Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam hướng dẫn hộ kinh doanh cách kê khai, nộp thuế chuẩn, tránh rủi ro pháp lý

Tại hội thảo “Tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh bỏ thuế khoán”, ngày 12/9, bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA), nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, cho hay, thuế không chỉ là nghĩa vụ tài chính mà còn là “chiếc cầu” giúp doanh nghiệp duy trì uy tín và phát triển bền vững.

“Làm giàu cho doanh nghiệp là làm giàu cho đất nước, đồng thời khơi dậy tinh thần yêu nước, sự thiện lương và làm ăn minh bạch. Nếu hộ kinh doanh né tránh kê khai hay sử dụng hóa đơn điện tử không đúng, rủi ro pháp lý là rất lớn”, bà Cúc nhấn mạnh.

Cập nhật quy định thuế mới cho hộ kinh doanh

Từ 1/6/2025, theo Thông tư 40 của Bộ Tài chính, hộ kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên sẽ chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai, đồng thời xuất hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế. Đây là bước tiến nhằm tăng cường minh bạch, quản lý chính xác doanh thu và giúp hộ kinh doanh nâng cao năng lực quản trị.

Hai phương pháp tính thuế chính được áp dụng cho hộ kinh doanh:

Thuế khoán: Cơ quan thuế xác định dựa trên doanh thu ước tính và đặc thù ngành hàng. Hộ kinh doanh nộp cố định theo tỷ lệ % doanh thu đã được ấn định, nộp một lần trong năm. Phương pháp này đơn giản nhưng có rủi ro nếu doanh thu thực tế thay đổi so với ước tính. Ví dụ, nếu doanh thu thực tế giảm nhưng số thuế đã khoán vẫn phải nộp, hộ kinh doanh sẽ chịu áp lực tài chính.

Thuế kê khai: Tính dựa trên doanh thu thực tế phát sinh. Hộ kinh doanh kê khai theo từng tháng, nộp thấp khi doanh thu thấp, nộp cao khi doanh thu cao, giúp quản trị dòng tiền hiệu quả hơn. Phương pháp này vẫn đơn giản, không yêu cầu hạch toán chi phí, lãi lỗ, chỉ tính theo doanh thu nhân tỷ lệ thuế.

"Việc áp dụng hóa đơn điện tử và kê khai thuế không phức tạp như nhiều người tưởng. Nó còn giúp các hộ kinh doanh quản lý hoạt động kinh doanh rõ ràng, nhận diện mặt hàng bán chạy, quản lý giá vốn, tiền lương, chi phí kho bãi, từ đó định hướng phát triển hiệu quả", Chủ tịch VTCA lưu ý.

Đối với hộ kinh doanh nhỏ, doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm được miễn thuế toàn bộ, từ 1/1/2016 doanh thu dưới 200 triệu đồng cũng miễn toàn bộ thuế GTGT và TNCN. Hộ kinh doanh trên ngưỡng này phải nộp toàn bộ thuế phát sinh.

Bà Cúc nêu rõ một số trường hợp đặc thù: Nếu bán hàng hóa cần xuất hóa đơn trong khi đã nộp thuế khoán, hộ kinh doanh phải nộp thêm phần thuế phát sinh từ hóa đơn; Hộ cho thuê nhà hoặc bán hàng đại lý, doanh nghiệp thuê/bán hàng có thể khấu trừ và nộp thay cho hộ kinh doanh, hoàn tất nghĩa vụ thuế mà hộ không phải trực tiếp kê khai.

Đây là những cơ chế giúp giảm rủi ro pháp lý, tăng minh bạch nhưng đồng thời yêu cầu hộ kinh doanh hiểu rõ nghĩa vụ và quyền lợi của mình.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế. Ảnh minh hoạ

Cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT được khấu trừ, nộp thuế tự động

Từ ngày 1/7 năm nay, Nghị định 117/2025/NĐ-CP về quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong cơ chế quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh. Theo đó, các sàn TMĐT có chức năng thanh toán sẽ chịu trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế thay cho người bán, đồng thời có thể xuất hóa đơn trực tiếp nếu người kinh doanh ủy quyền. Đây được đánh giá là giải pháp giúp giảm gánh nặng thủ tục, hạn chế rủi ro pháp lý cho cá nhân kinh doanh.

