Xuất khẩu thép Trung Quốc lập kỷ lục, dự đoán đạt mức cao nhất mọi thời đại trong năm nay

Xuất khẩu thép của Trung Quốc được dự báo sẽ đạt mức cao nhất mọi thời đại trong năm nay, bất chấp dự đoán rằng các rào cản thương mại chưa từng có sẽ kìm hãm hoạt động vận chuyển. Tuy nhiên, động thái này có nguy cơ kích động một làn sóng bảo hộ mạnh mẽ hơn từ các quốc gia khác, đe dọa vị thế của nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới.

Theo dự báo từ 11 nhà phân tích, xuất khẩu thép của Trung Quốc năm 2025 sẽ tăng từ 4% đến 9%, đạt mức 115-120 triệu tấn, vượt xa dự đoán ban đầu rằng con số này sẽ giảm. Là quốc gia sản xuất hơn nửa lượng thép toàn cầu, Trung Quốc đang tìm kiếm thị trường mới để tiêu thụ lượng thép dư thừa, trong bối cảnh nhu cầu nội địa sụt giảm mạnh kể từ năm 2020 do sự sụp đổ của thị trường bất động sản. Lo ngại về việc các rào cản thương mại ngày càng gia tăng đã thúc đẩy các nhà sản xuất thép đẩy mạnh xuất khẩu ngay khi còn có thể, theo chia sẻ ẩn danh từ ba nhà phân tích và một thương nhân do tính nhạy cảm của vấn đề tại Trung Quốc. Tuy nhiên, chiến lược này có thể trở thành con dao hai lưỡi, khi làn sóng xuất khẩu ồ ạt đang định hình lại dòng chảy thương mại toàn cầu, khiến nhiều quốc gia siết chặt thị trường để bảo vệ ngành sản xuất nội địa.

Theo dữ liệu từ China Trade Remedies Information, kể từ năm 2024, đã có 54 biện pháp thuế quan và rào cản thương mại được áp dụng nhằm vào thép Trung Quốc, vượt tổng số từ năm 2019 đến 2023. Các nhà phân tích cảnh báo rằng xuất khẩu càng tăng, các biện pháp hạn chế sẽ càng gia tăng. Liên minh châu Âu (EU) gần đây tuyên bố sẽ tìm cách mới để kiểm soát nhập khẩu thép, trong khi Mexico vào thứ Năm tuần trước công bố kế hoạch tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm cả thép.

Xuất khẩu thép của Trung Quốc được dự báo sẽ đạt mức cao nhất mọi thời đại trong năm nay

Xuất khẩu thép Trung Quốc từng đạt đỉnh vào năm 2015, trước khi các rào cản thương mại gia tăng và sự bùng nổ của thị trường bất động sản trong nước làm giảm nhu cầu xuất khẩu. Lần này, các nhà sản xuất thép đang duy trì khối lượng xuất khẩu bằng cách chuyển hướng sang các thị trường mới, nơi có ít hoặc không có rào cản thương mại. Baoshan Iron & Steel (Baosteel), nhà sản xuất thép niêm yết lớn nhất Trung Quốc, cho biết các lô hàng đến các thị trường mới nổi ở Trung Đông, Trung Á và Bắc Phi đang tăng trưởng nhanh chóng, với dự báo xuất khẩu đạt 10 triệu tấn trong năm nay. Trong 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu thép sang Ả Rập Xê Út, Malaysia và Thái Lan lần lượt tăng 24%, 14% và 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, Malaysia đã áp thuế chống bán phá giá đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ tháng Bảy. Ngược lại, xuất khẩu sang các đối tác thương mại lớn như Việt Nam và Hàn Quốc – những nước cũng đã áp dụng biện pháp chống bán phá giá – giảm lần lượt 20% và 10% trong cùng kỳ, theo Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc (CISA).

Một thương nhân tại miền Đông Trung Quốc chia sẻ ẩn danh: “Thị trường hiện tại vô cùng khắc nghiệt. Đơn hàng từ Việt Nam và Hàn Quốc gần như không có. Chúng tôi buộc phải tìm kiếm các thị trường mới”. Trung Quốc thường xuất khẩu các sản phẩm thép giá trị cao, nhưng các nhà sản xuất đang chuyển sang các sản phẩm đơn giản hơn như phôi thép (steel billet) - khối kim loại bán thành phẩm vì chúng ít bị áp thuế hơn. Trong 7 tháng đầu năm, xuất khẩu phôi thép tăng gấp ba lần, trong khi thép cây (rebar) dùng trong xây dựng tăng 77%. Ngược lại, thép cán nóng dạng dải mỏng, thường bị áp thuế, giảm 23%, theo dữ liệu hải quan. Sự chuyển dịch sang các sản phẩm giá trị thấp đã làm giảm giá trị xuất khẩu của Trung Quốc, dù khối lượng đạt kỷ lục. Alexis Ellender, chuyên gia phân tích tại Kpler, cho biết: “Việc tăng xuất khẩu các sản phẩm bán thành phẩm thường là dấu hiệu cho thấy xuất khẩu đang đạt đỉnh. Điều này cho thấy thị trường đang chịu áp lực lớn.”. Dữ liệu hải quan cho thấy, trong 8 tháng đầu năm 2025, khối lượng xuất khẩu thép tăng 10% nhưng giá trị lại giảm 1%. Tomas Gutierrez, trưởng bộ phận dữ liệu tại Kallanish Commodities, nhận định: “Việc chuyển sang sản phẩm bán thành phẩm cho thấy chúng có thể mang lại lợi nhuận cao hơn so với thép thành phẩm. Điều này phản ánh một thị trường đang chịu áp lực”.

Sự gia tăng xuất khẩu các sản phẩm bán thành phẩm cũng đang vấp phải sự phản đối từ chính phủ Trung Quốc. Bắc Kinh muốn các nhà sản xuất thép tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng và đang cân nhắc áp thuế xuất khẩu cao hơn để hạn chế xuất khẩu thép giá trị thấp. Cùng với làn sóng bảo hộ mới, một số nhà phân tích dự đoán xuất khẩu thép Trung Quốc sẽ đạt đỉnh trong năm nay. Gutierrez nhận định: “Thị trường nước ngoài đã bão hòa, và các rào cản thương mại ngày càng gia tăng. Việc bán hàng ra nước ngoài sẽ không còn dễ dàng”. Kpler dự báo xuất khẩu thép Trung Quốc sẽ giảm xuống còn 100-105 triệu tấn vào năm 2026, trong khi ba nhà phân tích khác dự đoán con số này có thể dưới 100 triệu tấn. Dù vậy, ở mức 100 triệu tấn, Trung Quốc vẫn vượt xa sản lượng thép của mọi quốc gia, trừ Ấn Độ. Tổng giám đốc Baosteel, Baojun Liu, trong một cuộc họp báo cáo thu nhập gần đây, nhấn mạnh: “Chúng tôi đã đối mặt với nhiều tranh chấp thương mại kỷ lục, bao gồm thuế chống bán phá giá. Nhưng với quy mô hiện tại, chúng tôi buộc phải tiếp tục xuất khẩu”.