Chuyển đổi xanh: từ định hướng chính sách đến hành động cụ thể

Ngày 21/5/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức Tọa đàm “Đẩy mạnh triển khai Kế hoạch hành động của ngành ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030” và Lễ công bố Sổ tay Hệ thống quản lý rủi ro môi trường – xã hội trong hoạt động cấp tín dụng.

Sự kiện nằm trong khuôn khổ chương trình hợp tác giữa NHNN với Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), Chương trình GIZ của Chính phủ Đức và các đối tác quốc tế nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh trong ngành tài chính – ngân hàng.

Phát biểu tại tọa đàm, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú nhấn mạnh, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, tăng trưởng xanh không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Đối với Việt Nam – quốc gia đang phát triển – đây là xu thế tất yếu để hướng tới phát triển bền vững, bao trùm và thịnh vượng.

Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 đặt mục tiêu tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng xanh, trung hòa carbon, đóng góp vào nỗ lực toàn cầu hạn chế gia tăng nhiệt độ. Chính phủ cũng đã ban hành kế hoạch hành động cụ thể với 18 chủ đề, 57 nhóm nhiệm vụ và 134 hoạt động triển khai ở cấp bộ ngành, địa phương.

Nguồn lực cho chuyển đổi xanh không chỉ đến từ ngân sách nhà nước và các khoản hỗ trợ quốc tế, mà còn yêu cầu sự vào cuộc mạnh mẽ của khu vực tài chính, đặc biệt là hệ thống ngân hàng thông qua phát triển tín dụng xanh.

Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, NHNN đã chủ động lồng ghép mục tiêu phát triển bền vững trong định hướng tín dụng từ năm 2015. Trong đó, NHNN ban hành các chỉ thị thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh, quản lý rủi ro môi trường – xã hội và nâng dần tỷ trọng cho vay các dự án thân thiện môi trường.

Năm 2023, NHNN tiếp tục triển khai Kế hoạch hành động toàn ngành về tín dụng xanh giai đoạn 2021–2030, đồng thời phối hợp với các tổ chức quốc tế xây dựng hệ thống đánh giá, giám sát, và khung pháp lý hỗ trợ tài chính xanh.

Kết quả bước đầu ghi nhận sự chuyển biến tích cực:

Tính đến tháng 3/2025, đã có 58 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ xanh, so với chỉ 15 tổ chức vào năm 2017.

Tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh giai đoạn 2017–2024 đạt trên 21%/năm, cao hơn bình quân chung toàn hệ thống.

57 tổ chức tín dụng đã triển khai đánh giá rủi ro môi trường – xã hội đối với các khoản vay, với tổng dư nợ được đánh giá đạt 3,62 triệu tỷ đồng – gấp hơn 15 lần so với năm 2017.

Nhiều ngân hàng thương mại đã ban hành báo cáo phát triển bền vững, nâng cao tính minh bạch và cam kết với môi trường.

Ngân hàng Nhà nước ra mắt sổ tay quản lý rủi ro môi trường, thúc đẩy tín dụng xanh
Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú phát biểu khai mạc Tọa đàm. (Ảnh: NHNN)

Vẫn còn những thách thức lớn cần tháo gỡ

Bên cạnh kết quả tích cực, Phó Thống đốc cũng thẳng thắn nhìn nhận, việc triển khai tín dụng xanh còn không ít khó khăn. Nhiều tổ chức tín dụng chưa phát sinh dư nợ xanh, chưa có báo cáo gửi NHNN. Khung pháp lý cho danh mục xanh còn thiếu đồng bộ; công cụ thẩm định rủi ro chưa hoàn chỉnh; thời gian thu hồi vốn đầu tư xanh dài, hiệu quả tài chính chưa rõ ràng.

Ngoài ra, việc huy động vốn quốc tế còn hạn chế; yêu cầu quản trị, trình độ nhân sự trong lĩnh vực môi trường – xã hội còn thiếu và yếu. Theo ông Đào Minh Tú, để tháo gỡ những rào cản này, cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp và sự hỗ trợ kỹ thuật từ các đối tác quốc tế.

Một điểm nhấn tại tọa đàm là Lễ ra mắt Sổ tay Hệ thống quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong cấp tín dụng, do NHNN phối hợp với IFC biên soạn. Đây là tài liệu tham khảo có tính thực tiễn cao, giúp các ngân hàng xây dựng quy trình quản lý rủi ro phù hợp với đặc thù từng tổ chức và khoản vay, đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

“Sổ tay này là công cụ 'cầm tay chỉ việc', giúp tổ chức tín dụng từng bước hoàn thiện hệ thống đánh giá, kiểm soát rủi ro, qua đó triển khai hiệu quả các mục tiêu tăng trưởng xanh”, Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, lãnh đạo NHNN đề nghị các chuyên gia và ngân hàng thương mại tập trung thảo luận 4 nhóm nội dung then chốt:

  1. Đánh giá quá trình triển khai Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh tại các ngân hàng thương mại, xác định vướng mắc – đặc biệt về mặt thể chế.
  2. Xây dựng danh mục ưu tiên cấp tín dụng xanh và cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi.
  3. Xác định nhu cầu và giải pháp huy động nguồn lực tài chính xanh.
  4. Nhận diện rủi ro trong tín dụng xanh, đề xuất hướng dẫn phù hợp theo từng mô hình tổ chức tín dụng.

Kết thúc buổi tọa đàm, Phó Thống đốc Đào Minh Tú bày tỏ kỳ vọng các tổ chức quốc tế như GIZ, IFC, SECO và Chính phủ Đức sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam trong quá trình xây dựng hệ thống tài chính bền vững. NHNN khẳng định cam kết thúc đẩy vai trò trung tâm của ngành ngân hàng trong thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, hướng tới nền kinh tế trung hòa carbon và phát triển bền vững.