Dầu ăn bẩn, thiếu vitamin A: Lỗ hổng hại người trong bữa cơm người Việt

Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 9-2:2011/BYT và Nghị định 09/2016/NĐ-CP của Chính phủ, các loại dầu ăn phổ biến như dầu đậu nành, dầu cọ, dầu lạc và dầu hạt cải bắt buộc phải được bổ sung vitamin A. Mức hàm lượng được quy định rõ: từ 2,75mg đến 5,50mg mỗi 100g sản phẩm. Đồng thời, các doanh nghiệp phải in rõ trên nhãn mác dòng chữ "Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng".

Tuy nhiên, nhiều khảo sát thị trường gần đây phát hiện một thực tế gây lo ngại: không ít sản phẩm dầu ăn giá rẻ, thậm chí mang mác “cao cấp” hoàn toàn không ghi nhận có vitamin A trong thành phần. Thậm chí, các sản phẩm được sử dụng phổ biến trong nhà hàng, bếp ăn tập thể và khu công nghiệp cũng thiếu thông tin về vi chất thiết yếu này.

Việc không công khai vitamin A trên nhãn sản phẩm không chỉ vi phạm quy định về ghi nhãn hàng hóa theo Nghị định 89/2006/NĐ-CP và 09/2016/NĐ-CP, mà còn khiến người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ mang thai đối diện với nguy cơ thiếu hụt vi chất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến thị lực, miễn dịch và sự phát triển cơ thể.

Một trong những vụ việc gần đây cho thấy mức độ nghiêm trọng của tình trạng này là trường hợp của thương hiệu OFOOD, thuộc Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food. Doanh nghiệp này đã bán ra thị trường hàng chục nghìn tấn dầu thực vật dưới danh nghĩa “dầu ăn cho người”, nhưng thực chất là loại dầu chỉ dùng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Cẩn trọng khi mua dầu ăn giá rẻ. Ảnh minh họa

Tình trạng không minh bạch còn thể hiện ở việc các nhãn hàng thường chỉ ghi chung chung như “dầu đậu nành tinh luyện” hay “super olein cọ cao cấp”, mà không nêu rõ tỷ lệ hoặc thông số dinh dưỡng cơ bản như năng lượng, chất béo hay cholesterol. Sự mập mờ này khiến người tiêu dùng khó có thể đánh giá đúng chất lượng và công dụng của sản phẩm.

Không dừng lại ở việc thiếu vitamin A, thị trường dầu ăn còn bị thao túng bởi các chiêu trò gian lận định lượng. Theo phản ánh từ nhiều địa phương, các sản phẩm dầu ăn đóng chai, đóng can thường có trọng lượng thực tế thấp hơn so với công bố, dao động từ 10–20%. Một số doanh nghiệp còn sử dụng mẹo “ghi dung sai ±” để lách luật và né tránh trách nhiệm pháp lý.

Trường hợp điển hình là Công ty TNHH Famimoto Việt Nam. Công ty này đã sang chiết dầu từ nguồn không xác định, gắn nhãn “Boat Brand” và “Fami Gold”, phân phối cho hàng loạt bếp ăn khu công nghiệp ở Hà Nội và hơn 10 tỉnh phía Bắc. Kết quả kiểm định cho thấy cả chất lượng vi chất và thể tích đều không đạt so với công bố. Hàng trăm tấn dầu ăn đã bị tiêu thụ, ảnh hưởng đến sức khỏe của hàng trăm nghìn người lao động.

Trước thực trạng đáng báo động, các chuyên gia và giới chức y tế kêu gọi siết chặt hoạt động kiểm tra, thanh tra thị trường dầu ăn. Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng lực lượng Công an cần phối hợp chặt chẽ để điều tra, xử lý các doanh nghiệp vi phạm, đặc biệt là những đơn vị sử dụng dầu kém chất lượng, không rõ nguồn gốc hoặc sản xuất hàng giả.