Một mô hình trí tuệ nhân tạo mới mang tên Aurora, do Microsoft phát triển, đang gây chú ý trong giới khoa học và khí tượng khi thể hiện khả năng dự báo thời tiết chính xác hơn nhiều trung tâm khí tượng truyền thống. Không chỉ nhanh, tiết kiệm tài nguyên, Aurora còn mở ra hướng đi hoàn toàn khác biệt so với các phương pháp dựa trên mô hình vật lý phức tạp lâu nay.

Trong thử nghiệm với các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, Aurora thể hiện độ chính xác vượt trội. Mô hình này từng dự báo chính xác nơi và thời gian bão Doksuri đổ bộ vào Philippines trước bốn ngày, trong khi các trung tâm khí tượng quốc tế lúc đó vẫn tin rằng bão sẽ đi lệch về phía bắc Đài Loan. Với các cơ quan dự báo hàng đầu như Trung tâm Dự báo Thời tiết Tầm trung châu Âu (ECMWF), việc bị vượt mặt bởi một hệ thống AI cho thấy rõ sự chuyển dịch đang diễn ra trong ngành khí tượng.

AI của Microsoft dự báo thời tiết chính xác hơn cả trung tâm khí tượng hàng đầu thế giới
Mô hình này từng dự báo chính xác nơi và thời gian bão Doksuri đổ bộ vào Philippines trước bốn ngày

Không giống các mô hình truyền thống vốn đòi hỏi siêu máy tính và mô phỏng hàng triệu phép toán vật lý, Aurora chỉ cần học từ dữ liệu thời tiết lịch sử. Việc loại bỏ các bước mô phỏng vật lý giúp giảm đáng kể chi phí vận hành. Theo báo cáo từ Microsoft, Aurora tiêu tốn ít tài nguyên tính toán hơn hàng trăm lần mà vẫn cho độ chính xác ngang bằng, thậm chí cao hơn. Trong một loạt thử nghiệm, Aurora đánh bại ECMWF trong 92% tình huống dự báo toàn cầu 10 ngày ở độ phân giải 10 km, một con số đáng kinh ngạc khi xét đến tính phức tạp của khí hậu Trái Đất.

Sự ra đời của Aurora nằm trong làn sóng AI hóa ngành dự báo khí tượng. Trước đó, Huawei với Pangu-Weather và Google với GenCast cũng đã giới thiệu các mô hình AI có khả năng cạnh tranh với những trung tâm dự báo hàng đầu. Các công nghệ này đang ngày càng được cải tiến nhằm đáp ứng nhu cầu về độ chính xác cao và tốc độ cập nhật nhanh, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến thời tiết ngày càng khó lường.

Trong tương lai gần, các chuyên gia dự đoán việc kết hợp dữ liệu từ vệ tinh, trạm khí tượng và các cảm biến mặt đất với mô hình AI như Aurora sẽ cho phép tạo ra dự báo chi tiết tới từng địa phương với độ phân giải rất cao. Điều này đặc biệt có ý nghĩa với các nước đang phát triển và vùng hay xảy ra thiên tai, nơi mà hệ thống cảnh báo hiện còn yếu và thiếu độ tin cậy. Với khả năng tiên đoán nhanh chóng và chính xác, AI không chỉ cải thiện chất lượng dự báo mà còn góp phần cứu sống nhiều sinh mạng trong các tình huống khẩn cấp.