6 tháng đầu năm 2025, chuối Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu 233 triệu USD, tăng gần 55% so với cùng kỳ năm ngoái, giữ vững vị trí thứ ba trong nhóm trái cây xuất khẩu, chỉ sau sầu riêng và thanh long, theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT). Năm 2024, mặt hàng này mang về 378 triệu USD, tương đương khoảng 2.400 USD/ha.

Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký VINAFRUIT – cho biết, từ đầu năm đến nay, chuối Việt Nam đã chiếm gần 50% thị phần nhập khẩu của Trung Quốc, vượt qua Philippines nhờ cải thiện chất lượng, mẫu mã và lợi thế logistics. Trong khi đó, đối thủ gặp khó do mưa bão, dịch bệnh và chi phí vận chuyển tăng cao.

Tại Nhật Bản, chuối Việt Nam hưởng lợi từ thuế nhập khẩu 5,4% (sẽ giảm về 0% vào năm 2028 theo CPTPP) và đặc biệt là ưu thế giống kháng bệnh héo rũ Panama – căn bệnh đang đe dọa nhiều vùng trồng chuối trên thế giới. Chất lượng ổn định, giá thành cạnh tranh và khả năng vận chuyển nhanh, giảm hư hỏng đã giúp chuối Việt Nam tăng sức cạnh tranh tại nhiều thị trường châu Á.

'Quà quê' Việt Nam vươn top 3 trái cây xuất khẩu, chiếm gần 50% thị phần nhập khẩu Trung Quốc
Chuối Việt Nam vươn top 3 trái cây xuất khẩu

Dù dư địa thị trường còn rất lớn, ông Nguyên cảnh báo rằng chất lượng là yếu tố sống còn. Nhật Bản yêu cầu tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm và sản lượng ổn định, trong khi với Trung Quốc, doanh nghiệp cần tính toán mùa vụ để tránh trùng thời điểm thu hoạch nội địa (tháng 7–10).

Ông Võ Quan Huy – Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An – nhấn mạnh, kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật là điều bắt buộc. Chỉ cần dư lượng tiệm cận ngưỡng tối đa, dù ở thị trường cao cấp hay Trung Quốc, khách hàng đều sẽ phản hồi ngay lập tức.

Ông Phạm Quốc Liêm – Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Unifarm – đặt mục tiêu đầy tham vọng, đưa xuất khẩu chuối đạt 4 tỷ USD trong tương lai, cao gấp gần 10 lần hiện tại. Theo ông, bí quyết là duy trì quy trình thống nhất từ giống, canh tác, xử lý sau thu hoạch đến truy xuất nguồn gốc, thay vì tùy chỉnh linh hoạt theo từng thị trường.

Hiện nay, phần lớn chuối Việt Nam xuất khẩu dưới dạng quả tươi sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và một số nước Trung Đông. Các sản phẩm chế biến như chuối sấy, chuối ép, bánh chuối, bột chuối xanh hay khai thác phụ phẩm (xơ, lá, thân) vẫn mới ở quy mô nhỏ lẻ.

Các chuyên gia cho rằng, phát triển phân khúc chế biến sâu sẽ giúp nâng cao giá trị gia tăng và giảm rủi ro phụ thuộc vào thị trường trái cây tươi. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, áp dụng công nghệ cao và tiêu chuẩn chất lượng thống nhất từ khâu giống đến khi ra thị trường chính là con đường bền vững để chuối Việt Nam duy trì và mở rộng vị thế trên bản đồ xuất khẩu thế giới.