Không phải sầu riêng hay gạo, đây mới là cây trồng có nhiều công dụng, từ gốc đến ngọn đều sinh lời, giúp Việt Nam thu về hơn 1 tỷ USD mỗi năm

Trong khi sầu riêng đang chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc, một loại nông sản khác cũng giúp Việt Nam và Thái Lan vươn lên dẫn đầu thế giới: cây sắn. Hiện nay, Việt Nam là nước xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn lớn thứ hai toàn cầu, chỉ sau Thái Lan. Trong hơn một thập kỷ qua, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này luôn đạt trên 1 tỷ USD/năm, cao nhất lên tới 1,35 tỷ USD. Xét về giá trị xuất khẩu trong nhóm nông sản, sắn chỉ xếp sau lúa gạo, cà phê và hạt điều.

Sắn đang giúp Việt Nam khẳng định vị thế xuất khẩu tỷ USD. Ảnh minh hoạ

Theo số liệu sơ bộ từ Tổng cục Hải quan, trong tháng 2/2024, Việt Nam xuất khẩu hơn 428 nghìn tấn sắn và các sản phẩm từ sắn, thu về hơn 134 triệu USD, tăng 44,8% về lượng và 35,4% về giá trị so với tháng trước. Lũy kế hai tháng đầu năm, xuất khẩu đạt hơn 723 nghìn tấn, mang về 233 triệu USD, tăng 14,9% về lượng nhưng giảm 19% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.

Trung Quốc tiếp tục là thị trường lớn nhất của sắn Việt Nam, nhập khẩu hơn 692 nghìn tấn trong hai tháng đầu năm, tương đương 219 triệu USD. Tuy nhiên, dù lượng xuất khẩu tăng 15%, giá trị lại giảm 19% do giá trung bình giảm mạnh xuống còn 317 USD/tấn, thấp hơn 30% so với cùng kỳ năm trước.

Đài Loan (Trung Quốc) là thị trường lớn thứ hai với hơn 7 nghìn tấn sắn, đạt 2,8 triệu USD, giảm 22% về lượng và 46% về giá trị. Giá trung bình tại đây đạt 379 USD/tấn, thấp hơn 31% so với cùng kỳ năm ngoái.

Một điểm đáng chú ý là xuất khẩu sắn sang Malaysia tăng trưởng mạnh mẽ. Trong hai tháng đầu năm, Việt Nam xuất khẩu hơn 5,3 nghìn tấn sang thị trường này, đạt kim ngạch 2,1 triệu USD, tăng 137% về lượng và 76% về giá trị. Tuy nhiên, giá sắn xuất khẩu sang Malaysia cũng giảm, chỉ còn 393 USD/tấn, giảm 26% so với cùng kỳ.

Không chỉ được sử dụng làm thực phẩm, sắn còn có nhiều ứng dụng trong công nghiệp chế biến và chăn nuôi. Củ sắn được dùng để ăn tươi, làm thức ăn gia súc, chế biến sắn lát khô, tinh bột sắn, tinh bột sắn biến tính và nhiều sản phẩm khác.

Thân sắn có thể tận dụng làm giống, nguyên liệu sản xuất cellulose hoặc làm củi đun. Lá sắn được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, như nuôi cá, nuôi tằm, thậm chí còn được xuất khẩu sang các thị trường như Hàn Quốc và Nhật Bản.

Hiện nay, cả nước có 43 tỉnh, thành phố trồng sắn, chủ yếu tập trung tại các vùng Trung du miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Diện tích trồng dao động từ 520.000 đến 550.000 ha, với năng suất trung bình đạt 19 đến 20 tấn/ha, sản lượng hơn 10 triệu tấn củ tươi mỗi năm.

Dù có tiềm năng xuất khẩu lớn, ngành sắn hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn. Từ đầu năm 2024, tiêu thụ tinh bột sắn gặp trở ngại do nhu cầu từ Trung Quốc sụt giảm. Mặc dù lượng tồn kho tại Trung Quốc đang ở mức thấp, các thương nhân nước này vẫn chưa có kế hoạch thu mua nhiều như những năm trước, khiến lượng tồn kho tại các nhà máy trong nước tăng cao.

Giá sắn tươi và sắn lát xuất khẩu cũng giảm mạnh. Dự báo, nhiều doanh nghiệp sẽ giảm sản lượng trữ kho sắn lát cho niên vụ 2024/2025 khoảng 20 đến 30% so với năm trước. Tuy nhiên, do giá sắn lát hiện thấp hơn đáng kể so với ngô và lúa mì, các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi có thể sẽ tăng cường sử dụng sắn trong công thức phối trộn, tạo ra cơ hội tiêu thụ mới trong thời gian tới.