GenZ ngày càng thất nghiệp nhiều, 240 triệu người có việc làm vẫn không đủ sống

Bức tranh thị trường lao động toàn cầu đang dần ổn định nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều bất ổn. Theo báo cáo "Triển vọng việc làm và xã hội thế giới: Xu hướng 2025" của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), tỷ lệ thất nghiệp năm 2024 duy trì ở mức 5% tương đương với năm trước. Tuy nhiên, khả năng phục hồi của thị trường lao động có dấu hiệu suy yếu đặc biệt khi tiền lương thực tế vẫn chưa đạt mức trước đại dịch.

Mặc dù nhiều nền kinh tế đã mở cửa hoàn toàn, tăng trưởng việc làm vẫn ở mức thấp. Một phần nguyên nhân đến từ sự suy giảm năng suất lao động toàn cầu, giảm 0,5% so với mức trung bình trước đại dịch. Các cường quốc công nghiệp đối mặt với giá năng lượng cao, làm suy yếu năng lực sản xuất và cản trở sự phục hồi.

Trong số 186 triệu người thất nghiệp trên toàn cầu, thanh niên chiếm tỷ lệ đáng kể với khoảng 12,6%. Thêm vào đó, có đến 137 triệu người thuộc nhóm lao động tiềm năng không thể tìm được việc làm phù hợp và 79 triệu người bị ràng buộc bởi các nghĩa vụ gia đình khiến họ khó tiếp cận cơ hội nghề nghiệp.

Có 186 triệu người thất nghiệp trên toàn cầu, thanh niên chiếm tỷ lệ đáng kể với khoảng 12,6%. Ảnh minh hoạ

Sự chênh lệch thu nhập tiếp tục là một vấn đề nghiêm trọng. Khoảng 240 triệu người lao động tương đương 7% lực lượng lao động toàn cầu dù có việc làm nhưng vẫn không đủ sống. Tình trạng này phổ biến hơn ở các nền kinh tế kém phát triển, nơi mức lương thực tế không thể theo kịp đà tăng chi phí sinh hoạt.

Bên cạnh đó, hơn 50% lao động trên thế giới không có bảo hiểm an sinh xã hội đầy đủ. Điều này khiến họ dễ bị tổn thương trước những biến động kinh tế đồng thời làm suy yếu khả năng đàm phán lương. "Quyền lực" thị trường lao động đang nghiêng về phía nhà tuyển dụng, làm giảm cơ hội cải thiện thu nhập của người lao động, đặc biệt là những nhóm yếu thế.

Một trong những xu hướng đáng chú ý hiện nay là sự gia tăng của trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa. Công nghệ giúp nâng cao năng suất lao động nhưng cũng khiến một số ngành truyền thống đứng trước nguy cơ mất việc làm. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này cũng tạo ra cơ hội việc làm mới đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và năng lượng sạch.

Việc thiếu hụt lao động tay nghề cao đang ảnh hưởng đáng kể đến tốc độ phát triển của các ngành công nghệ hiện đại. Nhiều quốc gia dù đang đẩy mạnh chính sách công nghiệp số nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc nâng cao chất lượng lao động. Đặc biệt, tỷ lệ thanh niên không có việc làm, không đi học hoặc không được đào tạo (NEET) đã tăng gần 4% ở các nước thu nhập thấp.

Trong bối cảnh này, các chuyên gia nhận định rằng việc đào tạo lại lực lượng lao động và nâng cao kỹ năng là yếu tố quan trọng giúp thị trường lao động thích ứng với xu hướng mới. Đầu tư vào giáo dục, đào tạo nghề và chính sách hỗ trợ lao động kỹ năng thấp là giải pháp thiết yếu để thu hẹp khoảng cách việc làm.

Dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2025 ở mức 3,2% tiếp tục giảm so với các năm trước. Trong khi lạm phát có xu hướng hạ nhiệt nhiều nền kinh tế vẫn chưa thể đưa lạm phát về mức mục tiêu. Điều này ảnh hưởng đến sức mua của người dân và tốc độ phục hồi chung của nền kinh tế.

ILO nhấn mạnh rằng để đạt được Mục tiêu Phát triển Bền vững 2030, các quốc gia cần đẩy mạnh năng suất lao động và nâng cao chất lượng việc làm. Đối với các nước thu nhập thấp việc tận dụng dòng kiều hối và thu hút đầu tư tư nhân là giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, đồng thời cải thiện điều kiện sống cho người lao động.

Trong bối cảnh thị trường lao động đang biến động mạnh, chính phủ các nước cần có những chiến lược linh hoạt hơn. Việc thúc đẩy mô hình kinh tế số, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, cùng với cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động sẽ là chìa khóa giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của biến động kinh tế.

Thị trường lao động không chỉ là câu chuyện của cung và cầu mà còn liên quan mật thiết đến vấn đề tiêu dùng, thu nhập và chất lượng cuộc sống. Khi năng suất lao động không được cải thiện, người lao động không có đủ thu nhập để tiêu dùng, kéo theo sự sụt giảm trong các ngành sản xuất và dịch vụ. Để phá vỡ vòng luẩn quẩn này, cần có một chiến lược toàn diện, kết hợp giữa đầu tư vào nguồn nhân lực, phát triển công nghệ và cải cách chính sách kinh tế.

Với những thách thức hiện tại, việc làm không chỉ đơn thuần là con số thống kê về tỷ lệ thất nghiệp. Đó còn là bài toán về thu nhập, chất lượng công việc và khả năng đảm bảo cuộc sống bền vững cho hàng trăm triệu lao động trên toàn cầu.