Ngành công nghiệp ô tô thế giới đang bước vào giai đoạn hỗn loạn chưa từng có khi phải đối mặt với hàng loạt cú sốc mang tính cấu trúc – từ sự chững lại của xe điện (EV), chi phí phần mềm tăng vọt, thị trường Trung Quốc cạnh tranh khốc liệt cho đến những chính sách thiếu nhất quán từ các chính phủ. Báo cáo "Car Wars" mới nhất của Bank of America (BofA) chỉ ra rằng, các nhà sản xuất ô tô toàn cầu đang chuẩn bị bước vào một chu kỳ tái cấu trúc đầy cam go, trong đó nhiều tập đoàn có thể mất hàng tỷ USD vì các khoản đầu tư vào EV không đạt kỳ vọng.

Ford chỉ là ví dụ mở đầu khi vừa ghi nhận khoản lỗ 1,9 tỷ USD sau khi buộc phải hủy bỏ dự án SUV điện. Các chuyên gia dự đoán làn sóng này sẽ tiếp tục lan rộng trong ngành khi nhu cầu thực tế đối với xe điện chưa theo kịp với kỳ vọng thị trường. Trước tình trạng này, nhiều hãng đang dần quay lại với động cơ đốt trong truyền thống (ICE), hybrid và plug-in hybrid nhằm đảm bảo dòng tiền ổn định. Xu hướng này, được mô tả là “kỷ nguyên ICE trở lại”, cho thấy sự dịch chuyển rõ rệt trong chiến lược của các ông lớn ngành xe.

Trong bức tranh toàn cầu, Trung Quốc – thị trường ô tô lớn nhất thế giới – đang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Giá xe trung bình tại đây đã giảm tới 19% chỉ trong hai năm qua do chiến tranh giá không hồi kết. Điều này không chỉ làm suy giảm lợi nhuận mà còn đẩy nhiều hãng xe nhỏ tới bờ vực phá sản, buộc thị trường phải bước vào một làn sóng hợp nhất quy mô lớn để sinh tồn. Bức tranh thị trường Trung Quốc hiện tại được ví như “một sàn đấu đẫm máu”, nơi tồn tại không dành cho các tay chơi yếu thế.

Ngành ô tô toàn cầu trước cú sốc tỷ đô: 'Car Wars' bùng nổ, Trung Quốc nguy cơ sập sàn
Giá xe trung bình tại đây đã giảm tới 19% chỉ trong hai năm qua do chiến tranh giá không hồi kết. Ảnh minh hoạ

Không chỉ dừng lại ở khó khăn về giá bán, ngành xe còn đối mặt với sự sụt giảm trong hoạt động đổi mới sản phẩm. Dự kiến trong 4 năm tới, toàn ngành chỉ ra mắt khoảng 159 mẫu xe mới – con số thấp nhất trong vòng hai thập kỷ. Các hãng xe đang cắt giảm đầu tư vào phân khúc crossover vốn từng “làm mưa làm gió” và chuyển hướng ưu tiên cho các dòng xe bán tải cỡ lớn – nơi có biên lợi nhuận tốt hơn trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, trong bức tranh ảm đạm này vẫn tồn tại cơ hội vàng: lĩnh vực phần mềm và dịch vụ hậu mãi. Ngành hậu mãi ô tô toàn cầu được định giá khoảng 2.400 tỷ USD, nhưng hiện tại các hãng mới chỉ tận dụng được một nửa tiềm năng này. Nếu đẩy mạnh đầu tư vào hệ thống kết nối, cải tổ mô hình đại lý và tăng cường dịch vụ sau bán hàng, các hãng xe có thể khai thác thêm khoảng 133 tỷ USD lợi nhuận mới – một “mỏ vàng” chưa được đánh thức đúng mức.

Tương lai của thị phần ngành xe cũng được vẽ lại. Theo phân tích từ BofA, tỷ lệ thay thế sản phẩm trung bình của toàn ngành đang ở mức 16%. Những hãng có tốc độ đổi mới vượt mức này sẽ có cơ hội bứt phá, nổi bật trong đó là Tesla (22,4%), Honda (16,9%), Hyundai/Kia (16,5%) và Ford (16,1%). Trong khi đó, các tên tuổi lớn như Nissan (12,3%), Toyota (13,7%) hay GM, Stellantis lại đang chậm chân trong cuộc đua tái cấu trúc danh mục sản phẩm.

Tổng thể, ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang đứng trước một “vòng lửa sinh tồn” – nơi những doanh nghiệp không đủ nhanh nhạy, không tối ưu chi phí và không cải tiến đúng trọng tâm có nguy cơ bị đào thải. Các nhà đầu tư, người tiêu dùng và toàn bộ hệ sinh thái ngành xe cần chuẩn bị tinh thần cho một kỷ nguyên mới, nơi sống sót thôi đã là một kỳ tích.