Mới đây, ông Nguyễn Minh Thành (Tuyên Quang) đã gửi câu hỏi tới cơ quan chức năng để xác minh thông tin nếu không đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) từ ngày 1/7/2025 sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Về vấn đề này, BHXH Việt Nam đã chính thức trả lời để làm rõ. Từ ngày 1/7/2025, một số hành vi liên quan đến việc trốn đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), BHYT (trừ trường hợp có lý do chính đáng theo quy định của Chính phủ) sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo các quy định tại Điều 39 Luật BHXH và Điều 48b Luật BHYT.

Các hành vi vi phạm cụ thể như sau:

- Không đăng ký hoặc đăng ký không đầy đủ số người phải tham gia BHXH bắt buộc, BHTN sau 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn quy định.

- Không lập danh sách hoặc lập danh sách không đầy đủ số người phải tham gia BHYT sau 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn quy định.

- Đăng ký tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, BHTN thấp hơn quy định.

- Đăng ký tiền lương làm căn cứ đóng BHYT thấp hơn tiền lương quy định.

- Không đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền đã đăng ký BHXH bắt buộc, BHTN sau 60 ngày kể từ ngày đóng BHXH bắt buộc, BHTN chậm nhất và đã được cơ quan có thẩm quyền đôn đốc.

- Không đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền đã đăng ký BHYT sau 60 ngày kể từ ngày đóng BHYT chậm nhất và đã được cơ quan có thẩm quyền đôn đốc.

Tuy nhiên, không phải cứ trốn đóng bảo hiểm sẽ bị truy cứu hình sự. Việc xử lý hình sự chỉ áp dụng trong các trường hợp đã từng bị xử phạt hành chính về hành vi trốn đóng mà vẫn tiếp tục vi phạm, có yếu tố gian dối hoặc dùng thủ đoạn khác để không đóng, không đóng đầy đủ BHXH, BHTN, BHYT theo quy định từ 6 tháng trở lên.

Từ 1/7, trốn đóng BHXH, BHYT sẽ bị xử lý hình sự: Cơ quan chức năng nói gì?
Chỉ áp dụng xử lý hình sự với trưởng hợp đã từng bị xử phạt hành chính về hành vi trốn đóng mà vẫn tiếp tục vi phạm

Theo quy định tại Điều 216 Bộ luật Hình sự về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động, các mức xử lý hình sự bao gồm:

1. Người nào có nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc không đóng đầy đủ theo quy định từ 6 tháng trở lên thuộc một trong những trường hợp sau đây, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm:

a) Trốn đóng bảo hiểm từ 50 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng;

b) Trốn đóng bảo hiểm cho từ 10 người đến dưới 50 người lao động.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm:

a) Phạm tội 2 lần trở lên;

b) Trốn đóng bảo hiểm từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng;

c) Trốn đóng bảo hiểm cho từ 50 người đến dưới 200 người lao động;

d) Không đóng số tiền bảo hiểm đã thu hoặc đã khấu trừ của người lao động.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm:

a) Trốn đóng bảo hiểm 1 tỷ đồng trở lên;

b) Trốn đóng bảo hiểm cho 200 người lao động trở lên;

c) Không đóng số tiền bảo hiểm đã thu hoặc đã khấu trừ của người lao động.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

5. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 500 triệu đồng;

b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 1 tỷ đồng;

c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1 tỷ đồng đến 3 tỷ đồng.