Trong khi nhiều thị trường lớn gặp khó vì rào cản thương mại và chính sách bảo hộ, EU đang trở thành điểm sáng tăng trưởng ổn định nhất cho ngành tôm Việt Nam nửa đầu năm 2025. Tăng trưởng hai chữ số, nhu cầu cao và ít rủi ro chính sách là những lợi thế hấp dẫn. Nhưng để giữ vững sân chơi này, doanh nghiệp Việt cần nhiều hơn là con tôm – mà là chiến lược cạnh tranh dài hơi, xanh và minh bạch.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong 6 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tôm Việt sang EU đạt trên 252 triệu USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 12% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm cả nước. Đây là thị trường có mức tăng trưởng ổn định nhất, trái ngược với sự trồi sụt ở Mỹ và các thị trường châu Á.

Đặc biệt, một số thị trường chủ lực trong khối ghi nhận mức tăng ấn tượng: Đức: +24%, Bỉ: +31%, Pháp: +20%. Dù vậy, Hà Lan – thị trường truyền thống lớn – lại giảm nhẹ 4%, phản ánh sự phân hóa rõ rệt về thị hiếu và tiêu dùng trong nội khối EU mà doanh nghiệp cần thích ứng nhanh.

'Thiên đường' mới cho tôm Việt
EU là thị trường nhiều tiềm năng của tôm Việt. Ảnh minh hoạ

Ngoài yếu tố tăng trưởng, EU nổi lên như “nơi trú ẩn an toàn” trong bối cảnh Mỹ dự kiến áp thuế chống trợ cấp hàng hóa nhập khẩu dưới thời ông Trump. Nhiều nhà xuất khẩu từ Việt Nam, Ấn Độ, Indonesia đã chuyển hướng đơn hàng sang EU nhằm tránh rủi ro chính sách và chi phí leo thang.

Một trong những điểm nổi bật của xuất khẩu tôm sang EU là sự tăng trưởng đột phá 50% ở nhóm sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng cao. Đây là dòng sản phẩm phù hợp với yêu cầu tiện lợi, an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn cao mà người tiêu dùng EU đang ưu tiên.

Tôm bóc vỏ, tôm thẻ đóng gói, tôm sú nuôi tự nhiên, tôm hữu cơ có chứng nhận ASC, GlobalG.A.P, Organic... là những sản phẩm được ưa chuộng. Ví dụ điển hình là tôm sú Madagascar, khi xây dựng thành công thương hiệu quốc gia và bán với giá cao tại thị trường Pháp. Do đó, nếu muốn đi xa tại EU, doanh nghiệp Việt không thể mãi chơi cuộc chơi giá rẻ. Thay vào đó, cần định vị thương hiệu, đầu tư bao bì, minh bạch nguồn gốc, và hướng đến các chứng nhận cao cấp.

Tăng trưởng ấn tượng luôn đi kèm với những đòi hỏi khắt khe hơn từ thị trường. Tại Liên minh châu Âu (EU), các nhà nhập khẩu ngày càng yêu cầu cao về minh bạch và tính bền vững. Cụ thể, sản phẩm phải truy xuất được nguồn gốc rõ ràng – thông qua các công nghệ như mã QR hoặc blockchain; đáp ứng tiêu chí giảm phát thải carbon; tuyệt đối không liên quan đến hoạt động khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU); đồng thời phải tuân thủ các quy chuẩn bền vững và sở hữu chứng nhận sinh thái phù hợp.

Thị trường này cũng đang ưu tiên các sản phẩm đóng gói có thương hiệu – nơi mà giá trị đến từ câu chuyện sản phẩm, công nghệ sản xuất và cách truyền tải hình ảnh. Do đó, các hộ nuôi tôm và doanh nghiệp chế biến cần chủ động “nâng cấp mình”, từ quy trình sản xuất đến tiêu chuẩn kỹ thuật, để không bị vướng khi thị trường có thêm rào cản mới.

EU đang là “ngọn hải đăng” cho xuất khẩu tôm Việt giữa biển lớn đầy sóng gió. Nhưng chinh phục thị trường này đòi hỏi sự thay đổi toàn diện – không chỉ từ doanh nghiệp mà còn từ chính sách, từ chuỗi sản xuất đến tư duy phát triển. Tôm không chỉ là thủy sản – mà là thương hiệu, là công nghệ, là câu chuyện xanh. Và nếu làm đúng, Việt Nam có thể không chỉ xuất khẩu tôm, mà còn xuất khẩu một chuẩn mực mới về nông nghiệp bền vững ra thế giới.