sử dụng lại nguồn vốn này, theo Chính phủ, sẽ giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt nguồn lực tại các chương trình TDCS đang triển khai như: cho vay nhà ở xã hội (Nghị định 100/2024/NĐ-CP), phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (Nghị định 28/2022/NĐ-CP), vốn đang đối mặt với khó khăn do bố trí từ ngân sách chỉ đáp ứng được một phần trong tổng nhu cầu lên tới hơn 31.000 tỷ đồng đến hết năm 2025.

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) bày tỏ đồng thuận về việc tiếp tục sử dụng vốn thu hồi nhưng cho rằng cần làm rõ phương án xử lý. Theo ông, nên cân nhắc một trong hai cách: hoặc quyết toán riêng phần đã thu hồi được (3.144 tỷ đồng) và giao cho NHCSXH sử dụng theo quy định; hoặc nếu giao toàn bộ 6.068 tỷ đồng thì phải gia hạn thời gian thực hiện, đồng thời tách bạch rõ phần vốn đã và chưa thu hồi để không gây khó khăn cho các nhiệm kỳ sau trong công tác kiểm toán, quyết toán.

Băn khoăn này được chia sẻ bởi đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp), người cũng đánh giá cao tính nhân văn của các chương trình TDCS trước đây, đặc biệt là cho đồng bào dân tộc thiểu số, nhà ở xã hội, và lao động xuất khẩu. Tuy nhiên, ông Hòa lưu ý thực tế ở địa phương: nhiều hộ nghèo vay chỉ để “được vay tiếp”, thậm chí phải vay nóng để trả đúng hạn với kỳ vọng tiếp cận vòng vốn tiếp theo. Ông kiến nghị cần truyền thông rõ đây là tiền vay, không phải hỗ trợ không hoàn lại, đồng thời tăng giám sát để tránh sử dụng sai mục đích và đảm bảo khả năng thu hồi.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định phần lớn vốn tín dụng chính sách đã thu hồi, nợ xấu chỉ 2,68% và không gây rủi ro cho ngân sách. (Ảnh: Media Quốc hội)

Bộ trưởng Tài chính: “Không thất thoát ngân sách, giả sử không thu hồi được cũng không ảnh hưởng”

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết toàn bộ số vốn được cấp cho ba chương trình TDCS trước đây đều có cơ chế thu hồi rõ ràng, được giám sát chặt chẽ và đến nay chưa xảy ra thất thoát ngân sách.

Ông dẫn chứng, dư nợ quá hạn của NHCSXH hiện ở mức dưới 1%, thấp hơn đáng kể so với mặt bằng chung của hệ thống ngân hàng thương mại. Riêng với phần vốn ngân sách đã cấp cho ba chương trình TDCS cũ, tỷ lệ nợ xấu hiện chỉ ở mức 2,68% và đã được trích lập dự phòng rủi ro đầy đủ.

Bộ trưởng khẳng định, trong trường hợp không thể thu hồi toàn bộ phần vốn còn lại, ngân sách nhà nước cũng sẽ không bị ảnh hưởng.

Đối với ý kiến đề xuất của đại biểu Trần Hoàng Ngân về việc chỉ quyết toán phần vốn đã thu hồi, Bộ trưởng Thắng cho rằng phương án này sẽ phát sinh thêm thủ tục hành chính không cần thiết.

Theo ông, nếu chia thành hai phần xử lý riêng biệt thì sau này Chính phủ vẫn phải trình Quốc hội một tờ trình khác cho phần vốn chưa thu hồi. Do đó, việc cho phép sử dụng lại toàn bộ hơn 6.000 tỷ đồng sẽ giúp rút ngắn quy trình, tiết kiệm thời gian và đưa nguồn lực vào thực tế nhanh hơn, đúng mục tiêu.

Lý giải về việc không tiếp tục ba chương trình TDCS cũ, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết: chương trình cho vay các huyện nghèo không còn phù hợp sau khi sắp xếp lại mô hình chính quyền cấp huyện; chương trình nhà ở cho hộ nghèo đã cơ bản hoàn thành, phấn đấu đến tháng 10 năm nay đạt mục tiêu 100% hộ có nhà ở tối thiểu.

Thay vì kéo dài chương trình cũ, Bộ Tài chính sẽ tham mưu Chính phủ xây dựng các chương trình mới sát thực tiễn hơn. Bên cạnh đó, ông nhấn mạnh: hiện vốn ngân sách chỉ chiếm khoảng 23% tổng dư nợ của NHCSXH, phần lớn còn lại đến từ trái phiếu và các nguồn huy động khác. Việc để lại hơn 6.000 tỷ đồng sẽ giúp giảm áp lực ngân sách trung ương, tránh phải phân bổ thêm từ đầu.

Hình ảnh tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV. (Ảnh: Media Quốc hội)

Ủy ban Kinh tế đồng thuận, đề nghị bổ sung vào nghị quyết kỳ họp

Thẩm tra nội dung tờ trình, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá cao đề xuất và cho rằng đây là giải pháp hợp lý trong bối cảnh ngân sách hạn chế, góp phần rút ngắn thủ tục, tận dụng hiệu quả nguồn lực sẵn có và tránh lãng phí. Việc xin chủ trương Quốc hội là đúng quy định pháp luật, đúng thẩm quyền.

Ủy ban đề nghị Chính phủ rà soát số liệu, đảm bảo minh bạch, chỉ đạo NHCSXH sử dụng vốn đúng đối tượng, đúng mục tiêu, không để xảy ra trục lợi hay thất thoát. Đồng thời, kiến nghị bổ sung nội dung này vào nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 9, ưu tiên phân bổ cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và khu vực khó khăn.

Giai đoạn 2008–2017, từ chính nguồn vốn ngân sách 6.068 tỷ đồng này, NHCSXH đã giúp gần 1,1 triệu hộ nghèo, cận nghèo và đối tượng yếu thế tiếp cận vốn vay ưu đãi, xây dựng hơn 700.000 căn nhà ở xã hội, hỗ trợ gần 400.000 lượt đồng bào dân tộc thiểu số và hơn 11.000 lao động đi làm việc nước ngoài từ các huyện nghèo.