Cá còi là một trong những đặc sản nổi tiếng của vùng biển Thanh Hóa, tập trung nhiều nhất tại các khu vực Hậu Lộc, Sầm Sơn và Tĩnh Gia. Loài cá này không chỉ gây ấn tượng bởi hương vị thơm ngon mà còn bởi hình dáng lạ mắt và tập tính sinh học đặc biệt.

Loài cá có hình thù kỳ dị

Điểm thú vị ở cá còi là cấu tạo sinh học "hai trong một", khi chúng vừa có mang để thở dưới nước, vừa có bộ phận giống như “phổi” để thở trên cạn. Nhờ khả năng đặc biệt này, cá còi có thể dễ dàng di chuyển cả dưới nước lẫn trên bãi bùn, thậm chí leo trèo và đào hang sinh sống trong các bãi bùn lầy ven biển.

Tên gọi “còi” xuất phát từ thân hình nhỏ bé, gầy guộc của loài cá này, trái ngược với hương vị đậm đà, thơm ngọt ẩn chứa bên trong.

Đặc sản nghe tên rất lạ, xưa cho lợn gà ăn nay thành món khoái khẩu ở thành phố, giá cao ngất
Cá còi là một trong những đặc sản nổi tiếng của vùng biển Thanh Hóa - Ảnh minh họa/ Nguồn: Internet

Cá còi trưởng thành dài khoảng 10–15 cm, đầu tròn, đôi mắt lồi và hàm răng sắc nhọn như cá trê. Lớp da đen bóng, trơn nhẫy, bề ngoài khá giống cá bống nhưng phần thịt thì dẻo dai và săn chắc hơn. Đặc biệt, đôi vây trước của cá còi rất khỏe và linh hoạt, hoạt động như những chiếc chân giúp chúng "đi bộ" trên mặt bùn hoặc bám chắc vào cành cây, thân cọc.

Việc bắt cá còi đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ thuật cao. Loài cá này cực kỳ nhạy cảm với âm thanh và chuyển động, chỉ cần một tiếng động nhỏ cũng khiến chúng chui tọt vào hang sâu. Vì vậy, ngư dân phải rình mò, canh chuẩn thời điểm cá ra khỏi hang kiếm ăn mới có thể dùng tay bắt hoặc sử dụng bẫy, lưới, gậy chuyên dụng để săn được những mẻ cá tươi ngon.

Chế biến thành nhiều món ngon hấp dẫn

Mùa cá còi thường kéo dài từ tháng Giêng đến tháng 5 âm lịch, cũng là thời điểm cá sinh sản mạnh nên thịt cá thơm ngọt và săn chắc nhất. Cá còi tươi có thể được chế biến thành nhiều món ngon hấp dẫn như cá còi hấp sả, nướng muối ớt, nấu canh chua, kho nghệ, kho tiêu…, mỗi món đều mang đậm hương vị biển cả.

Đặc sản nghe tên rất lạ, xưa cho lợn gà ăn nay thành món khoái khẩu ở thành phố, giá cao ngất
Cá còi đã trở thành đặc sản được nhiều người săn lùng - Ảnh minh họa/ Nguồn: Internet

Với khô cá còi, sau khi làm sạch, cá được ướp muối rồi phơi dưới nắng gắt, giữ được vị mặn mòi tự nhiên cùng độ dai giòn hấp dẫn. Mỗi khi nướng lên, cá còi khô tỏa mùi thơm lừng, ăn cùng cơm trắng hoặc làm mồi nhắm rượu, khiến ai thưởng thức cũng phải tấm tắc khen ngon.

Trước đây, cá còi rất phổ biến, người dân bắt về chủ yếu để ăn, thậm chí ăn không hết còn dùng làm thức ăn cho lợn, gà. Ngày nay, cá còi đã trở thành đặc sản được nhiều người săn lùng, trong khi sản lượng tự nhiên ngày càng giảm sút.

Trên thị trường, cá còi được bán với giá dao động từ 200.000–250.000 đồng/kg, tùy theo kích thước và thời điểm thu hoạch.

Chị Khánh, một tiểu thương chuyên bán cá còi tại Thanh Hóa, cho biết: "Nếu như trước đây cá còi ít người biết tới, thậm chí nhiều người còn e ngại vì hình thù lạ mắt, thì nay loài cá này đã trở thành đặc sản nổi tiếng, được nhiều nơi săn đón."

Du khách đến Thanh Hóa đều tìm đến các nhà hàng, quán ăn để thưởng thức món ngon từ cá còi. Nhiều người đánh giá thịt cá rất thơm, có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau tùy vào sở thích từng người.