CASA giảm, LDR kỷ lục: Ngân hàng đang bước vào chu kỳ tái cấu trúc nguồn vốn?

Trong quý I/2025, hệ thống ngân hàng Việt Nam chứng kiến những thay đổi đáng chú ý trong cấu trúc huy động và sử dụng vốn.

Tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) toàn ngành giảm mạnh, trong khi tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) tăng lên mức cao nhất trong vòng 5 năm. Theo Công ty Cổ phần Xếp hạng Tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS Ratings), đây lại là thời điểm thích hợp để các ngân hàng thiết lập lại nền tảng vốn theo hướng chủ động, dài hạn và hiệu quả hơn, nhất là khi tín dụng tăng nhanh trong khi tăng trưởng huy động đang chậm lại.

CASA suy giảm: Thay đổi cấu trúc vốn là tất yếu

VIS Ratings ghi nhận tỷ lệ CASA của toàn hệ thống đã giảm xuống mức 18,8% vào quý I/2025, thấp hơn 2 điểm phần trăm so với quý trước. Đây là mức thấp nhất trong hơn 4 năm trở lại đây. Sự sụt giảm mạnh chủ yếu đến từ việc doanh nghiệp rút tiền tại một số ngân hàng quy mô vừa như LPB, MBB, TPB và SSB. Trong khi đó, OCB là điểm sáng hiếm hoi khi CASA vẫn cải thiện nhờ vào chiến lược số hóa và chuyển đổi ngân hàng số.

Diễn biến tiền gửi CASA và tỷ lệ CASA trên tổng dư nợ toàn ngành ngân hàng giai đoạn 2020 – 3T2025. Nguồn: Dữ liệu ngân hàng, VIS Ratings; thống kê từ 27 ngân hàng niêm yết.

CASA vốn là nguồn vốn chi phí thấp, góp phần giảm đáng kể chi phí huy động. Do đó, khi CASA giảm, biên lãi ròng (NIM) cũng bị thu hẹp, buộc các ngân hàng phải cơ cấu lại danh mục tài sản sinh lời, đẩy mạnh thu nhập từ phí, đầu tư và tín dụng bán lẻ để duy trì lợi nhuận. Theo VIS Ratings, NIM toàn ngành đã giảm bình quân 40 điểm cơ bản trong quý I/2025, chủ yếu tại nhóm ngân hàng quy mô vừa, nơi vừa chịu chi phí huy động cao vừa phải điều chỉnh lãi suất cho vay thấp hơn để cạnh tranh.

Biến động NIM và ROAA quý I/2025 tại các ngân hàng: Áp lực lớn ở nhóm ngân hàng quy mô vừa. Nguồn: Dữ liệu ngân hàng, VIS Ratings; thống kê từ báo cáo phân tích quý I/2025.

Bên cạnh đó, dữ liệu trong báo cáo cũng cho thấy CASA của nhóm ngân hàng quy mô nhỏ tiếp tục duy trì dưới ngưỡng 10%, trong khi nhóm ngân hàng lớn như VCB, TCB, ACB vẫn giữ được mức CASA trên 20%. Những tổ chức có CASA thấp đồng thời cũng đang bị đánh giá là có “cấu trúc nguồn vốn yếu đến rất yếu”, với nguy cơ rủi ro kỳ hạn và thanh khoản lớn hơn mặt bằng chung.

Diễn biến tỷ lệ CASA theo nhóm ngân hàng giai đoạn 2020 – 3T2025: Cạnh tranh tiền gửi ngày càng khốc liệt. Nguồn: Dữ liệu ngân hàng, VIS Ratings.

Từ đó, có thể thấy bài toán CASA không chỉ là vấn đề kỹ thuật tài chính, mà còn là chỉ dấu chiến lược về năng lực giữ chân khách hàng và sức hấp dẫn của sản phẩm dịch vụ. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt trên thị trường tiền gửi, ngân hàng buộc phải đầu tư vào nền tảng công nghệ, cá nhân hóa trải nghiệm người dùng và tạo ra chuỗi dịch vụ gắn bó lâu dài với khách hàng để giữ vững và từng bước cải thiện tỷ lệ CASA.

LDR tăng cao: Cơ hội tái cân bằng huy động và sử dụng vốn

Bên cạnh CASA giảm, một chỉ số khác đang thu hút sự chú ý là tỷ lệ LDR – cho vay trên tiền gửi khách hàng – tăng lên mức 108%, cao nhất trong vòng 5 năm trở lại đây. Theo đánh giá của VIS Ratings, nguyên nhân chủ yếu đến từ chênh lệch giữa tốc độ tăng trưởng tín dụng (đạt 3,6% từ đầu năm) và tốc độ huy động tiền gửi (chỉ tăng khoảng 1,5%). Điều này đặc biệt rõ rệt ở nhóm ngân hàng quy mô vừa, nơi tài sản thanh khoản thấp và lượng tiền gửi rút ra lớn.

