Vào ngày 17/3/2017, cảnh sát Liên bang Brazil triển khai chiến dịch quy mô lớn nhất lịch sử nước này, mang tên Operação Carne Fraca (dịch nghĩa là “Operation Weak Meat” – tức “Thịt yếu”). Không chỉ đơn thuần là hành động kiểm tra chất lượng, đây còn là một chiến dịch điều tra sâu rộng quy mô xuyên quốc gia, kéo dài nhiều năm.

Cuộc điều tra bí mật bắt đầu từ cuối năm 2016 sau khi các cơ quan chức năng nhận được nhiều phản ánh nghi vấn về việc thịt hết hạn, ôi thiu được tẩy trắng bằng hóa chất độc hại, thậm chí tiêm thêm chất độn như tinh bột khoai tây, bì heo và nước để tăng trọng. Những dấu hiệu vi phạm được ghi nhận trong cả các nhà máy lớn thuộc JBS (công ty thịt bò lớn nhất thế giới) và BRF (sở hữu thương hiệu Sadia, Perdigão).

Ngày 17/3/2017, hơn 1.100 sĩ quan liên bang tại sáu bang và vùng liên bang Curitiba được huy động để thực hiện 309 lệnh bắt, thu giữ chứng cứ và khám xét tại ít nhất 21 cơ sở chế biến thịt, cùng với hàng chục cuộc điều tra hành chính. Ban đầu hai người bị bắt giữ gồm Daniel Gonçalves Filho – một lãnh đạo cấp cao trong Bộ Nông nghiệp – và nhiều sĩ quan kiểm tra chất lượng thịt, bị cáo buộc nhận hối lộ để hợp thức hóa những lô hàng ôi thiu.

Bê bối thịt bẩn xuyên quốc gia: Huy động 1.100 sĩ quan, thực hiện 309 lệnh bắt giữ, đóng cửa 21 nhà máy chế biến, tổng thiệt hại hơn 1 tỷ USD
Chiến dịch mang tên Operação Carne Fraca phá đường dây thịt bẩn quy mô chưa từng có. Ảnh minh hoạ

Giai đoạn hai ra mắt vào ngày 31/5/2017, tập trung vào Francisco Carlos de Assis – cựu giám đốc Bộ Nông nghiệp tại bang Goiás, bị bắt vì cố tình hủy tài liệu liên quan đến vụ án. Giai đoạn ba diễn ra vào tháng 3/2018, khi cảnh sát tấn công trực tiếp vào BRF, bắt giữ cựu Chủ tịch công ty và chín nhân sự khác với cáo buộc gian lận, hình sự hóa vi phạm, rửa tiền và gây rối thị trường.

Ngay sau chiến dịch, Ngân hàng Nông nghiệp Brazil thông báo đình chỉ giấy phép xuất khẩu từ 21 nhà máy liên quan. Chỉ vài ngày sau đó, hậu quả bắt đầu lan rộng. Hơn 20 quốc gia – bao gồm Trung Quốc, Liên minh châu Âu, Hàn Quốc, Chile – tuyên bố ngừng nhập khẩu thịt từ Brazil. Cổ phiếu JBS và BRF lao dốc trên thị trường chứng khoán, khiến hàng tỷ USD vốn hóa bị thổi bay. Chính phủ Brazil buộc phải vào cuộc xoa dịu thị trường và trấn an các đối tác thương mại, đồng thời đình chỉ hoạt động của nhiều nhà máy và siết chặt quy trình kiểm định.

Theo thống kê, chỉ trong năm đầu sau vụ bê bối, Brazil thiệt hại hơn 1 tỷ USD từ kim ngạch xuất khẩu thịt. Một số chuyên gia cho rằng hậu quả còn kéo dài nhiều năm sau đó, bởi thiệt hại lớn nhất không nằm ở tiền bạc mà ở niềm tin của người tiêu dùng trong nước và quốc tế.

OECD và EUIPO ước tính rằng thịt giả và vi phạm thực phẩm chiếm khoảng 3,3% tổng thương mại toàn cầu, tương đương 467 tỷ USD mỗi năm . Riêng vụ "Operation Weak Meat” khiến Brazil sụt giảm đến 10% kim ngạch xuất khẩu thịt, gây thiệt hại hàng tỷ đô trong ngắn hạn

Tại Brazil, trước việc thay đổi ngày hết hạn, tẩy trắng thịt bằng acid và vitamin C, các lô thịt còn nhiễm salmonella, tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng đã gây ra 1 làn sóng bức xúc chưa từng có. Công chúng Brazil phản ứng mạnh – nhiều người tẩy chay các thương hiệu có liên đới, nhà nước buộc phải điều chỉnh chính sách kiểm soát và minh bạch xuất xứ sản phẩm.

“Operation Weak Meat” mở ra một cuộc khủng hoảng toàn diện: từ lãnh đạo ngành bị điều tra, sản phẩm thịt bị thu hồi, đến đình chỉ xuất khẩu và sụt giảm lòng tin người tiêu dùng. Với quy mô lớn và ảnh hưởng kéo dài, vụ án cũng là lời cảnh tỉnh mang tính toàn cầu: một chuỗi cung ứng thực phẩm được kiểm soát không chặt sẽ gây ra hậu quả không thể lường trước cả về kinh tế, sức khỏe cộng đồng và niềm tin xã hội.