72% lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu sẵn sàng giới thiệu Việt Nam là điểm đến đầu tư: Động lực đến từ đâu?

Doanh nghiệp châu Âu tin tưởng vào môi trường đầu tư Việt Nam

Hôm nay 30/6, Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đã công bố báo cáo Chỉ số Niềm tin kinh doanh (BCI) quý II/2025. Kết quả BCI lần này cung cấp những góc nhìn thiết thực về sự biến chuyển trong môi trường thương mại - đầu tư tại Việt Nam. Từ lo ngại về các rủi ro thuế đối ứng, gánh nặng thủ tục hành chính cho đến tác động từ Hiệp định EVFTA, các doanh nghiệp châu Âu đang đối mặt đồng thời với cả cơ hội lẫn thách thức trong việc hoạch định chiến lược đầu tư tại Việt Nam.

Theo đó, chỉ số BCI đạt mức 61,1 điểm trong quý II, giảm nhẹ so với quý I trong bối cảnh bất ổn gia tăng trên toàn cầu.

Theo EuroCham đánh giá, doanh nghiệp châu Âu nhìn chung vẫn bày tỏ niềm tin tưởng dài hạn vào môi trường kinh doanh tại Việt Nam, bất chấp bối cảnh toàn cầu đang nhiều biến động.

Chỉ số niềm tin BCI quý II/2025 - Nguồn: EuroCham

Ông Bruno Jaspaert, Chủ tịch EuroCham cho biết: Gần 72% lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu sẵn sàng giới thiệu Việt Nam là điểm đến đầu tư. Con số này cho thấy sự kiên định về niềm tin vào môi trường đầu tư Việt Nam.

Báo cáo cũng chỉ rõ, bất chấp thương mại quốc tế bị chi phối bởi nhiều yếu tố rủi ro như thuế đối ứng của Mỹ, căng thẳng chuỗi cung ứng và biến động địa chính trị, phần lớn doanh nghiệp vẫn duy trì được sự ổn định tài chính. Chỉ 15% doanh nghiệp cho biết đã chịu ảnh hưởng tài chính tiêu cực, trong khi 70% không ghi nhận tác động rõ ràng và 5% báo cáo có lãi.

Tình hình thương mại quốc tế tác động đến bức tranh tài chính của doanh nghiệp - Nguồn: EuroCham

Báo cáo BCI quý II cho thấy xu hướng lạc quan có kiểm soát. 78% doanh nghiệp kỳ vọng điều kiện kinh doanh sẽ cải thiện trong 5 năm tới, tương đương tăng 7 điểm phần trăm so với quý I.

Tuy nhiên, trong ngắn hạn, tỷ lệ tin tưởng vào sự ổn định kinh tế trong quý III/2025 giảm còn 50%. Theo ông Thue Quist Thomasen, CEO Decision Lab, đây không phải là tín hiệu bi quan mà phản ánh thái độ thận trọng trong bối cảnh toàn cầu liên tục biến động.

Ngoài ra, có 39% doanh nghiệp giữ quan điểm trung lập, 43% đánh giá tích cực, chỉ 11% doanh nghiệp dự báo triển vọng ảm đạm.

Theo báo cáo, tăng trưởng kinh tế ổn định, dân số trẻ, cùng mạng lưới hiệp định thương mại rộng khắp vẫn là các yếu tố giúp doanh nghiệp châu Âu giữ vững niềm tin vào sức hút dài hạn của Việt Nam.

Cần xây dựng khuôn khổ pháp lý minh bạch

Đáng chú ý, một yếu tố được các doanh nghiệp đánh giá là đặc biệt quan trọng trong môi trường thương mại hiện nay là giấy chứng nhận xuất xứ (C/O). Đây không chỉ là công cụ tiếp cận ưu đãi thuế quan mà còn thể hiện mức độ tuân thủ và uy tín trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo khảo sát BCI, có tới 56% doanh nghiệp – chủ yếu là các tập đoàn lớn đã nộp chứng từ C/O hàng tháng.

Thời gian xử lý C/O - Nguồn: EuroCham

Thời gian xử lý C/O cũng là một yếu tố được quan tâm. Phần lớn doanh nghiệp nhận được C/O trong khoảng 3-5 ngày làm việc. Tuy nhiên, vẫn có 12% doanh nghiệp cho biết gặp tình trạng chậm trễ trên một tuần, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và làm tăng chi phí. Ở chiều tích cực, 5% doanh nghiệp đã nhận được C/O trong vòng 24 giờ - một dấu hiệu cho thấy sự cải thiện của một số khâu trong quy trình hải quan.

Trước đó ngày 5/5/2025, Bộ Công thương đã tiếp quản quy trình cấp C/O, với định hướng thúc đẩy chuyển đổi số trong một số khâu then chốt. Động thái này được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao, vì hứa hẹn sẽ cắt giảm thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xử lý và tích hợp hiệu quả hơn với hệ thống hải quan điện tử và chữ ký số.

"Chuyển đổi số là bước đi chiến lược, giúp Việt Nam định vị là đối tác thương mại đáng tin cậy. Giấy chứng nhận xuất xứ chính là biểu tượng của niềm tin và uy tín tại các thị trường đích", ông Jaspaert nhấn mạnh.

