PGS.TS Trần Đình Thiên: Vì sao doanh nghiệp đang khó khăn nhưng thu ngân sách vẫn tăng?

Giá đất tăng, ngân sách tăng theo

Chia sẻ tại Hội thảo "Từ TP.HCM ra các tỉnh vệ tinh - Cơ hội mới cho bất động sản", sáng 22/8, PGS.TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho hay bức tranh kinh tế tư nhân hiện nay vừa sáng, vừa trầm. Cả nước có hơn 940.000 doanh nghiệp tư nhân và khoảng 5 triệu hộ kinh doanh, đóng góp 50% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước và tạo việc làm cho 82% lao động. Tuy nhiên, phần lớn là doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, dễ bị tổn thương trước biến động thị trường.

Chỉ trong quý 1/2024, 59.900 doanh nghiệp gia nhập thị trường, nhưng 73.900 doanh nghiệp rút lui, tăng 22,8% so với cùng kỳ. Con số này tiếp tục lặp lại trong 7 tháng đầu năm 2025: 174.000 doanh nghiệp mới thành lập, song có tới 144.400 doanh nghiệp rời bỏ thị trường, tăng 15,1%.

Trong khi đó, nền kinh tế vĩ mô lại ghi nhận nhiều điểm sáng: GDP 6 tháng đầu năm tăng 7,52% so với 6,42% cùng kỳ, lạm phát chỉ 3,27%, thấp hơn mức 4,08% năm trước. Xuất nhập khẩu đều tăng mạnh, lần lượt 14,4% và 17,9%. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng 9,8%, trong đó khu vực nhà nước dẫn dắt với 14,82%, khu vực tư nhân, dân cư chỉ đạt 7,5%. Tín dụng tăng 16%, 6 tháng đạt 9,9%.

"Tuy nhiên, ngân sách nhà nước tăng tới 28,3%, gây ra câu hỏi: Doanh nghiệp khó khăn, nhưng ngân sách vẫn tăng là vì sao? Ông Thiên nêu vấn đề.

Vị chuyên gia lý giải: Một phần nguyên nhân là thị trường bất động sản sôi động. Giá đất tại các đô thị lớn, đặc biệt TP.HCM và các tỉnh vệ tinh tăng cao đã kéo theo tăng thu từ tiền sử dụng đất, thuế chuyển nhượng bất động sản và các khoản phí liên quan.

PGS.TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam. Ảnh: cafeland.

Tuy nhiên, dòng tiền trong nền kinh tế vẫn “tắc” do hàng nghìn dự án bị đình trệ hoặc vướng mắc về thủ tục, vốn và giải phóng mặt bằng. Điều này tạo ra nghịch lý, ngân sách tăng nhờ bất động sản, nhưng phần lớn doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ vẫn vất vả xoay sở vốn, thanh toán chi phí và duy trì hoạt động, phản ánh điểm trầm còn tồn tại trong bức tranh kinh tế tổng thể.

"Tăng trưởng tín dụng cao và lạm phát thấp cho thấy vòng quay tiền ra nền kinh tế còn chậm, nền kinh tế vẫn rất khát vốn. Hiện cả nước có khoảng 2.900 dự án gặp vướng mắc hoặc tạm dừng với tổng vốn gần 6 triệu tỷ đồng, riêng TP.HCM, 504 dự án đình trệ, quy mô gần 7 triệu m² đất", ông Thiên cảnh báo.

Cần động lực phát triển mới và khác biệt

Để đạt tăng trưởng cao bền vững, PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh cần động lực phát triển mới và khác biệt.

-Kinh tế tư nhân: Động lực quan trọng nhất, thúc đẩy năng lực cạnh tranh quốc gia và nền kinh tế tự cường.

-Khoa học công nghệ: Trí tuệ con người kết hợp AI trở thành yếu tố quyết định mọi bước tiến.

-Hội nhập quốc tế tầm cao: Hợp tác để phát triển chung, mở ra không gian cạnh tranh và hợp tác mới.

-Nhà nước kiến tạo, đồng kiến tạo: Doanh nghiệp tư nhân cần đồng hành, cùng kiến tạo chính sách và cơ chế phát triển.

Chính sách hỗ trợ không chỉ là ưu đãi, mà là giải phóng nguồn lực, bảo đảm tự do kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng, giảm thanh kiểm tra, tránh hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự. Nhà nước cũng thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, phát triển tập đoàn kinh tế tầm cỡ quốc tế, tạo động lực lan tỏa cho toàn nền kinh tế.

Ông Thiên nhấn mạnh: “Không có lý do gì để doanh nghiệp Việt không bứt phá, và nền kinh tế Việt Nam không vươn mình mạnh mẽ trong giai đoạn mới". Từ TP.HCM đến các tỉnh vệ tinh, từ dòng vốn bất động sản tới các dự án công nghệ, cơ hội đang mở ra cho những doanh nghiệp đủ tầm nhìn, sáng tạo và dám bứt phá.