Tăng trưởng tín dụng vượt huy động đẩy tỷ lệ LDR ngành ngân hàng lên cao giai đoạn 2020 – 3T2025. Nguồn: Dữ liệu ngân hàng, VIS Ratings; tổng hợp từ 27 ngân hàng niêm yết.

Tuy nhiên, thay vì coi LDR cao là rủi ro, nhiều ngân hàng lại nhìn nhận đây là cơ hội để đa dạng hóa cấu trúc vốn. VIS Ratings cho biết, xu hướng phát hành trái phiếu kỳ hạn dài, tăng huy động qua giấy tờ có giá và vay trên thị trường liên ngân hàng đang được đẩy mạnh nhằm bổ sung nguồn vốn trung dài hạn cho nhu cầu tín dụng đang tăng. Đặc biệt, nhóm ngân hàng như TCB, HDB và MBB đang nổi lên với chiến lược quản lý vốn hiệu quả, tận dụng chi phí tín dụng thấp, tăng thu nhập từ dịch vụ và duy trì ROAA ở mức cao.

ROAA toàn ngành duy trì ổn định nhờ kiểm soát chi phí tín dụng trong giai đoạn 2021 – 3T2025. Nguồn: Dữ liệu ngân hàng, VIS Ratings; tổng hợp từ 27 ngân hàng niêm yết.

Trong bối cảnh mặt bằng lãi suất đầu vào đang trong xu hướng giảm, LDR cao không còn là “vùng rủi ro”, mà trở thành “vùng tối ưu” để các ngân hàng tận dụng vốn rẻ cho vay trung dài hạn, từ đó nâng cao khả năng sinh lời ổn định. Bên cạnh đó, kiểm soát danh mục tín dụng với tỷ trọng cho vay cá nhân, bất động sản ổn định dòng tiền và chọn lọc doanh nghiệp có sức khỏe tài chính tốt cũng là cách để duy trì chất lượng tài sản trong điều kiện sử dụng vốn nhiều hơn huy động.

Tái cấu trúc vốn: Thiết lập lại trật tự thanh khoản chiến lược

Theo dữ liệu từ VIS Ratings, tỷ lệ CASA đã giảm liên tục từ mức 22,5% năm 2020 xuống 18,8% quý I/2025. Cùng kỳ, LDR tăng mạnh từ 94,2% lên 108%, cho thấy khoảng cách giữa dòng tiền vào và ra ngày càng giãn rộng. Điều này đòi hỏi các ngân hàng phải điều chỉnh mạnh trong chính sách vốn, không chỉ để ứng phó tình thế mà còn định hình lại cấu trúc tài chính dài hạn.

Thực tế cho thấy, các ngân hàng có năng lực tái cấu trúc vốn hiệu quả là những tổ chức đang triển khai “chiến lược kép”: vừa mở rộng phát hành trái phiếu và giấy tờ có giá kỳ hạn dài, vừa tăng cường kênh huy động số nhằm thu hút dòng tiền ổn định từ cá nhân. MSB, TCB và OCB là ba ví dụ điển hình trong quý I/2025, với chiến lược linh hoạt giúp ổn định chi phí vốn và hạn chế áp lực thanh khoản ngắn hạn.

VIS Ratings nhấn mạnh rằng, thay vì cố gắng đẩy CASA bằng mọi giá, ngân hàng cần hướng đến cấu trúc vốn cân bằng: vừa đảm bảo kỳ hạn phù hợp giữa nguồn và sử dụng vốn, vừa tối ưu chi phí và rủi ro thanh khoản. Không phải mọi ngân hàng đều cần tỷ lệ CASA cao, nhưng mọi ngân hàng đều cần khả năng quản lý vốn chủ động, khoa học và gắn với chiến lược tài chính dài hạn.

Trên nền tảng đó, tái cấu trúc vốn không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc trong giai đoạn mới. Khi CASA không còn là “phao cứu sinh” duy nhất, và LDR không còn là chỉ số đáng sợ, thì bản lĩnh tài chính của ngân hàng sẽ thể hiện qua cách họ thiết kế lại hệ sinh thái vốn – linh hoạt, ổn định và có chiều sâu chiến lược thực sự. Đây cũng là điều kiện tiên quyết để bước vào chu kỳ tăng trưởng tiếp theo với nền tảng tài chính lành mạnh hơn.