Từ thực tiễn đó, ông đề xuất Việt Nam cần tập trung phát triển chuỗi cung ứng nội địa mạnh và tăng tỷ lệ hàng hóa thực sự sản xuất tại chỗ để nâng cao khả năng cạnh tranh toàn cầu. Đồng thời, chuyển đổi số có thể giúp đẩy nhanh dòng chảy thương mại, giảm thiểu rào cản và tạo ra hệ sinh thái thương mại minh bạch, hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, báo cáo cũng cho thấy, dù đã đạt tiến bộ về cải cách vĩ mô, doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn với các thủ tục hành chính phức tạp. Có tới 63% doanh nghiệp tham gia khảo sát xác định đây là rào cản lớn nhất - con số được duy trì ổn định qua nhiều kỳ khảo sát trước.

Ngoài ra, các vấn đề khác như thực thi pháp luật thiếu nhất quán (44%), quy trình hải quan phức tạp (34%) và sự không rõ ràng của khuôn khổ pháp lý cũng gây trở ngại cho doanh nghiệp trong việc hoạch định kế hoạch dài hạn.

Đặc biệt, việc xin giấy phép lao động cho người nước ngoài tiếp tục là điểm nghẽn nổi bật, được 33% doanh nghiệp phản ánh. Các thủ tục khác cũng gây khó khăn như: Quy định phòng cháy chữa cháy (28%), đăng ký đầu tư và doanh nghiệp (28%), xuất nhập khẩu (28%), thuế (26%), quy định thị thực (21%) và quyền sở hữu đất đai (16%).

Những rào cản chính mà doanh nghiệp châu Âu phải đối mặt khi triển khai kinh doanh tại Việt Nam - Nguồn: EuroCham

Những rào cản này làm kéo dài thời gian xử lý, gián đoạn hoạt động kinh doanh và gây ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định chiến lược, đồng thời làm suy giảm năng lực cạnh tranh của Việt Nam trong khu vực.

Trong bối cảnh đó, Chủ tịch EuroCham cho rằng việc tháo gỡ các điểm nghẽn không chỉ dừng lại ở cải cách hành chính mà cần hướng đến một khuôn khổ pháp lý minh bạch, nhất quán và có thể dự đoán. Đồng thời, phải có sự phân công rõ ràng và trách nhiệm giải trình của các cơ quan chức năng.

Đáng chú ý, tình trạng chưa có cơ chế phù hợp cho đại diện pháp lý nước ngoài trong đăng ký tài khoản VNeID là vướng mắc kỹ thuật cần được tháo gỡ sớm.

"Cải cách không thể chỉ dừng ở việc cắt giảm giấy tờ. Cần xây dựng khuôn khổ pháp lý minh bạch, có thể dự đoán, cùng sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan chức năng", Chủ tịch EuroCham nhấn mạnh.

Đẩy mạnh khai thác trọn vẹn EVFTA

Sau 5 năm thực thi, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đang cho thấy hiệu quả tích cực. 66% doanh nghiệp tham gia khảo sát BCI cho biết họ đang tham gia vào các hoạt động thương mại hoặc chuỗi cung ứng liên quan đến EVFTA.

Theo ông Jaspaert, có tới 98,2% doanh nghiệp đã biết đến EVFTA, gần một nửa báo cáo có lợi ích kinh doanh từ mức trung bình đến cao. Các tập đoàn lớn thường ghi nhận lợi ích rõ ràng hơn, đặc biệt từ chiều EU xuất khẩu sang Việt Nam. Trong khi đó, doanh nghiệp vừa và nhỏ đóng vai trò thúc đẩy thương mại hai chiều.

Tỷ lệ doanh nghiệp xác định ưu đãi thuế quan là lợi ích nổi bật tăng mạnh từ 29% (quý II/2024) lên 61% (quý II/2025). Tổng kim ngạch thương mại Việt Nam – EU đã tăng 40% kể từ năm 2020. Trong số 21% doanh nghiệp có thể định lượng lợi nhuận, mức tăng trung bình đạt 8,7%, một số lên tới 25%.

Bên cạnh những mặt thuận lợi, EuroCham cũng thẳng thắn chỉ ra những rào cản còn tồn tại để khai thác trọn vẹn EVFTA.

Những trở ngại khi triển khai EVFTA - Nguồn: EuroCham

Theo đó, 37% doanh nghiệp xác định định giá hải quan là thách thức lớn nhất – do khác biệt trong phân loại hàng hóa giữa Việt Nam và EU. Các vấn đề pháp lý chưa rõ ràng, giao tiếp với chính quyền địa phương còn hạn chế cũng ảnh hưởng đến việc tận dụng hiệp định.

Về giải pháp ứng phó, các doanh nghiệp đã đề xuất nhóm giải pháp bao gồm: Đơn giản hóa nhập khẩu, tăng ứng dụng công nghệ số, cho phép cơ chế tự chứng nhận xuất xứ và hướng dẫn thực thi hải quan nhất quán hơn.

Như vậy, báo cáo BCI quý II/2025 của EuroCham đã khẳng định Việt Nam là điểm đến hàng đầu trong mắt nhà đầu tư châu Âu. Tuy vậy, để niềm tin này được tiếp tục được duy trì, các doanh nghiệp kỳ vọng Việt Nam tiếp tục tiến hành cải cách để phù hợp với chiếc lược phát triển của doanh nghiệp.

"Các doanh nghiệp châu Âu biết rõ họ cần gì: Đơn giản thủ tục, hài hòa quy định, cấp giấy phép lao động thuận tiện, hoàn thuế và thủ tục hải quan minh bạch. Với cam kết cải cách mạnh mẽ, Việt Nam có thể trở thành trung tâm đầu tư chiến lược của khu vực", Chủ tịch EuroCham nhấn mạnh.