Tel: (024) 66666282
Email: 
Hotline: 0903101982
Khi AI bắt đầu “lấn sân” vào lĩnh vực này, vai trò của DBA đang chuyển mình: từ người gác cổng âm thầm trở thành “kiến trúc sư dữ liệu” – những người hiểu hệ thống, làm chủ công nghệ và biết cách phối hợp cùng trí tuệ nhân tạo.
Để khám phá sâu hơn về công việc này, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện cùng anh Đặng Xuân Duy, Database Engineer tại KGlobal Hub (Singapore), người có hơn 12 năm kinh nghiệm quản trị dữ liệu cho các doanh nghiệp lớn. Từ một người “tay ngang” bén duyên với nghề nhờ cơ duyên gia đình, anh Duy đã trở thành một chuyên gia “giữ mạch sống số” trong kỷ nguyên dữ liệu và AI.
Anh có thể giải thích ngắn gọn về khái niệm quản trị cơ sở dữ liệu DBA và vai trò và công việc cụ thể của một người làm DBA hiện nay gồm những gì?
Tôi thường ví DBA giống như “tuyến phòng thủ cuối cùng” trong hệ thống vận hành của một công ty. Dữ liệu là trái tim của mọi hoạt động – nếu trái tim ngừng đập, toàn bộ hệ thống coi như tê liệt. Vì vậy, nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng nhất của DBA là đảm bảo an toàn dữ liệu. Điều đó bắt đầu từ việc thiết lập một chính sách sao lưu và phục hồi dữ liệu (backup & recovery) nghiêm ngặt – đây là kiến thức nền tảng mà bất kỳ ai bước vào nghề cũng cần nắm vững.
 |
| Anh Đặng Xuân Duy, Database Engineer tại KGlobal Hub (Singapore) |
Ngoài ra, công việc của DBA không chỉ dừng ở “canh gác” dữ liệu. Tôi thường liên tưởng nó như quản lý một tòa nhà lớn: có những “tầng” chứa dữ liệu quan trọng như thông tin tài chính, khách hàng thì cần bảo vệ nghiêm ngặt; còn những tầng ít nhạy cảm hơn như dữ liệu log thì có thể linh hoạt hơn để tiết kiệm tài nguyên. Cùng với đó là việc tối ưu hệ thống truy vấn – giống như việc đảm bảo các “thang máy” hoạt động trơn tru, dữ liệu lên xuống mượt mà, không bị tắc nghẽn. Công việc hàng ngày của tôi xoay quanh việc đảm bảo mọi thứ trong “tòa nhà dữ liệu” đó vận hành hiệu quả và an toàn.
Vậy để bảo vệ “tòa nhà dữ liệu” đó, cụ thể làm những gì?
Về cơ bản, mọi hoạt động đều xoay quanh hai trụ cột chính: khả năng khôi phục và bảo mật. Trước hết là chính sách sao lưu. Dữ liệu phải luôn có bản dự phòng – giống như bảo hiểm vậy – để trong tình huống rủi ro như mất điện, hỏng phần cứng hay lỗi phần mềm, chúng ta có thể phục hồi toàn bộ hệ thống nhanh chóng.
Thứ hai là bảo mật. Đây là mối đe dọa thường trực, đến từ cả bên ngoài lẫn nội bộ. Tôi phải đảm bảo mọi dữ liệu đều được mã hóa, phân quyền truy cập rõ ràng, giám sát các hành vi bất thường và xử lý kịp thời mọi dấu hiệu xâm nhập. Nói một cách đơn giản, DBA vừa là kỹ sư vận hành, vừa là “người gác cổng” thầm lặng, đảm bảo hệ thống dữ liệu luôn sẵn sàng và được bảo vệ tối đa.
Theo anh, những tố chất nào là cần thiết để theo đuổi nghề quản trị cơ sở dữ liệu?
Trước hết, bạn cần có sự kiên nhẫn, khả năng quản lý tốt và một chút… “lỳ”. Bình thường, công việc của DBA diễn ra khá nhịp nhàng, nhưng khi hệ thống gặp sự cố, mọi thứ có thể chuyển sang trạng thái “phim hành động” trong tích tắc. Bạn sẽ là người phải xử lý trong khi phía sau là sếp, đồng nghiệp… đang chờ đợi và quan sát từng động thái. Để giữ được sự bình tĩnh và tập trung trong những tình huống đó, DBA buộc phải vững tâm lý và không bị áp lực làm chệch hướng.
Một yếu tố quan trọng khác là sự cẩn thận. Dữ liệu là tài sản sống còn, một sơ suất nhỏ cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Dù tính cách này không phải ai cũng sẵn có, nhưng hoàn toàn có thể rèn luyện qua thực tế. Bản thân tôi cũng từng là người khá bất cẩn, nhưng sau vài lần “chết hụt”, tôi học được rằng: kỹ thuật giỏi là một chuyện, còn cẩn trọng là bắt buộc nếu muốn làm nghề này lâu dài.
