Ngành nghề học tốn kém lại khắc nghiệt không dành cho số đông, tốt nghiệp 1 giờ kiếm vài triệu đồng: Tại nhiều quốc gia vẫn đang ‘trải thảm đỏ’ đón nh

Trái với suy nghĩ phổ biến, để trở thành phi công thương mại tại Mỹ, ứng viên không bắt buộc phải tốt nghiệp đại học. Tuy nhiên, họ bắt buộc phải hoàn thành hàng loạt chứng chỉ được cấp bởi Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), cùng hàng nghìn giờ bay thực tế và một khoản chi phí không hề nhỏ.

Không bằng đại học, nhưng cần nhiều chứng chỉ

Lộ trình tiêu chuẩn để trở thành phi công thường bắt đầu với bằng lái phi công tư nhân (Private Pilot License - PPL), sau đó là chứng chỉ bay bằng thiết bị (Instrument Rating - IR), tiếp đến là bằng phi công thương mại (Commercial Pilot License - CPL), và cao nhất là bằng phi công hãng hàng không (Airline Transport Pilot - ATP).

Để có thể ngồi vào ghế phụ lái trên các chuyến bay thương mại, ứng viên phải tích lũy tối thiểu 1.500 giờ bay – một yêu cầu chỉ được rút ngắn trong một số trường hợp đặc biệt, ví dụ như học chương trình đại học hàng không đã được FAA phê duyệt.

1 giờ bay, vài triệu đồng

Chi phí đào tạo phi công tại Mỹ dao động đáng kể tùy theo bang, loại máy bay, chương trình học và tiến độ cá nhân. Ngay cả với lựa chọn phổ biến nhất – học từ con số 0 tại các học viện tư nhân – tổng chi phí thường rơi vào khoảng 2–3 tỷ đồng.

Tại ATP Flight School – một trong những học viện hàng đầu nước Mỹ – gói đào tạo từ cơ bản đến bằng phi công thương mại (bao gồm cả chứng chỉ huấn luyện viên bay) hiện có giá khoảng 117.000 USD (hơn 3 tỷ đồng, theo tỷ giá tháng 8/2025).

Nếu đã sở hữu bằng lái tư nhân, học phí giảm còn 87.000 USD (tương đương 2,28 tỷ đồng). Tuy nhiên, mức giá này chưa bao gồm chi phí ăn ở, đi lại, lệ phí thi và các khoản hành chính khác.

1 giờ bay phi công có thể kiếm được vài triệu đồng. Ảnh minh hoạ

Một số trường đại học hàng không uy tín như University of North Dakota cung cấp lựa chọn linh hoạt hơn, với tổng chi phí từ 74.000 đến gần 99.000 USD (1,9–2,6 tỷ đồng) tùy ngành học.

Thành phần chính trong chi phí đến từ giờ bay thực tế. Thuê máy bay huấn luyện phổ biến như Cessna 172 thường có giá 145–200 USD/giờ (3,8–5,2 triệu đồng), chưa kể phí thuê giáo viên bay (60–90 USD/giờ). Riêng việc hoàn thành 70 giờ bay để đủ điều kiện thi PPL cũng có thể tiêu tốn hơn 400 triệu đồng.

Bên cạnh đó, học viên còn phải chi trả nhiều khoản khác: lệ phí thi lý thuyết (khoảng 175 USD/môn), thi thực hành (600–1.300 USD/lần), khám sức khỏe hàng không (100–200 USD), chi phí an ninh và cấp phép dành cho học viên nước ngoài.

Áp lực tài chính và tâm lý

Chi phí cao chỉ là một phần thách thức. Con đường trở thành phi công tại Mỹ còn đầy rẫy áp lực tâm lý và rủi ro nghề nghiệp. Theo chia sẻ trên diễn đàn Reddit, chỉ khoảng 4–6% trong số 100 người bắt đầu hành trình có thể đi đến đích, tức trở thành phi công thương mại.

“Không chỉ thiếu giờ bay hay thi trượt, rất nhiều người buộc phải bỏ cuộc vì không còn khả năng tài chính,” một học viên viết, thu hút hàng trăm lượt bình luận đồng cảm từ những người từng trải.

Nhiều học viên mô tả giai đoạn chuẩn bị cho kỳ kiểm tra cuối cùng – "checkride" – là thời điểm căng thẳng nhất. Không ít người rơi vào tình trạng mất ngủ, suy nhược tinh thần, thậm chí nghi ngờ khả năng bản thân.

Áp lực càng tăng khi xảy ra sự cố. Năm 2018, một nữ học viên tên Maggie tại bang Massachusetts gặp trục trặc kỹ thuật trong chuyến bay một mình đầu tiên – mất bánh trước khi hạ cánh. Dưới hướng dẫn qua radio, cô đã xử lý tình huống khẩn cấp thành công và may mắn không bị thương. Vụ việc nhanh chóng thu hút sự chú ý của truyền thông Mỹ, minh chứng cho sự rủi ro tiềm ẩn ngay từ giai đoạn huấn luyện.

Câu chuyện sau buồng lái

Không ít học viên phản ánh về chất lượng giảng dạy tại các học viện danh tiếng. United Aviate Academy – cơ sở huấn luyện thuộc hãng hàng không United Airlines – từng bị học viên kiện lên tòa án liên bang vì không đảm bảo số giờ bay như cam kết, thiếu giáo viên hướng dẫn, thay đổi lịch học liên tục. Một số học viên thậm chí cho biết họ từng bị giảng dạy bởi chính bạn học của mình.

Ngoài ra, những rào cản xã hội và tài chính cũng khiến giấc mơ trở thành phi công càng thêm xa vời với nhiều người. Kellie Young và Stephanie Hartsfield – hai nữ phi công da màu – cho biết họ phải làm thêm, xin học bổng và luôn giữ vững tinh thần lạc quan để tiếp tục hành trình trong ngành nghề mà chỉ khoảng 7% là nữ giới và dưới 1% là phụ nữ da màu.

Một trong những câu chuyện truyền cảm hứng là Nguyễn Anh Thư – nữ phi công gốc Việt từng gây quỹ học bổng cho phụ nữ châu Á và theo đuổi mục tiêu trở thành huấn luyện viên bay trước khi gặp nạn trong chuyến bay vòng quanh thế giới hồi tháng 7 vừa qua.

Tất cả những điều đó cho thấy, đằng sau vẻ ngoài hào nhoáng của nghề phi công là một hành trình đầy gian nan, đòi hỏi không chỉ kỹ năng chuyên môn mà còn là bản lĩnh, sức chịu đựng tâm lý và nền tảng tài chính vững vàng.

Tại Việt Nam, nghề phi công tại Việt Nam mang lại thu nhập đáng kể—từ khoảng 85 triệu đồng mỗi tháng cho phụ lái, lên đến 200–300 triệu đồng đối với cơ trưởng nhiều kinh nghiệm.

Mức lương của phi công tại Việt Nam hiện tại dao động từ 85-200 triệu đồng/tháng. Ảnh: Tổng hợp

Mức lương này phản ánh vị trí đặc thù của nghề trong ngành hàng không, đòi hỏi khả năng chuyên môn và sức chịu đựng cao, đồng thời thường đi kèm với những chế độ đãi ngộ tương xứng. Mặt khác, sự chênh lệch thu nhập rõ ràng giữa phi công bản địa và phi công nước ngoài vẫn là thách thức cần được giải quyết.