Tiền điện tử khuấy đảo thế giới: Mỹ công bố lập kho dự trữ, Việt Nam có đứng ngoài cuộc?

Trong bối cảnh tiền điện tử ngày càng sôi động trên phạm vi toàn cầu, các quốc gia đang tìm cách định hình vị thế của mình trên thị trường tài sản số. Trong khi Mỹ triển khai các chiến lược mạnh mẽ để khẳng định vai trò trung tâm tiền số, Việt Nam vẫn giữ quan điểm thận trọng, chưa công nhận tiền ảo là phương tiện thanh toán hợp pháp. Vậy, liệu Việt Nam có thể bắt kịp xu hướng này hay sẽ tiếp tục đứng ngoài cuộc đua?

Mỹ: Đòn bẩy chiến lược cho thị trường tiền số

Ngày 2/3, trên nền tảng Truth Social, Tổng thống Donald Trump đã công bố danh sách 5 đồng tiền ảo gồm Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), XRP, Solana (SOL) và Cardano (ADA) sẽ được đưa vào kho dự trữ chiến lược của Mỹ. Ông khẳng định:

"Kho dự trữ tiền điện tử của Hoa Kỳ sẽ thúc đẩy sự phát triển của ngành này sau nhiều năm bị tấn công và thao túng dưới thời Chính quyền Biden. Tôi đã chỉ đạo Nhóm Công tác Tổng thống thành lập Kho Dự Trữ Chiến Lược Tiền điện tử, bao gồm XRP, SOL và ADA. Tôi sẽ đảm bảo rằng Hoa Kỳ trở thành thủ đô tiền điện tử của thế giới. Chúng tôi đang LÀM CHO NƯỚC MỸ VĨ ĐẠI TRỞ LẠI!".

Nguồn: Truth Social

Thông điệp này không chỉ thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư mà còn góp phần đẩy giá các đồng tiền được nhắc đến. XRP tăng 35%, SOL tăng 24% và ADA tăng 75% ngay sau thông báo. Hai đồng tiền có vốn hóa lớn nhất là Bitcoin và Ethereum cũng ghi nhận mức tăng lần lượt 7% và 11%.

Trước đây, trong chiến dịch tranh cử năm 2024, Trump từng gọi tiền điện tử là "trò lừa đảo". Tuy nhiên, sau khi chính quyền Biden siết chặt các quy định đối với thị trường tiền số, bao gồm kiện các sàn giao dịch lớn như Coinbase, Binance, Kraken, cũng như các vụ bê bối liên quan đến Sam Bankman-Fried và Changpeng Zhao, Trump đã chuyển hướng hoàn toàn. Việc ông công bố kế hoạch đưa tiền số vào kho dự trữ là một tín hiệu mạnh mẽ cho thấy Mỹ muốn giữ vững vị thế tiên phong trong lĩnh vực này.

Chính quyền Mỹ cũng dự kiến tổ chức Hội nghị thượng đỉnh về tiền ảo đầu tiên tại Nhà Trắng vào ngày 7/3. Sự kiện này hứa hẹn tạo điều kiện để các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và chuyên gia cùng xây dựng khung pháp lý mới, thúc đẩy sự phát triển của ngành tiền số.

Trung Quốc: Chính sách kiểm soát khắt khe

Trong khi Mỹ thúc đẩy ngành công nghiệp tiền số, Trung Quốc lại theo đuổi chính sách kiểm soát chặt chẽ. Từ năm 2021, Bắc Kinh đã ban hành lệnh cấm khai thác Bitcoin cũng như các giao dịch tiền số của cá nhân và tổ chức, nhằm ổn định tài chính và ngăn chặn các rủi ro như rửa tiền hay tài trợ khủng bố.

Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc thị trường tiền số tại Trung Quốc biến mất hoàn toàn. Mặc dù chính thức bị cấm, nhiều nhà đầu tư và thợ đào vẫn tìm cách tham gia thị trường thông qua các kênh phi chính thức như giao dịch ngang hàng (P2P) và sử dụng VPN để vượt qua hệ thống kiểm duyệt của "Tường lửa Vạn lý" (Great Firewall).

