Babetta chiếc xe máy có bàn đạp của giới thượng lưu thời bao cấp: Mang trong mình tư duy cơ khí đột phá vượt thời đại

Hơn ba thập kỷ sau thời kỳ hoàng kim, Babetta - dòng xe máy đạp (moped) đến từ Tiệp Khắc (CH Séc ngày nay), vẫn khiến giới sưu tầm Việt Nam “săn lùng ráo riết”. Với ngoại hình cổ điển, động cơ bền bỉ và thiết kế tích hợp bàn đạp độc đáo, nhiều chiếc Babetta hiện được chào bán với mức giá lên tới 200 triệu đồng, ngang với một chiếc xe tay ga cao cấp mới.

Một thiết kế tối giản nhưng mang tính cách mạng

Ra đời từ đầu thập niên 1970, Babetta là sản phẩm của hãng Jawa thương hiệu mô tô nổi tiếng ở châu Âu. Phiên bản đầu tiên Babetta 228 ra mắt năm 1971, mang phong cách tối giản nhưng rất thực dụng: xe trang bị động cơ hai thì dung tích 49cc, hộp số tự động, tốc độ tối đa khoảng 40–50km/h. Đặc biệt, Babetta là một trong những dòng xe phổ thông đầu tiên trên thế giới sử dụng hệ thống đánh lửa transistor không tiếp điểm, một cải tiến vượt bậc vào thời điểm đó, giúp xe khởi động ổn định và tiết kiệm nhiên liệu.

Một quảng cáo về chiếc xe Babetta

Năm 1973, hãng nâng cấp lên phiên bản 207 với bánh nhỏ 16 inch (thay vì 19 inch ở model đầu), thêm giảm xóc sau, cải thiện đáng kể độ êm ái khi vận hành. Đến năm 1983, mẫu Babetta 210 ra đời, trang bị hộp số tự động 2 cấp và động cơ cải tiến, tuy nhiên sau đó hãng quay lại sử dụng hộp số 1 cấp vì lý do độ bền.

Điểm khiến Babetta khác biệt và được xếp vào nhóm xe “moped” (motor + pedal) là thiết kế bàn đạp hai bên - vừa dùng để hỗ trợ khởi động, vừa là “chế độ khẩn cấp” khi hết xăng. Trong điều kiện kinh tế khó khăn thời bao cấp, chi tiết này giúp người dùng có thể đạp xe như xe đạp nếu không có nhiên liệu, đồng thời là một biện pháp hợp pháp giúp xe được lưu thông như xe thô sơ ở nhiều quốc gia châu Âu.

Babetta khác biệt và được xếp vào nhóm xe “moped”

Bàn đạp Babetta kết nối trực tiếp với động cơ qua hệ thống truyền động độc lập. Khi khởi động, người dùng đạp vài vòng để kích hoạt máy nổ, cơ chế tương tự như khởi động bằng cần đạp nhưng tiện lợi hơn. Thiết kế này cũng phản ánh một tư duy “hướng đến người dùng” từ rất sớm của nhà sản xuất Jawa, khi tích hợp giải pháp đa năng vào một chiếc xe máy giá rẻ.

Từ biểu tượng của giới thượng lưu đến “báu vật” sưu tầm

Tại Việt Nam, Babetta từng là niềm mơ ước của nhiều người vào thời bao cấp. lần đầu vào Việt Nam trong đầu những năm 1980 và nhanh chóng trở thành món “xa xỉ phẩm” chỉ giới giàu có mới chạm tới được. Với nguồn cung rất khan hiếm, Babetta vốn được đưa về dưới dạng “xách tay” do người Việt đi lao động tại Tiệp Khắc mang về. Chính vì vậy, sở hữu một chiếc Babetta thời ấy cũng đồng nghĩa với vị thế xã hội đầy tự hào thời điểm đó. Mẫu xe này từng gắn liền với hình ảnh “nhà giàu, trí thức, hoặc cán bộ cấp cao”. Dù dung tích chỉ 49cc, xe vẫn vận hành êm, bền bỉ và không đòi hỏi kỹ thuật bảo dưỡng phức tạp.

Chiếc xe không cò đề, không cần khởi động, người lái phải đạp để nổ máy – một trải nghiệm không dễ nhưng cũng làm nên chất riêng và giá trị đặc biệt của Babetta thời ấy.

Ngày nay, những chiếc Babetta còn nguyên bản được định giá từ vài chục đến hàng trăm triệu đồng, tùy vào tình trạng và độ “zin”. Một số người chơi tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng đang thành lập các nhóm bảo tồn xe Babetta, chia sẻ linh kiện, phục chế nguyên bản và tổ chức offline trưng bày.

Tại Việt Nam, Babetta từng là niềm mơ ước của nhiều người vào thời bao cấp. Ảnh minh họa

Dù đã trải qua hơn 40 năm, Babetta vẫn giữ nguyên giá trị kỹ thuật nhờ thiết kế thông minh, vật liệu bền và khả năng tiết kiệm nhiên liệu tuyệt vời. Trong bối cảnh hiện đại, chiếc xe máy đạp này không còn là phương tiện di chuyển phổ thông, nhưng lại trở thành biểu tượng của cả một giai đoạn lịch sử, một phong cách sống mộc mạc nhưng tinh tế.

Từ bàn đạp thủ công đến đánh lửa điện tử, từ sự tiết kiệm đến hiệu quả bền bỉ, Babetta là minh chứng cho câu nói: “thiết kế tốt là thiết kế vượt thời đại”. Với những người yêu hoài cổ, Babetta không đơn thuần là một chiếc xe - nó là ký ức sống động của cả một thời đại.