Điểm đáng chú ý, mức thuế đối với kinh doanh trên sàn TMĐT vẫn bằng với kinh doanh truyền thống, cụ thể là 1,5% doanh thu (1% thuế giá trị gia tăng và 0,5% thuế thu nhập cá nhân) đối với hoạt động bán hàng trực tiếp. Tuy nhiên, đối với hình thức bán hàng nhận hoa hồng từ nhãn hàng, mức thuế sẽ áp dụng theo thuế suất 7%, bao gồm 5% VAT và 2% TNCN, nếu người kinh doanh đã đăng ký thuế. Trong trường hợp không đăng ký, tiền hoa hồng được coi là thu nhập từ tiền lương, tạm khấu trừ 10%, cuối năm kê khai theo biểu thuế lũy tiến 5–35%.

Thực tế cho thấy, mức chênh lệch giữa đăng ký thuế (7%) và không đăng ký (có thể lên tới 32%) là rất lớn.

“Nếu bán hàng livestream mà không đăng ký, cá nhân có thể phải nộp thuế tới 33 tỷ đồng, trong khi đăng ký chỉ 7%,” bà Cúc nhấn mạnh. Do đó, việc hiểu đúng và đăng ký thuế là bước đi quan trọng để giảm thiểu rủi ro, đồng thời thuận lợi hơn khi vay vốn ngân hàng hay thực hiện các giao dịch kinh doanh lớn.

Theo Nghị định 70/2020/NĐ-CP và các bổ sung gần đây, hóa đơn, chứng từ là căn cứ xác định nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa. Hộ kinh doanh có thể ủy quyền cho sàn TMĐT xuất hóa đơn khi bán hàng trực tuyến.Tất cả các doanh nghiệp cung cấp trực tiếp cho người tiêu dùng (như trung tâm thương mại, nhà hàng, khách sạn) phải lập hóa đơn ngay khi bán hàng, không được lập cuối ngày. Đối với hàng hóa nông sản, thủy sản, khai thác tự nhiên trực tiếp, không cần hóa đơn, chỉ cần chứng từ do người bán lập, ghi rõ số lượng và thông tin.

"Việc áp dụng hóa đơn điện tử giúp quản lý luồng tiền, minh bạch doanh thu, đồng thời tạo thuận lợi khi vay vốn ngân hàng.

Ưu đãi cho hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp

Chủ tịch VTCA cho hay, chính sách mới của Nhà nước còn đi kèm nhiều ưu đãi nhằm khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp như miễn thuế trong 2 năm đầu, giảm 5% trong 4 năm tiếp theo; Hỗ trợ chi phí đào tạo, tư vấn pháp lý, quản trị, kế toán miễn phí; Hỗ trợ phần mềm kê khai thuế và kết nối cơ quan thuế; Khuyến khích hạch toán chi phí nghiên cứu, đào tạo và chuyển giao công nghệ vào chi phí được trừ ngay.

Mục tiêu đến năm 2030 có 2 triệu doanh nghiệp, đến năm 2045 có 3 triệu doanh nghiệp, đóng góp GDP từ 50% lên 60%, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ.

Bà Cúc nhấn mạnh, các hộ kinh doanh cần lưu ý: Doanh thu bao gồm tiền thưởng, hỗ trợ bán hàng cũng phải kê khai; Mức thuế khoán áp dụng 1,5% với bán hàng hóa, 4,5% với dịch vụ, 10% cho thuê tài sản, 7% cho các dịch vụ khác.

Hàng tồn kho không bị đánh thuế, thuế chỉ tính trên doanh số bán ra; Đăng ký kê khai thuế và sử dụng hóa đơn điện tử giúp giảm rủi ro bị ấn định thuế, phạt chậm nộp và thuận lợi khi vay vốn.

“Hiểu đúng, kê khai đúng, hộ kinh doanh vừa yên tâm, vừa phát triển bền vững”, Chủ tịch VTCA nhận định.