Trung Quốc từng chiếm tới 75% tổng hoạt động khai thác Bitcoin toàn cầu, được mệnh danh là "công xưởng đào Bitcoin" của thế giới. Sau khi lệnh cấm có hiệu lực, nhiều thợ đào đã chuyển hoạt động sang các quốc gia Đông Nam Á như Malaysia, Indonesia, Lào và Thái Lan nhờ chi phí điện thấp và cơ sở hạ tầng thuận lợi. Dù tỷ lệ khai thác tại Trung Quốc đã giảm, một số báo cáo cho thấy các nhóm thợ đào nước này vẫn chiếm từ 21% đến 54% công suất băm (hashrate) toàn cầu, chứng tỏ hoạt động khai thác vẫn diễn ra dưới hình thức "ngầm".

Mặc dù bị siết chặt, Trung Quốc vẫn là một trong những thị trường giao dịch tiền số lớn, với tổng giá trị giao dịch đạt 86,4 tỷ USD từ tháng 7/2022 đến 6/2023, chủ yếu thông qua các kênh P2P. Điều này cho thấy vẫn tồn tại một "vùng xám" cho tiền điện tử tại quốc gia này.

Thay vì loại bỏ hoàn toàn công nghệ blockchain, Trung Quốc đã phát triển đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY), trở thành một trong những nước tiên phong về tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC). Hiện tại, e-CNY đã có hơn 260 triệu người dùng, giúp Trung Quốc duy trì quyền kiểm soát tiền tệ mà vẫn bắt kịp xu hướng số hóa tài chính.

Trung Quốc đã phát triển đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY), trở thành một trong những nước tiên phong về tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương.

Việt Nam: Thách thức và cơ hội trong cuộc đua tiền số

Tại Việt Nam, thị trường tiền số đang phát triển mạnh mẽ. Theo Hiệp hội Blockchain Việt Nam, khoảng 26 triệu người, tương đương 1/4 dân số đang sở hữu tiền ảo. Việt Nam cũng nằm trong top 5 quốc gia có khối lượng giao dịch tiền mã hóa cao nhất trên các sàn giao dịch quốc tế như Binance.

Tuy nhiên, theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, tiền ảo chưa được công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp. Điều này đồng nghĩa với việc dù thị trường giao dịch tiền số rất sôi động, nhưng vẫn thiếu khung pháp lý bảo vệ nhà đầu tư và doanh nghiệp.

Trước sự bùng nổ của ngành công nghiệp này, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 05 về các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025, trong đó giao Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, đề xuất khung pháp lý quản lý tài sản số và tiền kỹ thuật số.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ đang triển khai xây dựng nghị định về quản lý tài sản số để tạo điều kiện cho các tổ chức cung cấp dịch vụ và giao dịch tài sản số. "Nội dung này sẽ được trình Chính phủ trong thời gian sớm nhất", ông Thắng nói.

Việc thiếu khung pháp lý rõ ràng không chỉ gây rủi ro cho nhà đầu tư mà còn khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong phát triển các sản phẩm tài chính sáng tạo. Nếu Việt Nam sớm xây dựng được hệ thống pháp lý minh bạch, quốc gia này có thể thu hút đầu tư vào lĩnh vực tài sản số, nâng cao năng lực cạnh tranh trong nền kinh tế số khu vực.

Trước đó, đã có đề xuất cho phép thanh toán bằng tiền ảo tại trung tâm tài chính nhằm thu hút đầu tư. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho biết hiện chưa có quy định cụ thể về tài sản số. Do đó, Bộ đề xuất giao Chính phủ quyền triển khai thí điểm thay vì ban hành quy định ngay lập tức.

"Do chính sách tài sản mã hóa liên quan đến nhiều bộ, ngành và có tác động đến an ninh tài chính, Bộ Tài chính đề nghị bỏ quy định về thời gian thực hiện giao dịch bằng tài sản mã hóa từ ngày 1/7/2026", Bộ Tài chính nêu rõ.

Bộ cũng nhấn mạnh sự cần thiết của một khung pháp lý toàn diện để đảm bảo sự phát triển an toàn và hiệu quả của nền kinh tế số.