Tại phiên chất vấn sáng nay, trả lời câu hỏi chất vấn của Đại biểu Mai Văn Hải, Đoàn Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Thanh Hoá về vấn đề liên quan đến thu hút FDI chất lượng cao, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho rằng, xu hướng đầu tư toàn cầu hiện nay tập trung vào lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ lõi, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo hay kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững.

Khu vực Đông Nam Á nổi lên là ưu tiên hàng đầu về đầu tư nhờ có tăng trưởng tích cực, vĩ mô ổn định. Việt Nam được đánh giá là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư quốc tế nhờ chiến lược thu hút FDI phù hợp, lợi thế về nhân công. Việt Nam có chính trị ổn định, vị thế cao, môi trường đầu tư thuận lợi.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Dòng vốn FDI vào Việt Nam được duy trì "rất tích cực", bất chấp tác động bất lợi từ bên ngoài. Tính đến 31/5, cả nước có 44.000 dự án FDI, tổng vốn đăng ký đạt 517 tỷ USD; vốn thực hiện lũy kết đạt 331,5 tỷ USD bằng 64,6% vốn đăng ký. Khu vực FDI đóng góp 20,5 tỷ USD vào ngân sách nhà nước năm 2024, tăng 12% so với năm 2023 và chiếm 24,7% tổng thu ngân sách .

"Để đạt được mục tiêu đặt ra là xây dựng đất nước thành quốc gia phát triển năm 2045, chúng ta cần chuyển dịch trọng tâm thu hút FDI có chọn lọc", Bộ trưởng nói và cho biết, Việt Nam ưu tiên dự án công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, giá trị gia tăng cao, thân thiện môi trường, thay vì chạy theo số lượng bằng mọi giá.

Nhóm đối tác chiến lược của Việt Nam như G7, Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan, Mỹ, EU... là trọng tâm xúc tiến thu hút đầu tư gắn với các lĩnh vực Việt nam đang khuyến khích phát triển.

Bộ trưởng cũng cho biết, trọng tâm của Việt Nam trong thu hút FDI cũng chuyển từ ưu đãi thuế sang nâng cao chất lượng môi trường đầu tư và dịch vụ hỗ trợ.

"Chú trọng phát triển hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế, đảm bảo nguồn điện, quỹ đất sạch, nhân lực chất lượng cao đồng thời cải thiện thủ tục hành chính sau cấp phép để rút ngắn thời gian triển khai dự án cho các doanh nghiệp FDI", Bộ trưởng nêu giải pháp.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng nêu thực tế rằng phần lớn doanh nghiệp tư nhân, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam hiện nay vẫn đứng ngoài hoặc tham gia ở tầng giá trị thấp trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thực trạng này xuất phát từ ba nguyên nhân chính, trước hết là năng lực nội tại của doanh nghiệp tư nhân trong nước còn hạn chế, chưa đáp ứng được tiêu chuẩn khắt khe của các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Mặt khác doanh nghiệp FDI khi vào Việt Nam thường mang theo hệ sinh thái từ nước ngoài, nên không mở được không gian hợp tác cho doanh nghiệp trong nước.

"Chính sách khuyến khích doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam, nói thật là chưa đủ mạnh để các doanh nghiệp lớn hoặc doanh nghiệp FDI hỗ trợ, dẫn dắt doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng phát triển", Bộ trưởng Thắng nói.

Vì vậy, Bộ Tài chính đang tích cực thực hiện 5 nhóm giải pháp, trước hết là phát triển chuỗi liên kết ngành giá trị cao, đặc biệt trong công nghiệp hỗ trợ, công nghệ thông tin, công nghiệp sáng tạo. Doanh nghiệp FDI được khuyến khích dẫn dắt chuỗi cung ứng nội địa, kết nối với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Chính sách ưu đãi đầu tư sẽ được điều chỉnh trong đó có ràng buộc điều kiện chuyển giao công nghệ. Các dự án FDI lớn cần có kế hoạch sử dụng chuỗi cung ứng từ doanh nghiệp nội địa, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước. "Trong quá trình thu hút đầu tư, tất cả các vấn đề này phải được đặt ra và có yêu cầu cụ thể, có tính pháp lý để các doanh nghiệp FDI phải tuân thủ, tránh như thời gian vừa qua", Bộ trưởng Thắng khẳng định.

Giải pháp tiếp theo ông Thắng nêu là rà soát sửa đổi chính sách thuế để các doanh nghiệp lớn hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, như là cho phép doanh nghiệp lớn được tính vào chi phí được trừ để xác định chi phí chịu thuế với chi phí đào tạo và đào tạo lại nhân lực doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia chuỗi. Doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng được hỗ trợ đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đầu tư máy móc, thiết bị...