Ngân hàng Nhà nước vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị định quy định điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ. Điểm mới đáng chú ý là quy định khi thu giữ tài sản bảo đảm là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu của khách hàng, tổ chức tín dụng phải trích một khoản tiền để bên bảo đảm có nguồn lực duy trì cuộc sống tối thiểu cho bản thân và gia đình.

Theo Ngân hàng Nhà nước, quy định này nhằm cân bằng giữa quyền thu hồi nợ của chủ nợ với quyền có nơi ở hợp pháp, quyền làm việc và quyền sở hữu tài sản cơ bản của người dân. Đây là điểm khác biệt so với dự thảo trước đó từng lấy ý kiến, vốn quy định không được thu giữ nếu tài sản bảo đảm là nhà ở duy nhất hoặc công cụ lao động chính.

Dự thảo mới nêu rõ, việc thu giữ chỗ ở duy nhất chỉ được thực hiện khi đáp ứng điều kiện tại Điều 198a Luật số 32/2024/QH15 (sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 96/2025/QH15) và thêm một trong các tiêu chí sau:

Nếu tài sản là chỗ ở duy nhất, tổ chức tín dụng phải trích lại khoản tiền tương đương 12 tháng lương tối thiểu vùng nơi người vay sinh sống.

Nếu tài sản là công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất (không hình thành từ vốn vay), tổ chức tín dụng phải trích khoản tiền tương đương 6 tháng lương tối thiểu vùng.

Hiện mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ quy định dao động từ 3,45 triệu đồng đến 4,96 triệu đồng mỗi tháng theo Nghị định 74/2024/NĐ-CP và Nghị định 128/2025/NĐ-CP. Mức lương tối thiểu được tính toán dựa trên nhu cầu cơ bản về lương thực, thực phẩm, nhà ở, y tế, giáo dục và các chi phí sinh hoạt thiết yếu khác.

Để thống nhất thực thi, Ngân hàng Nhà nước đề xuất cụ thể hóa giá trị công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất không quá 120 triệu đồng. Dự thảo nghị định dự kiến có hiệu lực từ ngày 15/10.

Theo định nghĩa, “chỗ ở duy nhất” là nơi ở hợp pháp thuộc quyền sở hữu của người vay, nơi đăng ký thường trú hoặc tạm trú và không có chỗ ở nào khác. “Công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất” là động sản được dùng làm phương tiện sinh sống chính, có giá trị không quá 120 triệu đồng.

Ngoài ra, dự thảo cũng quy định chi tiết trách nhiệm của cả hai bên. Người vay phải cung cấp giấy tờ chứng minh tình trạng tài sản, thu nhập, nghĩa vụ thuế và nơi cư trú để xác định tài sản có thuộc diện “chỗ ở duy nhất” hoặc “công cụ lao động duy nhất” hay không. Trong khi đó, tổ chức tín dụng phải thông báo rõ quyền và nghĩa vụ của khách hàng, đồng thời trích khoản tiền hỗ trợ trước khi tiến hành thu giữ.

Một điểm tương đồng được dự thảo viện dẫn là trong thi hành án dân sự, khi cưỡng chế giao nhà ở duy nhất, chấp hành viên cũng phải trích một phần tiền từ kết quả bán đấu giá để người phải thi hành án có thể thuê nhà trong vòng một năm.

Ngân hàng Nhà nước cho biết việc bổ sung quy định này nhằm hạn chế tình trạng người vay rơi vào cảnh không còn chỗ ở hoặc phương tiện lao động, đồng thời vẫn đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các tổ chức tín dụng trong xử lý nợ xấu.