PMI tháng 5 khởi sắc bất chấp đơn hàng xuất khẩu giảm mạnh

Ngành sản xuất Việt Nam đang bước vào giai đoạn nhạy cảm khi chỉ số PMI tháng 5/2025 đạt 49,8 điểm, tăng mạnh so với mức 45,6 điểm của tháng 4, nhưng vẫn nằm dưới ngưỡng 50 điểm – ranh giới quan trọng giữa mở rộng và thu hẹp sản xuất.

Biến động Chỉ số PMI ngành sản xuất Việt Nam từ tháng 01/2024 đến tháng 05/2025. Nguồn: S&P Global, Biểu đồ: Thanh Liêm.

Theo S&P Global, chỉ số PMI được tính dựa trên khảo sát khoảng 400 doanh nghiệp sản xuất, phản ánh tình hình kinh doanh thông qua năm chỉ số thành phần chính: Đơn đặt hàng mới (30%), Sản lượng (25%), Việc làm (20%), Thời gian giao hàng của nhà cung cấp (15% đảo chiều) và Tồn kho hàng mua (10%). Dữ liệu được thu thập từ ngày 12 đến 21 tháng 5/2025 và được điều chỉnh theo mùa để loại bỏ các biến động ngắn hạn, giúp mang lại cái nhìn chính xác nhất cho các doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách.

Sản lượng tăng trưởng trở lại nhưng đơn đặt hàng mới vẫn giảm

Trong tháng 5, sản lượng ngành sản xuất Việt Nam ghi nhận sự tăng trưởng trở lại sau khi giảm trong tháng 4, nhờ sự ổn định hơn của chính sách thuế quan Mỹ. Theo ông Andrew Harker, Giám đốc Kinh tế tại S&P Global Market Intelligence, “Tháng 5 đã chứng kiến một bức tranh ổn định hơn về các chính sách thuế quan của Mỹ so với tháng 4, từ đó khiến sản lượng tăng trở lại và niềm tin kinh doanh cải thiện”. Đây là tín hiệu tích cực cho các doanh nghiệp khi chính sách thương mại quốc tế bắt đầu có dấu hiệu bình ổn.

Tuy nhiên, bức tranh tổng thể của ngành vẫn chịu sức ép lớn từ thị trường xuất khẩu. Tổng số lượng đơn đặt hàng mới tiếp tục giảm, trong đó đơn hàng xuất khẩu giảm nhanh hơn so với tổng số đơn hàng mới. Điều này cho thấy áp lực từ nhu cầu quốc tế yếu vẫn đang hiện hữu.

Theo ông Andrew Harker, “các nhà sản xuất vẫn thận trọng về tác động của thuế quan và lại chứng kiến sự giảm mạnh của số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới, mà điều này đã góp phần làm tổng số lượng đơn đặt hàng mới tiếp tục giảm”. Đây là dấu hiệu cho thấy các doanh nghiệp xuất khẩu vẫn còn phải đối mặt với các thách thức lớn khi thị trường thế giới chưa thực sự hồi phục mạnh mẽ.

Dữ liệu báo cáo PMI cũng chỉ ra rằng việc làm trong ngành sản xuất tiếp tục giảm, mặc dù tốc độ giảm đã chậm hơn các tháng trước. Điều này phản ánh tình trạng các doanh nghiệp vẫn đang cắt giảm nhân sự để phù hợp với nhu cầu sản xuất sụt giảm. Tuy nhiên, việc giảm tốc độ sa thải có thể coi là tín hiệu cho thấy các doanh nghiệp đang kỳ vọng vào sự phục hồi trong thời gian tới. Trong bối cảnh này, nhiều doanh nghiệp đã nỗ lực duy trì công suất sản xuất ổn định để đáp ứng các đơn hàng hiện có, đồng thời chờ đợi các tín hiệu tích cực hơn từ thị trường.

