Số liệu sơ bộ từ hải quan cho thấy chỉ riêng tháng 7/2025, trị giá xuất khẩu nhóm hàng này đạt hơn 66 triệu USD. Tính chung 7 tháng, kim ngạch đã vượt mốc 507 triệu USD, tăng so với cùng kỳ năm trước. Thị trường Mỹ đang dẫn đầu, chiếm gần 47% tổng kim ngạch (khoảng 239 triệu USD trong 7 tháng), tiếp theo là Nhật Bản và Anh.

Tổng cục Lâm nghiệp đánh giá mây, tre đan là nhóm hàng có giá trị xuất khẩu cao nhất trong nhóm lâm sản ngoài gỗ. Việt Nam cùng với Trung Quốc nằm trong top 5 nước xuất khẩu lớn nhất thế giới. Đây là lợi thế cạnh tranh khi nguồn lao động làng nghề, kỹ thuật đan khéo léo và mẫu mã giàu bản sắc văn hóa vẫn là điểm cộng lớn.

Ngành hàng Việt đứng top 5 toàn cầu, sản phẩm được khách Mỹ mê như điếu đổ
Mây, tre đan là nhóm hàng có giá trị xuất khẩu cao nhất trong nhóm lâm sản ngoài gỗ. Ảnh minh họa

Động lực tăng trưởng đến từ hai nguồn chính. Thứ nhất, xu hướng tiêu dùng “xanh” và ưu tiên vật liệu bền vững ở các thị trường lớn (Mỹ, EU, Nhật) đang giúp sản phẩm thủ công hưởng lợi; thế hệ Millennials và người tiêu dùng đô thị ngày càng ưa chuộng đồ thủ công, thân thiện môi trường. Thứ hai, nhiều khách hàng nước ngoài trực tiếp sang Việt Nam khảo sát, đặt mẫu và ký hợp đồng sau khi thăm nhà xưởng. Đây là tín hiệu cho thấy năng lực gia công và đáp ứng đơn hàng lớn đã được cải thiện.

Dù tiềm năng lớn, con đường đưa mây tre cói trở thành ngành “tỷ đô” vẫn vấp phải nhiều trở ngại. Trước hết, các rào cản thương mại ngày càng gay gắt, Mỹ đã áp thuế tới 46% đối với sản phẩm thủ công Việt Nam, làm suy giảm lợi thế cạnh tranh so với Ấn Độ hay Mexico. Bên cạnh đó, nguồn nguyên liệu trong nước thiếu hụt nghiêm trọng, nhiều làng nghề chỉ đáp ứng được khoảng 20–30% nhu cầu, buộc doanh nghiệp phải nhập khẩu hoặc thu hẹp quy mô sản xuất.

Ngành hàng Việt đứng top 5 toàn cầu, sản phẩm được khách Mỹ mê như điếu đổ
Xuất khẩu mây tre đan Việt Nam vẫn đang vấp phải nhiều khó khăn. Ảnh minh họa

Ngoài ra, những quy định khắt khe về truy xuất nguồn gốc và thiết kế sinh thái tại các thị trường lớn như EU, Mỹ (EUDR, ESPR) đang khiến chi phí tuân thủ tăng mạnh, đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư đáng kể vào công nghệ và chuỗi cung ứng bền vững. Cộng thêm áp lực chi phí logistics quốc tế neo cao, ngành mây tre Việt Nam đứng trước thách thức kép: vừa giữ vững thị trường, vừa phải nâng chuẩn để thích ứng với “luật chơi xanh” toàn cầu.

Nếu khắc phục được nút thắt về nguyên liệu, tiêu chuẩn và logistics, ngành thủ công mỹ nghệ, trong đó mây, tre, cói, thảm có thể đạt 4 tỷ USD xuất khẩu vào năm 2025 và hướng tới 6 tỷ USD vào năm 2030. Để biến mục tiêu thành hiện thực, cần có sự phối hợp giữa chính sách hỗ trợ (về tín dụng, đào tạo, xúc tiến thương mại) và đầu tư vào chuỗi cung ứng bền vững.