'Vũ khí mới' giúp doanh nghiệp Việt mở rộng thị trường 5 tỷ USD

Một cải tiến nhỏ trên bao bì sữa chua đã giúp Vinamilk loại bỏ hơn 5 triệu ống hút nhựa, cắt giảm đáng kể phát thải CO2 từ sản xuất nhựa nguyên sinh, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu gần 80% tại thị trường New Zealand, một trong những thị trường "khó tính" nhất thế giới về tiêu chuẩn xanh. Chiến lược chuyển đổi từ bao bì nhựa dùng một lần sang vật liệu thân thiện như nắp chai "có tai" không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng quy định nghiêm ngặt của EU và Mỹ mà còn biến thách thức môi trường thành "thẻ VIP" cạnh tranh, với nhu cầu tìm kiếm sản phẩm bao bì xanh từ Việt Nam trên Alibaba.com tăng vọt 70% so với năm trước. Theo báo cáo mới nhất từ Bộ Công Thương và các tổ chức quốc tế, hơn 6.000 doanh nghiệp bao bì Việt Nam đã mở rộng hiện diện quốc tế nhờ cắt giảm phát thải, góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu bao bì vượt 5 tỷ USD trong năm 2025.

Đầu năm 2024, Vinamilk đã đề xuất đối tác tại New Zealand thử nghiệm cải tiến trên dòng sữa chua uống tiệt trùng đóng chai HDPE 80ml, một sản phẩm xuất khẩu chủ lực. Thay vì nắp chai tròn truyền thống yêu cầu ống hút nhựa, công ty áp dụng "nắp có tai" (pre-cut lid with pull tab), cho phép người dùng dễ dàng mở nắp mà không cần phụ kiện nhựa. Kết quả nhanh chóng: Người tiêu dùng New Zealand ủng hộ nhiệt tình, dẫn đến đơn hàng thêm gần 1 triệu sản phẩm ngay lập tức. Dự kiến năm 2025, thêm 4,1 triệu sản phẩm với bao bì cải tiến sẽ được cung cấp cho hai chuỗi bán lẻ lớn nhất nước này, loại bỏ hoàn toàn hơn 5 triệu ống hút nhựa và giảm phát thải tương đương hàng nghìn tấn CO2 từ chuỗi cung ứng nhựa. Sự thành công này không chỉ dừng ở New Zealand mà lan tỏa toàn cầu. Theo ông Lê Hoàng Minh, Giám đốc Điều hành Sản xuất kiêm Trưởng dự án Net Zero của Vinamilk, tại Diễn đàn Doanh nghiệp Phát triển Bền vững Việt Nam (VCSF) lần thứ 12 do VCCI tổ chức tháng 8/2025, "Cắt giảm phát thải qua bao bì xanh không còn là chi phí, mà là lợi thế cạnh tranh then chốt". Chi phí lắp đặt khuôn nắp mới được bù đắp nhanh chóng: Tăng trưởng thị trường New Zealand đạt gần 80% năm 2024, và dự kiến vượt 20% năm 2025 trên nền cao đó. Doanh thu xuất khẩu của Vinamilk tăng 11,8% trong quý 1/2025, với sản phẩm hiện diện tại các chuỗi siêu thị lớn như Costco, Woolworths, Coles và Aldi ở Mỹ, Úc. Tăng trưởng tại khu vực Oceania đạt hơn 56%/năm, nhờ hình ảnh "xanh" được củng cố qua các chứng nhận ISO 9001:2015, FSSC 22000 và hai nhà máy trung hòa carbon đầu tiên.

Bao bì sản phẩm của Vinamilk ngày càng được cải tiến để thân thiện hơn

Vinamilk không phải trường hợp duy nhất. Nestlé Việt Nam cam kết 95% bao bì tái chế vào cuối 2025, thay thế nhựa nguyên sinh bằng vật liệu phân hủy sinh học, giúp giảm hơn 1.500 tấn nhựa và 2.500 tấn khí nhà kính mỗi năm. Điều này mở cửa cho sản phẩm Nestlé thâm nhập sâu hơn vào EU, nơi Chỉ thị Bao bì và Chất thải (PPWD) yêu cầu loại bỏ dần nhựa dùng một lần. Tương tự, Tập đoàn Nhựa Duy Tân đã tái chế hơn 80.000 tấn nhựa thải từ 2020, xuất khẩu nửa số sản phẩm sang các thương hiệu quốc tế nhắm mục tiêu 50% nhựa tái chế vào 2030.

Khảo sát Vietnam Report 2024 cho thấy 92,1% người tiêu dùng lo ngại về tác động môi trường của bao bì, tăng 12,5 điểm phần trăm so với năm trước và 57,4% sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm xanh, thúc đẩy tỷ lệ chuyển đổi đơn hàng trên Alibaba.com đạt 8,94%. Tổ chức PRO Việt Nam cũng góp phần quan trọng, thu gom và tái chế hơn 64.000 tấn bao bì năm 2024, đạt mục tiêu Trách nhiệm Mở rộng Nhà sản xuất (EPR). Nếu triển khai Hệ thống Tiền đặt cọc Trả lại (DRS) cho chai PET và lon nhôm, Việt Nam có thể loại bỏ thêm 77.000 tấn chất thải khỏi bãi rác hàng năm, tạo 6.400 việc làm chính thức và 9.400 cơ hội tái chế không chính thức. Thị trường bao bì giấy Việt Nam dự kiến đạt 2,85 tỷ USD năm 2025, với CAGR 9,73% lên 4,54 tỷ USD vào 2030, nhờ các doanh nghiệp như HAPLAST và Hoang Vuong Paper Packaging áp dụng chứng nhận FSC và ISO 9001:2015 để hợp tác với đối tác Mỹ, châu Á.

Ông Nguyễn Tiến Huy, Tổng thư ký Hội đồng Doanh nghiệp vì Phát triển Bền vững Việt Nam (VBCSD) thuộc VCCI, đánh giá cao các mô hình như Vinamilk: "Những cải tiến nhỏ có thể tạo khác biệt lớn, đặc biệt khi 22% người tiêu dùng đang thay đổi hành vi mua sắm bền vững theo báo cáo Kantar, và 44% sẵn sàng trả giá cao hơn cho thực phẩm xanh theo PwC". Tuy nhiên, thách thức vẫn tồn tại với thủ tục chứng nhận phức tạp cho sản phẩm tái chế khi vào EU. Với Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và EPR bắt buộc từ 2024, cùng Kế hoạch Hành động Kinh tế Tuần hoàn đến 2035, Việt Nam đang dẫn dắt khu vực, hướng tới phát thải ròng bằng không năm 2050. Chuyển đổi bao bì xanh không chỉ cắt giảm phát thải mà còn nâng tầm thương hiệu, giúp doanh nghiệp Việt vươn mình trên bản đồ toàn cầu.