Đang lao đao tại Mỹ, một loại cá Việt bất ngờ thăng hoa ở Nhật Bản và Thái Lan

Theo báo cáo của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu cá ngừ tháng 8/2025 đã tăng nhẹ 1,4%, đạt hơn 91 triệu USD, nhưng tính chung 8 tháng vẫn giảm so với cùng kỳ, đạt gần 633 triệu USD.

Trong cơ cấu thị trường, Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất (khoảng 234 triệu USD), theo sau là EU (144 triệu USD), Canada (28 triệu USD) và Nhật Bản (26 triệu USD). Tuy nhiên, xuất khẩu sang Mỹ giảm 4%, trong khi Nhật Bản tăng mạnh 88% và Thái Lan tăng tới 248%.

Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của cá ngừ Việt. Ảnh minh họa

Một trong những nguyên nhân chính khiến xuất khẩu sang Mỹ suy giảm là sự thay đổi về chính sách thuế và an ninh thương mại. Từ đầu tháng 8/2025, Mỹ áp mức thuế đối ứng 20% với một số mặt hàng thủy sản Việt Nam, trong khi đối thủ như Ecuador chỉ chịu 15% và Indonesia, Philippines khoảng 19%. Điều này khiến sản phẩm Việt mất lợi thế cạnh tranh về giá.

Cũng trong tháng 8, Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Hoa Kỳ (NOAA) đã công bố quyết định từ chối công nhận tương đương cho một số nghề cá Việt Nam theo quy định của Đạo luật Bảo vệ Động vật Biển Có vú (MMPA). Các nghề cá bị từ chối có thể khiến cá ngừ và một số hải sản khác bị cấm nhập khẩu vào Mỹ từ ngày 1/1/2026, tùy theo mã hàng và quy trình kiểm soát, tạo ra rủi ro lớn cho xuất khẩu trong ngắn và trung hạn.

Xuất khẩu cá ngừ sang Nhật và Thái Lan tăng đột biến. Ảnh minh họa

Đối lập với xu hướng giảm ở Mỹ, xuất khẩu sang Nhật Bản và Thái Lan tăng đột biến. Nguyên nhân được các chuyên gia chỉ ra gồm: nhu cầu nội địa phục hồi ở một số nước châu Á, dịch chuyển đơn hàng chế biến (transshipment) trong chuỗi cung ứng khu vực và việc doanh nghiệp Việt Nam tận dụng được lợi thế logistic, giá cả hoặc ưu đãi thuế tại các hiệp định thương mại khu vực. Một số thị trường EU như Hà Lan, Italy cũng cho thấy mức tăng trưởng hai con số.

Bên cạnh yếu tố bên ngoài, ngành cá ngừ trong nước đang phải đối mặt với giá nguyên liệu biến động, chi phí logistics tăng và cạnh tranh gay gắt từ các nước sản xuất lớn. Việc doanh nghiệp giữ đơn hàng chững lại sau thay đổi thuế khiến hoạt động chế biến, tồn kho và dòng tiền gặp khó. VASEP cảnh báo nếu không có biện pháp tháo gỡ kịp thời, đà giảm có thể kéo dài.

Trước áp lực, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu, phối hợp các bộ, ngành đánh giá tình hình và tháo gỡ khó khăn cho xuất khẩu cá ngừ nhằm bảo đảm quyền lợi doanh nghiệp và người lao động trong bối cảnh rủi ro về thị trường Mỹ và chi phí gia tăng. VASEP cũng kiến nghị các giải pháp ngắn hạn như cải thiện quản lý thủy sản, tăng cường truy xuất nguồn gốc, đàm phán với đối tác, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp chuyển hướng thị trường.