Hàng vạn người từ nhân viên ngân hàng đến công nhân nhà máy bị sa thải vì AI

Sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa đang tạo ra những thay đổi sâu rộng trên thị trường lao động toàn cầu. Nhiều ngành nghề truyền thống đối mặt với làn sóng cắt giảm nhân sự khi các doanh nghiệp đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình và tiết kiệm chi phí.

AI đang thay đổi thị trường lao động toàn cầu, đẩy hàng vạn người vào nguy cơ mất việc. Ảnh minh hoạ

Theo khảo sát của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), 41% doanh nghiệp trên toàn cầu dự kiến sẽ cắt giảm nhân sự trong vòng 5 năm tới do tác động của AI. Thực tế, năm 2024 đã chứng kiến hơn 260.000 người mất việc tại gần 100 công ty công nghệ lớn như Meta, Amazon, Microsoft, Google và TikTok, theo số liệu từ layoffs.fyi.

Amazon đã tiến hành sa thải hơn 18.000 nhân viên khi đẩy mạnh sử dụng robot và AI trong kho bãi nhằm tối ưu hóa logistics. Tesla, với chiến lược tiếp tục đẩy mạnh tự động hóa dây chuyền sản xuất, cũng thông báo cắt giảm 10% nhân sự. Spotify ứng dụng AI vào hệ thống quảng cáo và trải nghiệm người dùng, dẫn đến việc sa thải 1.500 nhân viên. Oracle, khi chuyển đổi sang các công cụ tự động hóa đám mây, cũng đã cắt giảm 3.000 nhân sự vào cuối năm 2024.

Hướng đến mục tiêu tinh gọn bộ máy và tập trung vào phát triển AI, Dell tuyên bố sa thải 12.500 nhân viên. Trong khi đó, Meta tiếp tục thực hiện chiến lược tái cấu trúc, cắt giảm 3.600 việc làm để chuyển hướng đầu tư vào metaverse và AI. Không chỉ trong lĩnh vực công nghệ, các ngân hàng tại Việt Nam như Vietcombank và Techcombank cũng đang áp dụng AI vào tự động hóa giao dịch và chăm sóc khách hàng, khiến nhu cầu nhân sự tại một số bộ phận giảm đáng kể.

AI không chỉ tác động đến ngành công nghệ mà còn gây ra biến động lớn trong các lĩnh vực tài chính, sản xuất, bán lẻ và hàng không.

Trong ngành tài chính - ngân hàng, các tổ chức đang đẩy mạnh ứng dụng AI để xử lý giao dịch, hỗ trợ khách hàng và tự động hóa quy trình. Điều này giúp giảm chi phí vận hành nhưng cũng khiến hàng nghìn nhân viên mất việc. Ngân hàng DBS của Singapore đã cắt giảm 4.000 nhân sự do tác động của AI. Theo dự báo của WEF, khoảng 200.000 người làm việc trong lĩnh vực ngân hàng có thể mất việc trong vòng 3-5 năm tới khi công nghệ AI được áp dụng rộng rãi.

Ngành sản xuất cũng không nằm ngoài xu hướng này. Nhiều công ty trong lĩnh vực ô tô, điện tử và hàng tiêu dùng đang đẩy mạnh tự động hóa dây chuyền sản xuất, làm giảm đáng kể số lượng lao động cần thiết. Tesla đã triển khai các hệ thống sản xuất tự động, giúp giảm thiểu sự can thiệp của công nhân trong quá trình lắp ráp. Theo báo cáo từ McKinsey & Company, khoảng 50% công việc trong ngành sản xuất toàn cầu có thể bị AI thay thế trong vòng 20 năm tới.

Tại lĩnh vực bán lẻ, AI đang thay đổi hoàn toàn cách thức vận hành của các doanh nghiệp. Nhiều chuỗi cửa hàng và siêu thị ứng dụng công nghệ này để tối ưu hóa quản lý kho hàng, cải thiện quy trình bán hàng và chăm sóc khách hàng. Amazon đã đầu tư mạnh vào các hệ thống tự động, từ việc triển khai robot vận chuyển hàng hóa trong kho đến các cửa hàng Amazon Go, nơi khách hàng có thể thanh toán mà không cần gặp nhân viên thu ngân.

Trong ngành hàng không, AI cũng đang dần thay thế nhiều vị trí nhân sự. Các hãng bay và công ty du lịch sử dụng công nghệ này để tự động hóa quy trình đặt vé, check-in và hỗ trợ khách hàng. Hãng hàng không United Airlines đã áp dụng chatbot hỗ trợ khách hàng và hệ thống check-in tự động, giúp giảm đáng kể chi phí nhân sự. Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), ngành hàng không có thể giảm tới 30% số lượng nhân viên trong vòng 5 năm tới do sự phát triển của AI.

Ngay cả trong lĩnh vực công nghệ, AI cũng đang tác động trực tiếp đến chính những công việc thuộc ngành này. Google đã triển khai các ứng dụng AI để thay thế con người trong nhiều mảng như dịch thuật, xử lý ngôn ngữ và phân tích dữ liệu. Microsoft cũng phát triển công cụ GitHub Copilot, giúp lập trình viên tự động viết mã, qua đó giảm đáng kể khối lượng công việc và có thể dẫn đến cắt giảm nhân sự trong bộ phận phát triển phần mềm.

Dù gây ra làn sóng sa thải trên diện rộng, AI cũng mở ra nhiều cơ hội việc làm mới, đặc biệt là những vị trí yêu cầu kỹ năng cao và khả năng làm việc với công nghệ. Những lao động có thể thích nghi với sự phát triển của AI sẽ có lợi thế trên thị trường lao động trong tương lai.

Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo là xu hướng không thể đảo ngược, đặt ra bài toán lớn cho cả doanh nghiệp lẫn người lao động: Thích nghi hay bị đào thải.