Tel: (024) 66666282
Email: 
Hotline: 0903101982
 |
| Đại biểu bấm nút thông qua Luật Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Nguồn ảnh: Quốc hội) |
Luật Quản lý và Đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (sửa đổi) là văn bản pháp lý quan trọng, tạo hành lang mới để các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) nâng cao quyền tự chủ trong quản trị và kinh doanh, đồng thời mở rộng phạm vi đầu tư sang các lĩnh vực trước đây từng bị hạn chế như bất động sản và chứng khoán.
Lãnh đạo DNNN được phép chốt phương án phân phối lợi nhuận, điều hành lương – thưởng
Theo quy định mới, Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty tại các DNNN sẽ được toàn quyền quyết định chính sách tiền lương, thù lao, tiền thưởng và quyền lợi khác đối với người lao động và các chức danh quản lý trong doanh nghiệp. Đây là bước tiến rõ rệt trong việc phân quyền, nhằm tạo điều kiện để các DNNN vận hành linh hoạt hơn theo cơ chế thị trường.
Về phân phối lợi nhuận sau thuế, luật bổ sung quy định cho phép doanh nghiệp được trích tối đa 50% vào quỹ đầu tư phát triển, dùng để tái đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, quỹ khen thưởng – phúc lợi cũng được phép trích tối đa 3 tháng lương của người lao động, căn cứ theo kết quả đánh giá, xếp loại doanh nghiệp.
Đối với các doanh nghiệp phục vụ quốc phòng, an ninh, trong trường hợp lợi nhuận sau thuế không đủ để lập quỹ thưởng – phúc lợi, Nhà nước sẽ hỗ trợ để đảm bảo mức tối đa là 2 tháng lương, căn cứ theo mức độ hoàn thành nhiệm vụ và hiệu quả hoạt động của đơn vị.
Luật cũng khẳng định, phần lợi nhuận còn lại sẽ được sử dụng để trích lập các quỹ khác theo quy định của các luật có liên quan, đảm bảo tính đồng bộ trong cơ chế tài chính.
Được phép đầu tư bất động sản, chứng khoán
Một trong những điểm mới được cộng đồng doanh nghiệp quan tâm là việc bãi bỏ hạn chế đầu tư bất động sản. Theo báo cáo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đã có đề xuất chỉ nên cho phép một số doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn được đầu tư vào lĩnh vực này nhằm kiểm soát rủi ro. Tuy nhiên, sau cân nhắc, cơ quan thẩm tra cho rằng quy định như vậy sẽ làm hạn chế quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp, đi ngược với chủ trương đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN.
Vì vậy, luật chính thức cho phép doanh nghiệp có vốn Nhà nước được đầu tư kinh doanh bất động sản, miễn là tuân thủ các quy định của pháp luật và định hướng chiến lược của Nhà nước – chủ sở hữu vốn. Tương tự, các doanh nghiệp này cũng được phép đầu tư, mua bán chứng khoán theo quy định pháp luật hiện hành.
Ngoài ra, luật cũng xác lập quyền cho doanh nghiệp trong việc thuê, cho thuê, thuê mua, thế chấp, cầm cố, mua bán tài sản cố định, kể cả những tài sản đã lỗi thời, không còn nhu cầu sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả.
Cơ hội và thách thức cho DNNN niêm yết
Hiện có hàng chục DNNN đã niêm yết hoặc giao dịch trên sàn chứng khoán Việt Nam, tiêu biểu như nhóm doanh nghiệp thuộc Petrovietnam (PVN) trong đó có Petrolimex (PLX), Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), PV OIL (OIL); nhóm thuộc Tập đoàn Viettel như Viettel Post (VTP), VGI... Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Nhà nước vẫn chưa phát huy được vai trò dẫn dắt, do vướng mắc trong quản trị, cổ phần hóa chậm....
Việc mở rộng quyền đầu tư và tự chủ tài chính theo luật mới được kỳ vọng sẽ tạo động lực mới cho nhóm doanh nghiệp này trong việc tối ưu hóa nguồn vốn, nâng cao hiệu quả hoạt động và gia tăng tính cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, giới quan sát cũng nhấn mạnh rằng nếu thiếu các cơ chế kiểm tra – giám sát đi kèm, các chính sách nới lỏng này có thể dẫn đến đầu tư dàn trải, mất kiểm soát dòng vốn Nhà nước, hoặc tái diễn những bài học cũ về thất thoát tài sản công.
Trong bối cảnh nền kinh tế đang đẩy mạnh vai trò của khu vực doanh nghiệp Nhà nước trong các lĩnh vực then chốt, Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ là công cụ thúc đẩy hiệu quả, minh bạch và trách nhiệm – ba yếu tố cốt lõi để các DNNN thực sự đóng vai trò trụ cột trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn tới.
