TS. Lê Xuân Sang: Muốn thoát bẫy thu nhập trung bình, 5 năm tới Việt Nam phải tăng trưởng GDP trên 10%/năm

Khát vọng trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045 đang đứng trước một “bài toán không có phương án B”. Trả lời trên Báo Đầu tư, TS. Lê Xuân Sang cho biết: “nếu Việt Nam muốn vượt qua “bẫy” thu nhập trung bình, trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 như mục tiêu đã đặt ra, không còn cách nào khác là ngay trong giai đoạn 5 năm tới, tăng trưởng GDP phải đạt trên 10%. Đây là điều kiện tiên quyết để đạt được khát vọng này.”

Bài học từ các nền kinh tế như Hàn Quốc, Đài Loan hay Trung Quốc cho thấy một quy luật lặp lại: để bứt phá, quốc gia cần chấp nhận giai đoạn “tăng tốc thần tốc”. Những nền kinh tế này đều có điểm xuất phát thấp, nhưng sau các cải cách triệt để và đầu tư đúng trọng tâm, họ đã duy trì tốc độ tăng trưởng GDP hai chữ số trong nhiều năm, trước khi tiến vào nhóm quốc gia phát triển.

Trong đó, trường hợp Trung Quốc nổi bật vì dù chưa được chính thức xếp vào nhóm nước có thu nhập cao, nhưng đã chạm ngưỡng này và trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với phương Tây trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, trí tuệ nhân tạo, tàu cao tốc, bán dẫn… Sức mạnh này được tích tụ từ giai đoạn tăng trưởng bền bỉ kéo dài hơn một thập kỷ ở mức 10%–14%.

Việt Nam hiện đang ở giai đoạn có “đà” để tăng tốc: quy mô nền kinh tế đã đủ lớn, hội nhập quốc tế sâu, năng suất lao động cải thiện liên tục, và cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực. Chính trị – xã hội ổn định cũng là một lợi thế lớn trong bối cảnh nhiều quốc gia đang đối mặt bất ổn.

TS. Lê Xuân Sang. (Ảnh minh họa)

Tuy nhiên, tăng trưởng trung bình 6–7% trong gần 40 năm qua, dù là một thành tích đáng tự hào nhưng vẫn chưa đủ để đưa Việt Nam thoát khỏi ngưỡng thu nhập trung bình. Theo TS. Vũ Thành Tự Anh, nếu chỉ duy trì 6% tăng trưởng, Việt Nam sẽ dừng lại ở mức thu nhập bình quân khoảng 15.000 USD/người vào năm 2045, vẫn cách khá xa chuẩn “thu nhập cao” của Ngân hàng Thế giới. Mức 7% giúp tiệm cận ranh giới dưới của nhóm nước thu nhập cao, nhưng chỉ khi GDP tăng 10% mỗi năm, chúng ta mới có thể vươn tới mức 33.000 USD/người, tiêu chuẩn của một quốc gia phát triển.

Từ sau Đổi mới năm 1986, Việt Nam đã có những giai đoạn tăng trưởng ấn tượng, nhưng hiếm khi vượt qua mốc 8%. Giai đoạn 2001–2015, mức tăng trung bình có xu hướng giảm dần, trước khi cải thiện trở lại nhờ cải cách môi trường kinh doanh từ 2016. Tuy nhiên, theo TS. Sang, đây mới là bước khởi đầu, chứ chưa phải cú bứt tốc.

Mục tiêu này không dễ, nhưng cũng không bất khả. Nền tảng hiện có cho phép Việt Nam kỳ vọng, nếu đi đúng hướng. Chìa khóa nằm ở ba chữ: tốc độ – quyết liệt – kiểm soát. Tăng tốc, nhưng phải kiểm soát tốt các rủi ro về vốn, lạm phát, và bền vững môi trường. Khi đó, cơ hội “đổi đời” từ quốc gia thu nhập trung bình lên nhóm phát triển không còn là giấc mơ.