Thị trường cà phê toàn cầu vẫn là một ngành hàng lớn. Doanh thu 2024 đã vượt 245 tỷ USD và được dự báo tiếp tục tăng trong thập niên tới, tạo nền tảng cho mọi đòn bẩy giá trị thêm, trong đó có cả tín chỉ carbon. Sự tăng trưởng tiêu thụ và nhu cầu về nguồn cung bền vững khiến các giải pháp canh tác thân thiện môi trường được chú ý hơn bao giờ hết.

Một nghiên cứu gần đây do các nhà khoa học hợp tác với Viện Smithsonian công bố cho thấy các vùng trồng cà phê trên thế giới đang lưu giữ khoảng 482 triệu tấn carbon trong sinh khối trên mặt đất. Mô hình trồng dưới bóng râm đóng góp đáng kể vào con số đó. Phân tích chỉ ra rằng nếu mất các rừng tán che và chuyển sang canh tác đơn canh, lượng carbon có thể bị thải ra môi trường với quy mô lớn. Các trang trại cà phê bóng râm có giá trị khí hậu thực tế nhưng đang bị thị trường carbon đánh giá thấp.

Ngoài bán hạt, cây cà phê còn đang trữ nguồn tài sản khổng lồ mà nông dân chưa khai thác
Một hecta cà phê lưu trữ 70 tấn carbon, nếu được đo đếm, chứng nhận và bán trên thị trường, có thể mang về từ vài trăm đến hàng nghìn USD. Ảnh minh họa

Vì sao bóng râm lại quan trọng? Hệ thống agroforestry (nông lâm kết hợp) với cây tán lớn giúp hấp thụ CO₂, giữ ẩm và làm mát vi khí hậu, đồng thời bảo tồn đa dạng sinh học chim, côn trùng và vi sinh vật đất. Các ước tính kỹ thuật cho thấy một ha cà phê bóng râm có thể lưu trữ 70–80 tấn carbon (tổng lượng trong cây và đất), tương đương nhiều khu rừng tái sinh. Những con số này biến vườn cà phê thành tài sản khí hậu có thể thương mại hóa thông qua tín chỉ carbon.

Trên thị trường tự nguyện, tín chỉ carbon từng được giao dịch trong khoảng vài USD mỗi tấn, với các tín chỉ chất lượng cao, giá có thể lên tới hàng chục USD/ tấn. Một hecta lưu trữ 70 tấn carbon, nếu được đo đếm, chứng nhận và bán trên thị trường, có thể mang về từ vài trăm đến hàng nghìn USD. Trên thực tế, giá trung bình toàn thị trường đang biến động và nhiều loại tín chỉ bị đánh giá thấp do lo ngại về chất lượng và minh bạch.