Việt Nam góp mặt trong 'câu lạc bộ siêu hiếm' của ngành xe hơi thế giới

Ít người biết rằng trong gần 200 quốc gia trên thế giới, chỉ có khoảng 15 đến 18 quốc gia thực sự sở hữu hãng ô tô mang thương hiệu riêng, có khả năng tự sản xuất từ động cơ đốt trong đến xe điện. Còn lại, phần lớn chỉ dừng ở việc lắp ráp hoặc nhập khẩu. Điều này khiến ngành công nghiệp ô tô, đang là một trong những trụ cột của kinh tế toàn cầu trở thành “cuộc chơi” của số ít quốc gia, nơi quyền lực và công nghệ tập trung cao độ. Và giữa thời điểm xe điện đang mở ra kỷ nguyên mới, bản đồ quyền lực ấy lại bắt đầu có những biến chuyển bất ngờ.

Những “cường quốc” ô tô truyền thống trong lịch sử thế giới gọi tên Mỹ, Nhật Bản và Đức. Tại Mỹ, các thương hiệu lâu đời như Ford, General Motors với Chevrolet, Cadillac hay GMC tiếp tục song hành cùng những tên tuổi mới trong lĩnh vực xe điện như Tesla, Rivian hay Lucid, biến quốc gia này thành một trong những trung tâm đổi mới mạnh mẽ nhất. Nhật Bản là quê hương của Toyota, Honda, Nissan, Mazda, Subaru hay Mitsubishi - những hãng xe đã trở thành biểu tượng về độ bền, tiết kiệm và khả năng đi đầu trong công nghệ hybrid từ rất sớm. Đối với đất nước Đức, nơi là xuất phát điểm củachiếc ô tô hiện đại đầu tiên chạy bằng động cơ đốt trong do kỹ sư người Đức Karl Benz chế tạo, vẫn duy trì danh tiếng với Volkswagen, Audi, Porsche, BMW hay Mercedes-Benz – những thương hiệu đã định hình chuẩn mực cho cả ngành về chất lượng và đẳng cấp, đồng thời đang chuyển dịch mạnh mẽ sang xe điện.

Các quốc gia châu Âu và châu Á đang dẫn đầu về sản xuất ô tô nội địa

Tại châu Âu, Pháp có Renault, Peugeot và Citroën; Ý sở hữu Fiat, Ferrari, Lamborghini, Maserati hay Alfa Romeo; Anh là quê hương của Aston Martin, McLaren, Rolls-Royce, Bentley, Lotus, Jaguar và Land Rover; Thụy Điển nổi bật với Volvo, Polestar và Koenigsegg. Nga tiếp tục duy trì các thương hiệu truyền thống như Lada, GAZ, UAZ hay Aurus. Dù nhiều thương hiệu đã rơi vào tay các tập đoàn đa quốc gia, chúng vẫn giữ nguyên bản sắc và niềm tự hào quốc gia trong từng chiếc xe xuất xưởng.

Châu Á ngoài Nhật Bản còn ghi dấu với Hàn Quốc, nơi Hyundai, Kia và Genesis đã vươn lên trở thành đối trọng đáng gờm của Toyota hay Volkswagen. Nhưng nổi bật nhất chính là Trung Quốc, quốc gia đang vươn lên thành công xưởng xe điện toàn cầu. Với BYD, Geely, NIO, Xpeng, SAIC hay Great Wall, Trung Quốc không chỉ chiếm lĩnh thị trường nội địa khổng lồ mà còn đẩy mạnh xuất khẩu, đặc biệt sang châu Âu và Đông Nam Á. Sự bùng nổ của ngành EV đã biến nước này thành trung tâm mới của cả ngành công nghiệp ô tô toàn thế giới. Ấn Độ cũng đang vươn lên với Tata và Mahindra, vừa đáp ứng nhu cầu xe phổ thông trong nước, vừa đầu tư vào các dự án xe điện. Đất nước Malaysia với Proton hay Perodua cũng đang từng bước khẳng định vị thế dù quy mô sản xuất còn khiêm tốn.

Thực tế chỉ khoảng 15–18 quốc gia sở hữu thương hiệu ô tô bản địa

Tại Việt Nam, thương hiệu ô tô VinFast có mặt trên thị trường từ năm 2017, thuộc tập đoàn Vingroup. Chỉ sau chưa đầy một thập kỷ, VinFast đã tạo nên dấu ấn mạnh mẽ khi từ chỗ sản xuất xe xăng nội địa nhanh chóng chuyển hướng sang xe điện với tầm nhìn toàn cầu. Năm 2021, hãng tuyên bố dừng sản xuất xe xăng để tập trung hoàn toàn vào EV, trở thành một trong những nhà sản xuất hiếm hoi trên thế giới thực hiện bước đi táo bạo này.

Các quốc khác như Iran có Iran Khodro và SAIPA; Thổ Nhĩ Kỳ gây chú ý với thương hiệu EV TOGG; Ả Rập Xê Út đã công bố Ceer Motors - hãng xe điện hợp tác với Foxconn; Brazil được biết tới với Troller và một số startup EV đang nổi.

Nếu như trong thế kỷ 20, việc tạo dựng một thương hiệu ô tô bản địa gần như bất khả thi vì đòi hỏi vốn khổng lồ, công nghệ phức tạp và hàng chục năm kinh nghiệm, thì làn sóng xe điện đang thay đổi cuộc chơi. Theo Axios, chi phí sản xuất xe điện ngày càng giảm, mở ra cơ hội cho những quốc gia mới nổi chen chân vào sân chơi vốn lâu nay chỉ thuộc về các cường quốc truyền thống. Những cái tên như VinFast của Việt Nam, TOGG của Thổ Nhĩ Kỳ hay Ceer Motors của Ả Rập Xê Út là minh chứng rõ rệt.

Thực tế chỉ khoảng 15–18 quốc gia sở hữu thương hiệu ô tô bản địa đã cho thấy ngành công nghiệp này tập trung cao độ ra sao. Song xu thế điện hóa lại đang mở ra một kỷ nguyên mới, nơi cán cân quyền lực có thể dịch chuyển. Và nếu lịch sử của ô tô từng được viết nên bởi Mỹ, Nhật, Đức hay Ý, thì tương lai có lẽ sẽ được định hình bởi những cái tên đến từ những vùng đất mà trước đây ít ai nghĩ tới.