Ngày 12/9/2025, Bộ Tài chính ban hành Quyết định số 3168/QĐ-BTC phê duyệt Đề án “Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành Quỹ đầu tư chứng khoán” đến năm 2030.

Đây là bước triển khai quan trọng trong Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) đã được Thủ tướng phê duyệt, với mục tiêu đa dạng hóa dòng vốn, nâng cao chất lượng nhà đầu tư và chuẩn bị điều kiện nâng hạng thị trường.

TTCK Việt Nam nhiều năm qua phụ thuộc lớn vào nhà đầu tư cá nhân, vốn chiếm 80–85% thanh khoản. Điều này giúp thị trường sôi động nhưng tiềm ẩn rủi ro biến động mạnh do tâm lý ngắn hạn. Đề án mới đặt mục tiêu hình thành cơ cấu hợp lý giữa ba nhóm nhà đầu tư: cá nhân, tổ chức và nước ngoài.

Đến năm 2030, tỷ trọng giao dịch cá nhân dự kiến giảm còn 70%, phần còn lại 30% thuộc về tổ chức và khối ngoại, tiến tới cân bằng 60%–40% ở giai đoạn tiếp theo. Mục tiêu khác là đạt 200.000 tài khoản nhà đầu tư nước ngoài, 500 quỹ đầu tư chứng khoán, tổng giá trị tài sản ròng (NAV) tương đương 5% GDP và có ít nhất 2,5 triệu nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ.

Hàng loạt giải pháp đồng bộ

Quyết định số 3168/QĐ-BTC đưa ra loạt giải pháp, từ hoàn thiện thể chế, phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng nhà đầu tư đến hiện đại hóa hạ tầng.

Về khung pháp lý, Bộ Tài chính giao Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến hoạt động quỹ, mở rộng phạm vi đầu tư, xây dựng cơ sở pháp lý cho các sản phẩm mới như quỹ chỉ số, quỹ trái phiếu hạ tầng, quỹ tiền tệ, ETF ESG. Đồng thời, chính sách thuế và bảo hiểm sẽ được điều chỉnh theo hướng ưu đãi đầu tư gián tiếp, miễn giảm thuế cho sở hữu chứng chỉ quỹ dài hạn.

Về đào tạo, sẽ triển khai các chương trình phổ biến kiến thức chứng khoán, xây dựng bộ quy tắc đạo đức nghề nghiệp, khuyến khích dịch vụ tư vấn lập kế hoạch tài chính, nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp của nhà đầu tư.

Về hạ tầng, Đề án đặt trọng tâm vào việc nâng cấp hệ thống đại lý chuyển nhượng chứng chỉ quỹ, xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý người hành nghề, cung cấp thông tin minh bạch. Với khối ngoại, sẽ triển khai Cơ chế bù trừ trung tâm (CCP), Hệ thống giao tiếp điện tử (STP), tài khoản tổng, đồng thời đơn giản hóa thủ tục và mở rộng room sở hữu nước ngoài ở các ngành nghề không nhạy cảm.

Bộ Tài chính muốn ngân hàng thương mại đầu tư, phân phối chứng chỉ quỹ từ 2026
Quyết định số 3168/QĐ-BTC đưa ra loạt giải pháp, từ hoàn thiện thể chế, phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng nhà đầu tư đến hiện đại hóa hạ tầng.

Ngân hàng thương mại được khuyến khích tham gia

Đáng chú ý, Bộ Tài chính định hướng khuyến khích ngân hàng thương mại tham gia sâu hơn vào thị trường vốn. Cụ thể, ngân hàng thương mại được khuyến khích đầu tư vào chứng chỉ quỹ, trái phiếu doanh nghiệp phát hành để tái cơ cấu nợ, cũng như đẩy mạnh cung cấp dịch vụ phân phối chứng chỉ quỹ cho nhà đầu tư.

UBCKNN sẽ chủ trì, phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước để đề xuất sửa đổi Thông tư 16/2021/TT-NHNN (ban hành ngày 10/11/2021) và các văn bản pháp luật liên quan. Thời gian hoàn thành dự kiến trong giai đoạn 2026–2030.

Nguồn vốn dài hạn từ ngân hàng, doanh nghiệp bảo hiểm và quỹ hưu trí, cùng với sự tham gia ngày càng lớn của nhà đầu tư nước ngoài, được kỳ vọng sẽ giảm phụ thuộc vào khối cá nhân. Điều này tạo “chân đế” vững chắc cho TTCK Việt Nam, đáp ứng các tiêu chí nâng hạng của FTSE và MSCI, đồng thời hòa nhập sâu hơn vào thị trường tài chính quốc tế.