Trong bối cảnh an ninh mạng ngày càng phức tạp, anh có thể chia sẻ một số ví dụ thực tế về các vụ vi phạm dữ liệu lớn để thấy rõ vai trò và thách thức mà một DBA phải đối mặt không?
Tất nhiên. Thực tế trong vài năm gần đây, chúng ta đã chứng kiến không ít vụ tấn công mạng nghiêm trọng xảy ra tại các tập đoàn lớn, cho thấy vai trò bảo vệ dữ liệu của DBA là then chốt.
Chẳng hạn, đầu tháng 6/2025, United Natural Foods (UNFI) – nhà phân phối chính cho chuỗi Whole Foods – đã bị tin tặc tấn công, khiến hệ thống của họ gián đoạn nghiêm trọng và gây thiệt hại tài chính lên tới 55–80 triệu USD. Dù dữ liệu cá nhân không bị lộ, nhưng hệ thống vận hành bị đình trệ cho thấy rõ tầm quan trọng của việc đảm bảo hệ thống sao lưu và khôi phục dữ liệu hoạt động tốt – một phần việc cốt lõi của DBA.
Một ví dụ khác là vụ hacker “Scattered Spider” tấn công chuỗi bán lẻ Marks & Spencer thông qua một nhà cung cấp dịch vụ bên thứ ba, gây ra tổn thất khoảng 300 triệu USD. Cuộc tấn công làm gián đoạn hệ thống thanh toán, giao hàng và toàn bộ hạ tầng IT – cho thấy DBA cần phối hợp chặt chẽ với các bộ phận khác để giám sát, cảnh báo và phản ứng nhanh khi có sự cố.
Đặc biệt, giữa tháng 6/2025, cộng đồng an ninh mạng rúng động trước thông tin hơn 16 tỷ mật khẩu bị rò rỉ – bao gồm cả tài khoản từ các nền tảng lớn như Apple, Google hay Facebook. Đây là lời nhắc cảnh tỉnh về việc tăng cường kiểm soát truy cập và bắt buộc áp dụng xác thực đa yếu tố, những phần việc mà DBA có trách nhiệm thiết lập và duy trì.
Những ví dụ này cho thấy, ngoài kỹ thuật chuyên môn, DBA ngày nay cần có tư duy phản ứng linh hoạt, hiểu biết sâu rộng về hệ thống và phối hợp tốt với các bộ phận khác để bảo vệ an toàn cho dữ liệu – tài sản sống còn của doanh nghiệp.
Với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay, anh nhận thấy công nghệ này ảnh hưởng thế nào đến công việc của một DBA?
Tôi ví AI như một cơn gió mới thổi qua “tòa nhà dữ liệu” mà DBA quản lý – vừa dễ chịu, vừa đầy thách thức. Nhờ AI, nhiều tác vụ trước đây tốn rất nhiều thời gian như tối ưu câu lệnh SQL, kiểm tra hiệu suất hay điều chỉnh tham số hệ thống giờ đã trở nên đơn giản hơn rất nhiều. Các công cụ như ChatGPT hay Grok giúp tôi tự động hóa nhiều khâu, từ viết script cảnh báo lỗi đến rà soát các nguy cơ bảo mật – chỉ cần mô tả yêu cầu, vài phút sau đã có code hoàn chỉnh. Trước đây tôi vật vã với mã Bash, Perl hay Java cả tuần, giờ thì nhờ AI mà trở thành “người ra đề”, nhẹ nhàng và hiệu quả hơn rất nhiều.
Tuy nhiên, việc sử dụng AI hiệu quả đòi hỏi một kỹ năng không thể thiếu: hiểu rõ và kiểm soát đầu ra. AI giỏi, nhưng nếu không có người “cầm lái” đúng cách, rất dễ tạo ra những kết quả sai lệch hoặc không phù hợp với môi trường thực tế. Vậy nên, DBA không thể chỉ phụ thuộc vào AI, mà phải biết cách sử dụng nó như một công cụ hỗ trợ, chứ không thay thế hoàn toàn.
 |
| AI như một cơn gió mới thổi qua “tòa nhà dữ liệu” mà DBA quản lý – vừa dễ chịu, vừa đầy thách thức |
Vậy anh có lo ngại AI sẽ thay thế nghề DBA trong tương lai?
Đây là câu hỏi tôi cũng tự đặt ra khá nhiều. Đúng là AI đang làm rất tốt nhiều việc mà trước đây DBA phải tự tay đảm nhiệm – từ giám sát hệ thống đến tự động tối ưu truy vấn. Nhưng xét ở cấp độ cao hơn, DBA không chỉ đơn thuần thao tác kỹ thuật. Chúng tôi còn phải xử lý các bài toán đặc thù của từng doanh nghiệp, từ bảo mật dữ liệu đến thiết kế kiến trúc cơ sở dữ liệu phù hợp với mục tiêu kinh doanh và ngân sách. Đây là thứ mà AI – ít nhất trong giai đoạn hiện tại – vẫn chưa thể đảm nhiệm toàn diện.
