Châu Âu muốn 'thắt chặt ngay lập tức biện pháp tự vệ thép' trong tháng 4, Bộ Công Thương phát đi cảnh báo sớm

Ngày 19/3, Ủy ban Châu Âu (EC) đã công bố Kế hoạch hành động về thép và kim loại (gọi tắt là "Kế hoạch hành động"). Theo Ủy ban, kế hoạch này "thực hiện các biện pháp để duy trì và mở rộng năng lực công nghiệp của châu Âu trong các lĩnh vực thép và kim loại" và được thiết kế nhằm "tăng cường khả năng cạnh tranh của ngành và bảo vệ tương lai của ngành".

Kế hoạch hành động được xây dựng dựa trên sáu trụ cột riêng biệt, trong đó Ủy ban vạch ra một loạt các hành động cụ thể mà họ dự định thực hiện trong những tháng tới để hỗ trợ các ngành thép và kim loại.

Ngày 19/3, Ủy ban Châu Âu (EC) đã công bố Kế hoạch hành động về thép và kim loại. Ảnh: Internet

Các trụ cột này bao gồm: Đảm bảo năng lượng sạch dồi dào và giá cả phải chăng, ngăn ngừa rò rỉ carbon, thúc đẩy và bảo vệ năng lực công nghiệp của châu Âu, thúc đẩy tính tuần hoàn cho kim loại, bảo vệ việc làm chất lượng cao trong các ngành công nghiệp, giảm thiểu rủi ro thông qua các thị trường chủ đạo và hỗ trợ đầu tư.

Trong khi nhiều hành động cụ thể mà Ủy ban đưa ra trong mỗi trụ cột nhằm cung cấp hỗ trợ "tích cực" cho các ngành thép và kim loại của EU (và quá trình khử carbon của các ngành này), Kế hoạch hành động cũng có một cấu phần rõ ràng về "phòng vệ", với một số biện pháp chủ chốt có khả năng thu hút sự quan tâm đặc biệt của các doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm thép và kim loại sang EU.

Những biện pháp chính mà EC công bố trong Kế hoạch hành động có thể sẽ tác động đến các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu trong thời gian tới.

Cụ thể, EC sẽ mở rộng Cơ chế biên giới carbon (CBAM) đối với các sản phẩm thép và nhôm hạ nguồn.

Ủy ban đã xác định rủi ro rằng khả năng rò rỉ carbon trong các hàng hóa thuộc phạm vi CBAM có thể chuyển dịch xa hơn trong chuỗi giá trị (ví dụ, do lẩn tránh thông qua việc sửa đổi không đáng kể các hàng hóa cơ bản của CBAM hoặc khi "người tiêu dùng EU bắt đầu ưa chuộng các hàng hóa hạ nguồn nhập khẩu từ các nhà sản xuất ở các quốc gia thứ ba có chính sách khí hậu yếu hơn").

Để giải quyết rủi ro này, Ủy ban cam kết thực hiện đánh giá toàn diện CBAM vào quý IV/2025, đi kèm với chiến lược chống lẩn tránh và đề xuất lập pháp mới "mở rộng phạm vi của CBAM đối với các sản phẩm hạ nguồn sử dụng nhiều thép và nhôm" cùng với các biện pháp chống lẩn tránh bổ sung.

EC cũng xác định một số thay đổi quan trọng sắp tới đối với cơ chế phòng vệ thương mại của mình nhằm giải quyết tình trạng dư thừa năng lực toàn cầu "đe dọa nghiêm trọng đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của các ngành công nghiệp châu Âu" — một vấn đề mà EC cho rằng sẽ trở nên trầm trọng hơn do việc Hoa Kỳ áp dụng mức thuế nhập khẩu 25% đối với thép và nhôm vào ngày 12/3/2025.

Các thay đổi chính bao gồm:

- Thắt chặt ngay lập tức biện pháp tự vệ thép hiện tại của EU (các thay đổi về lượng nhập khẩu các sản phẩm thép đang thuộc đối tượng áp dụng biện pháp tự vệ, dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 1/4/2025).

- Thay thế biện pháp tự vệ thép của EU bằng biện pháp dài hạn hơn: Theo Ủy ban châu Âu, việc áp dụng biện pháp dài hạn mới này là hợp lý trong bối cảnh đặc biệt hiện tại khi năng lực sản xuất toàn cầu đang dư thừa, kết hợp với việc một số quốc gia đang áp dụng các biện pháp hạn chế tiếp cận thị trường.

Biện pháp này sẽ cân nhắc đến những thay đổi trong nhu cầu tại thị trường châu Âu cũng như các yếu tố về an ninh và ổn định trong khi tiếp tục duy trì một mức độ mở cửa nhất định của thị trường. Tại thời điểm hiện tại, Ủy ban châu Âu chưa cung cấp thông tin chi tiết về tính chất hoặc hình thức của biện pháp mới nhưng các thông tin này dự kiến sẽ được đưa ra chậm nhất là vào quý III/2025.

- Điều tra phòng vệ thương mại đối với ngành nhôm: Mặc dù EC chưa đưa ra một lịch trình cụ thể về cuộc điều tra, nhưng EC cho biết đang tiến hành thu thập bằng chứng. Vì vậy, dự kiến EC sẽ có những hành động tiếp theo trong các tháng tới.

- Quy tắc xuất xứ "nấu chảy và đúc" cho kim loại: Biện pháp này nhằm ngăn chặn hành vi lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại của EU (chẳng hạn như thông qua việc chuyển công đoạn sản xuất cuối cùng sang các nước thứ ba không nằm trong phạm vi áp dụng của biện pháp). Tuy nhiên, EC vẫn chưa đưa ra bất kỳ thông tin cụ thể nào về thời gian dự kiến để triển khai biện pháp này.

Trong Kế hoạch hành động, EC đã đưa ra dấu hiệu cho thấy họ sẽ có sự điều chỉnh cơ bản cách tiếp cận trong việc tiến hành điều tra phòng vệ thương mại đối với các sản phẩm thép và kim loại.

Nhìn chung, EC sẽ củng cố cơ chế theo dõi dòng chảy thương mại và chủ động khởi xướng các cuộc điều tra dựa trên "sự đe dọa gây thiệt hại" mà không cần chờ thiệt hại thực tế xảy ra.

Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương) khuyến nghị Hiệp hội và các doanh nghiệp sản xuất/xuất khẩu các sản phẩm như thép, nhôm rà soát lại các hoạt động sản xuất, xuất khẩu sang EU và theo dõi chặt chẽ các động thái của thị trường để kịp thời xây dựng phương án ứng phó trong trường hợp cần thiết.