Sau một thời gian cân nhắc và từng bước chuẩn bị, OpenAI đã chính thức tuyên bố từ bỏ kế hoạch chuyển đổi thành công ty vì lợi nhuận, một bước đi từng được xem là cần thiết để mở rộng quy mô và thu hút đầu tư mạnh mẽ hơn cho nghiên cứu trí tuệ nhân tạo. Quyết định này không chỉ gây bất ngờ cho giới công nghệ mà còn làm dấy lên nhiều câu hỏi về định hướng tương lai của tổ chức từng được thành lập với sứ mệnh phục vụ lợi ích nhân loại.

OpenAI vốn được sáng lập vào năm 2015 dưới hình thức một tổ chức phi lợi nhuận, với mục tiêu tạo ra trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) một cách an toàn và vì lợi ích chung. Tuy nhiên, đến năm 2019, tổ chức này đã thiết lập một mô hình kép gồm hai phần: một tổ chức mẹ phi lợi nhuận và một công ty con vì lợi nhuận, nhằm mở rộng quy mô tài trợ và hợp tác thương mại – mô hình này được gọi là “capped-profit”. Trong khuôn khổ đó, các nhà đầu tư có thể nhận được lợi nhuận tối đa 100 lần so với khoản đầu tư ban đầu, nhưng không được phép vượt quá ngưỡng này nhằm duy trì sự cân bằng giữa lợi nhuận và đạo đức công nghệ.

Cha đẻ ChatGPT bất ngờ quay xe, không còn theo mô hình vì lợi nhuận
Mô hình "capped-profit" đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều

Tuy nhiên, mô hình "capped-profit" đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều, đặc biệt từ những người từng đồng sáng lập nên OpenAI. Một trong những nhân vật lên tiếng mạnh mẽ nhất là Elon Musk. Tỷ phú công nghệ này cáo buộc OpenAI đã đánh mất sứ mệnh phi lợi nhuận ban đầu và trở thành một phần trong cuộc đua thương mại hóa AI toàn cầu, thậm chí là hợp tác quá sâu với Microsoft – công ty đã đầu tư hàng tỷ USD vào OpenAI và tích hợp các công nghệ như ChatGPT vào sản phẩm của mình.

Không chỉ có áp lực từ Elon Musk, mô hình kép của OpenAI cũng gặp trở ngại khi phải đối mặt với các vấn đề pháp lý và tranh cãi nội bộ. Một số chuyên gia pháp lý cho rằng việc duy trì cấu trúc vừa phi lợi nhuận vừa vì lợi nhuận gây ra xung đột trong việc ra quyết định, đặc biệt khi tổ chức này phát triển những công nghệ có sức ảnh hưởng toàn cầu như GPT-4 hoặc các mô hình AI tự trị. Ngoài ra, sự thiếu minh bạch trong quản trị và cơ cấu chia sẻ lợi nhuận cũng làm dấy lên lo ngại từ cộng đồng và giới đầu tư.

Chính những áp lực ngày càng gia tăng này được cho là nguyên nhân khiến ban lãnh đạo OpenAI phải cân nhắc lại. Thay vì tiếp tục theo đuổi mô hình vì lợi nhuận toàn phần, họ lựa chọn quay về với định hướng ban đầu, tập trung vào việc phát triển AI an toàn, minh bạch và hướng đến phục vụ lợi ích của toàn nhân loại. Đây có thể được xem là động thái nhằm giữ vững uy tín đạo đức trong bối cảnh AI đang ngày càng vươn lên với tốc độ chóng mặt, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro không thể lường trước.

Việc hủy bỏ kế hoạch này không đồng nghĩa với việc OpenAI sẽ đóng băng các hoạt động thương mại. Họ vẫn tiếp tục hợp tác với Microsoft và các đối tác khác, vẫn thương mại hóa các mô hình AI thông qua API và ứng dụng như ChatGPT, nhưng sẽ có giới hạn nhất định nhằm đảm bảo sự kiểm soát và đạo đức trong sử dụng công nghệ. Điều quan trọng là OpenAI đang tìm cách tái khẳng định rằng họ không chạy theo lợi nhuận bằng mọi giá, mà vẫn giữ lại phần cốt lõi trong sứ mệnh “hướng về tương lai nhân loại”.