Đặc biệt, yếu tố bảo mật là rào cản lớn nhất. Dữ liệu doanh nghiệp luôn mang tính nhạy cảm, nên không thể dễ dàng “thả” vào AI mà không kiểm soát. Ngoài ra, khả năng giao tiếp, phối hợp giữa DBA với các bộ phận khác trong tổ chức – từ phát triển phần mềm đến vận hành hệ thống – là yếu tố không thể thay thế bằng công nghệ. AI là “trợ lý đắc lực”, nhưng vai trò “người kiến trúc sư” trong quản trị dữ liệu vẫn cần con người đảm nhiệm. Vì vậy, tôi tin rằng DBA vẫn còn rất nhiều cơ hội để phát triển – nếu biết thích nghi và tận dụng đúng công cụ.
Trong thời đại AI đang phát triển mạnh mẽ, anh đánh giá cơ hội nào đang mở ra cho nghề quản trị cơ sở dữ liệu?
Tôi nghĩ đây là giai đoạn mà nghề DBA không chỉ đối mặt với thách thức, mà còn có cơ hội thực sự để vươn lên. Trước hết, dù AI ngày càng thông minh, nhưng nó vẫn chưa thể thay con người “nghĩ lớn” – chẳng hạn như việc thiết kế kiến trúc cơ sở dữ liệu tổng thể, đảm bảo vừa tối ưu hiệu suất vừa phù hợp với ngân sách và chiến lược kinh doanh. Đây là những quyết định cần tư duy tổng thể và hiểu biết sâu sắc về bối cảnh tổ chức – điều mà DBA nắm rõ hơn bất kỳ công cụ nào.
Thứ hai, lĩnh vực bảo mật đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết khi dữ liệu ngày càng có giá trị và dễ trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công mạng. Một DBA có kỹ năng bảo mật tốt hiện nay rất được săn đón – thậm chí mức thu nhập có thể ở nhóm cao nhất trong ngành công nghệ thông tin. Việc tận dụng AI để học và cập nhật nhanh các kiến thức bảo mật cũng là lợi thế lớn.
Cuối cùng, tôi tin vai trò quan trọng nhất của DBA trong kỷ nguyên số là trở thành “cầu nối” giữa AI và con người. AI có thể đưa ra các số liệu và đề xuất, nhưng nó không thể hiểu rõ tình huống cụ thể như một con người có kinh nghiệm. DBA chính là người đánh giá các đầu ra từ AI, phân tích tính đúng đắn của chúng và đưa ra quyết định phù hợp. Nói cách khác, đây là lúc DBA chuyển mình từ người “gác cổng” dữ liệu thành “kiến trúc sư” cho toàn bộ hệ thống – một vị trí không dễ bị thay thế.
Anh có lời khuyên nào dành cho sinh viên mới ra trường hoặc những ai muốn chuyển ngành sang làm DBA?
Có chứ. Trước tiên, tôi khuyến khích các bạn nên theo học và thi chứng chỉ OCP (Oracle Certified Professional). Đây là hệ quản trị cơ sở dữ liệu được dùng rất phổ biến tại Việt Nam, và sở hữu chứng chỉ này sẽ giúp bạn ghi điểm ngay từ vòng hồ sơ. Quan trọng hơn, chương trình học này cung cấp nền tảng kiến thức rất bài bản và thực tế.
Tiếp theo, hãy bắt đầu làm quen với các dịch vụ đám mây như AWS, Google Cloud hoặc Azure – chỉ cần hiểu sơ bộ thôi cũng đã là điểm cộng lớn khi phỏng vấn rồi. Đồng thời, hãy mở rộng kiến thức sang các hệ quản trị cơ sở dữ liệu mới hơn như Altibase, Aerospike hay YugabyteDB. Việc hiểu được thế mạnh của từng loại sẽ giúp bạn xử lý linh hoạt các bài toán thực tế.
Cuối cùng, đừng ngại làm bạn với AI. Các công cụ như ChatGPT hay Grok bây giờ đã rất mạnh mẽ. Bạn có thể dùng chúng để viết script, tra cứu lỗi, hoặc tạo công cụ hỗ trợ công việc hàng ngày. Tôi thường ví AI như một “trợ lý” miễn phí – biết tận dụng sẽ giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian và công sức. Hãy chủ động học hỏi, thử nghiệm và không ngại thay đổi. DBA là nghề thú vị – và càng thú vị hơn trong kỷ nguyên công nghệ đang biến đổi không ngừng.
Xin cảm ơn anh!
