Ở núi rừng Tây Bắc, có một thứ quả dại nghe tên rất lạ tai đó là mắc kham. Xưa kia, quả này mọc đầy trong rừng, ven nương rẫy hay những triền đồi hoang mà ít ai để ý. Nhưng giờ đây, mắc kham đã trở thành đặc sản được săn lùng ở thành phố, thậm chí bán với giá đắt đỏ.

Quả dại từng rụng đầy gốc chẳng ai thèm, nay nhặt về chế biến thành đặc sản được săn lùng, giá bán hơn nửa triệu đồng/kg
Mắc kham trở thành đặc sản được săn lùng ở thành phố

Cây mắc kham cao chừng 5 - 7 m, lá nhỏ mọc dày thành hai hàng, hoa vàng rực rỡ mọc thành chùm ở nách lá. Quả chỉ to bằng ngón tay, xanh mướt khi non và chuyển vàng nhạt lúc chín vào khoảng tháng 8 - 9.

Khi ăn, vị của mắc kham khá đặc biệt, đầu tiên là chua chát nơi đầu lưỡi, rồi ngọt hậu lan tỏa, tạo cảm giác vừa lạ lẫm vừa khó quên.

Quả mắc kham có tên khoa học Phyllanthus Emblica, còn gọi là Amla hay Indian Gooseberry trong tiếng Anh. Chúng thường mọc ở các vùng đất khô thoáng nhiều nắng, khi vào mùa sẽ trĩu trịt quả, trở thành thức quà đặc trưng của núi rừng Tây Bắc. Không chỉ hấp dẫn bởi hương vị, mắc kham còn được ví như “thần dược” của tự nhiên. Theo nghiên cứu, 100 g mắc kham chứa tới 921 mg vitamin C và cao gấp gần 20 lần so với cam. Đây là lý do loại quả này được ưa chuộng để tăng cường sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.

Quả dại từng rụng đầy gốc chẳng ai thèm, nay nhặt về chế biến thành đặc sản được săn lùng, giá bán hơn nửa triệu đồng/kg
100 g mắc kham chứa tới 921 mg vitamin C và cao gấp gần 20 lần so với cam

Người dân thường dùng mắc kham để làm siro giải khát, ngâm rượu, làm mứt, ô mai, nước ép hay nghiền thành bột. Đặc biệt, bột mắc kham bán tại thành phố có giá gần 160.000 đồng/200 g, tức hơn nửa triệu đồng/kg.

Theo các nghiên cứu, mắc kham có hàng loạt công dụng:

  • Chống lão hóa nhờ hàm lượng vitamin C và chất chống oxy hóa cao.

  • Ngăn rụng tóc, kích thích mọc tóc nhờ ức chế enzyme gây rụng tóc.

  • Cải thiện thị lực, giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng.

  • Tốt cho tim mạch và hệ miễn dịch, giảm viêm mãn tính – yếu tố nguy cơ của tiểu đường type 2, bệnh tim và rối loạn tự miễn.

  • Hỗ trợ chống ung thư, theo một số nghiên cứu trên động vật và trong ống nghiệm.

Quả dại từng rụng đầy gốc chẳng ai thèm, nay nhặt về chế biến thành đặc sản được săn lùng, giá bán hơn nửa triệu đồng/kg
Theo Y học cổ truyền Ấn Độ thì toàn bộ cây- bao gồm quả, lá và hạt mắc kham đều có giá trị chữa bệnh.

Không chỉ ở Việt Nam, quả mắc kham còn được ứng dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia. Ở Ấn Độ, nước lên men từ mắc kham được dùng làm thuốc trị ho, khó tiêu, vàng da. Tại Thái Lan, chiết xuất từ quả này được sản xuất thành thuốc long đờm, lợi tiểu và trị tiêu chảy.