Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương mới đây, Tổng bí thư Tô Lâm đã yêu cầu nghiên cứu thành lập "Quỹ nhà ở quốc gia" để phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị lớn.

Đây được xem là thông tin tích cực, mang đến kỳ vọng lớn về việc giải quyết tình trạng khan hiếm nguồn cung nhà giá rẻ tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. HCM. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở thời điểm hiện tại là Quỹ này sẽ hoạt động trên mô hình nào để đem lại hiệu quả tối ưu?

Hà Nội đang từng bước hoàn thành các mục tiêu phát triển nhà ở xã hội, góp phần nâng cao chất lượng sống cho người dân và thúc đẩy sự phát triển bền vững của thành phố.

Nguồn vốn có thể xây dựng từ đóng góp của doanh nghiệp.

Nguồn vốn có thể xây dựng từ đóng góp của doanh nghiệp

Trong khi đó, ông Vũ Cương Quyết, Tổng giám đốc Đất Xanh Miền Bắc, cho rằng phương án tối ưu nên là Chính phủ quy hoạch quỹ đất sẵn tại các vị trí phù hợp, rồi rót tiền ngân sách cho các công ty nhà nước xây nhà bán cho người dân với mục đích phi lợi nhuận.

Ông Quyết cho rằng nguồn vốn của Quỹ nhà ở quốc gia khó có thể gây dựng được từ sự đóng góp của các doanh nghiệp, ngân hàng hay người dân, nên chỉ có thể được tạo lập từ ngân sách.

“Còn việc thực hiện các dự án cũng không thể trông cậy vào các doanh nghiệp tư nhân, do các đơn vị này theo đuổi mục tiêu lợi nhuận, trong khi mục tiêu của Quỹ nhà ở quốc gia là đảm bảo an sinh xã hội, nên phải giao phó cho các công ty nhà nước”, ông Quyết nói.

Ông cũng cho rằng Quỹ nhà ở quốc gia xây dựng nhà để bán là phù hợp nhất, bởi nếu cho thuê, nhà nước phải cần tới hàng chục năm mới có thể thu hồi vốn, trong khi Quỹ đang hoạt động với mục đích phi lợi nhuận.

Điểm then chốt trong mô hình Quỹ nhà ở quốc gia mà ông Quyết đề xuất chính là việc phân bổ và sử dụng vốn ngân sách cần có cơ chế linh hoạt, phù hợp, bởi nếu không, doanh nghiệp nhận vốn ngân sách sẽ không dám làm vì lo sợ rủi ro. Ngoài ra, quỹ đất được chuẩn bị phải ở vị trí thích hợp, nếu quy hoạch quá xa, cách trung tâm thành phố 20 – 30km thì rất khó hút dân về ở.

Bên cạnh các đề xuất nêu trên, một số quan điểm khác cho rằng Quỹ nhà ở quốc gia có thể tổ chức theo mô hình quỹ tài chính, huy động vốn từ các nguồn khác nhau và cung cấp gói vay ưu đãi cho người dân và/hoặc doanh nghiệp làm nhà giá rẻ.

Mô hình này đã được áp dụng tại một số quốc gia, với những tuỳ chỉnh khác nhau để phù hợp với các bối cảnh riêng, Việt Nam có thể học hỏi và sáng tạo.

Tuy vậy, việc xây dựng một quỹ tài chính được xem là một thách thức không nhỏ, bởi trước đó đã có nhiều gói cho vay được thiết kế, song hiệu quả mang lại không cao như kỳ vọng.

Cần cơ chế hợp lý và chính sách minh bạch

Trong khi đó, theo PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, cần cân nhắc kỹ các nguồn vốn huy động để xây dựng nên Quỹ nhà ở quốc gia. Vị chuyên gia đặt vấn đề, liệu quỹ này có cần sự tham gia của doanh nghiệp hay không, hay đây sẽ là một quỹ hoàn toàn do nhà nước quản lý?

Chính phủ đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn

Cần cơ chế hợp lý và chính sách minh bạch.

Và nếu huy động từ doanh nghiệp, cần xem xét khả năng thu hút đến mức độ nào, bởi thực tế đã cho thấy việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở giá vừa túi tiền trong nhiều năm qua vẫn rất khó kêu gọi sự tham gia của doanh nghiệp, các doanh nghiệp thường ưu tiên phân khúc trung - cao cấp do lợi nhuận cao, trong khi nhà ở giá rẻ có biên lợi nhuận thấp và rủi ro lớn.

“Cần cơ chế hợp lý, chính sách minh bạch, để thúc đẩy, kêu gọi các nguồn vốn xã hội tham gia vào việc phát triển Quỹ nhà ở quốc gia, tạo niềm tin cho doanh nghiệp, doanh nghiệp sẽ thấy rằng đầu tư vào nhà ở giá rẻ không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là cơ hội kinh doanh”, ông Thịnh nhìn nhận.

Ngoài yếu tố nguồn vốn, PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh cho rằng, cũng cần chính sách rõ ràng, minh bạch cho đối tượng thụ hưởng các chính sách hỗ trợ từ quỹ, đảm bảo sự công bằng và tránh tình trạng quỹ bị lạm dụng, không đến được với những người thực sự khó khăn.

Để làm được điều đó, cần một cơ quan giám sát độc lập và hệ thống kiểm toán chặt chẽ. Chỉ khi vận hành theo nguyên tắc như vậy, Quỹ nhà ở quốc gia mới có thể trở thành công cụ hữu hiệu giúp hàng triệu người dân Việt Nam có cơ hội sở hữu nhà, đồng thời tạo nền tảng phát triển bền vững cho thị trường bất động sản.

"Đối tượng thụ hưởng Quỹ nhà ở quốc gia phải là những người có thu nhập thấp và trung bình, những người đang có nhu cầu sử dụng nhà ở rất bức thiết", PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh khẳng định.