Áp lực chi phí và giá bán hàng

Chi phí đầu vào đã giảm lần đầu tiên trong gần hai năm, điều này phản ánh nhu cầu yếu từ các thị trường đầu ra. Theo ông Andrew Harker, “Một khía cạnh đáng chú ý khác của khảo sát chỉ số PMI kỳ này là chi phí đầu vào đã giảm lần đầu tiên trong gần hai năm khi các nhà cung cấp đã phải giảm giá trong bối cảnh nhu cầu giảm”. Đây được coi là một tín hiệu hỗ trợ biên lợi nhuận cho các doanh nghiệp sản xuất trong ngắn hạn, giúp họ duy trì giá bán hàng cạnh tranh.

Tuy nhiên, việc giá bán hàng tiếp tục xu hướng giảm nhẹ trong tháng 5, kéo dài chuỗi năm tháng giảm liên tiếp, đã đặt ra bài toán lớn về quản lý lợi nhuận và dòng tiền. Sự giảm giá đầu ra thể hiện áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng trong bối cảnh thị trường vẫn đang đối mặt với những rào cản về thương mại quốc tế. Trong môi trường này, các doanh nghiệp buộc phải tìm kiếm các giải pháp sáng tạo hơn trong quản trị chi phí và tối ưu hóa nguồn lực để duy trì hoạt động kinh doanh.

Bên cạnh đó, tồn kho hàng hóa đầu vào và tồn kho thành phẩm vẫn giảm do các doanh nghiệp tiếp tục thận trọng trong quản lý chuỗi cung ứng. Hoạt động mua hàng đã tăng nhẹ trong tháng 5 sau hai tháng giảm liên tiếp, cho thấy các doanh nghiệp đang dần khôi phục hoạt động mua sắm để đáp ứng nhu cầu sản xuất. Tuy nhiên, tồn kho vẫn ở mức thấp phản ánh tâm lý cẩn trọng, đồng thời cho thấy doanh nghiệp vẫn cần chuẩn bị phương án dự phòng để ứng phó với các biến động của thị trường.

Triển vọng ngành sản xuất

Ông Andrew Harker nhận định: “Khi bước vào thời điểm giữa năm, mọi ánh nhìn sẽ hướng về chính sách thuế quan của Mỹ để xem ngành sản xuất của Việt Nam sẽ bị tác động ra sao". Đây là minh chứng rõ nét về mức độ nhạy cảm của ngành sản xuất Việt Nam đối với các biến động thương mại toàn cầu và thị trường xuất khẩu.

Chỉ số PMI duy trì dưới ngưỡng 50 điểm trong hai tháng liên tiếp phản ánh những khó khăn mà ngành sản xuất đang đối mặt, khi nhu cầu thị trường chưa thực sự hồi phục ổn định. Thời gian giao hàng của nhà cung cấp có xu hướng kéo dài do ách tắc giao thông, cho thấy những rào cản bên ngoài vẫn đang ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp bách cho các doanh nghiệp trong việc xây dựng các kịch bản ứng phó linh hoạt, đồng thời nâng cao năng lực quản trị rủi ro nhằm đảm bảo tiến độ sản xuất. Cùng với đó, lượng công việc tồn đọng tiếp tục giảm, tuy tốc độ giảm đã chậm hơn so với các tháng trước, cho thấy triển vọng đơn hàng vẫn còn khá mong manh và cần thêm thời gian để phục hồi vững chắc.

Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu còn yếu và chính sách thương mại quốc tế vẫn bất định, PMI tiếp tục giữ vai trò như một “kim chỉ nam” giúp các doanh nghiệp chủ động ứng phó, quản lý rủi ro hiệu quả và tăng cường sức cạnh tranh. Đây chính là thời điểm ngành sản xuất cần đẩy mạnh các giải pháp đổi mới sáng tạo, tối ưu chi phí và điều chỉnh chiến lược kịp thời nhằm duy trì tăng trưởng lâu dài và bền vững.