Kịch bản về một phiên hoảng loạn giống những những gì chứng sĩ đã trả qua cách đây tròn 7 tháng đã không lặp lại trong phiên 18/3. VN-Index dù có lúc giảm hơn 40 điểm song hiệu ứng kéo trụ ở nhóm bất động sản trong phiên chiều đã giúp thị trường thu hẹp biên độ giảm còn 20 điểm.

48.000 tỷ đồng đã được sang tay trong phiên giao dịch đầu tuần, riêng khớp lệnh ở nhóm bất động sản ghi nhận 11.900 tỷ.

Còn nhớ tại phiên 18/8/2023, VN-Index đóng cửa giảm 55 điểm với gần 1.000 mã giảm giá (khoảng 250 mã giảm sàn). Thanh khoản toàn thị trường tăng đột biến với 42.000 tỷ đồng. Phiên này, nhóm cổ phiếu bất động sản phát động trạng thái xả bán trên diện rộng (lực chất là động thái chốt lời sau chuỗi 3,5 tháng liên tục tăng trước đó), hơn 50 mã kết phiên giảm hết biên độ. Thanh khoản phiên này cũng tăng mạnh với 11.300 tỷ đồng.

Một phiên bán tháo lấy đi thành quả của cả 1 tuần hay 1 tháng đầu từ của chứng sĩ; để lại nỗi đau cho những nhà đầu tư chậm chân đu đỉnh thị trường. Kịch bản về đợt giảm giá hơn 200 điểm của VN-Index giai đoạn giữa tháng 9 đến cuối thánh 10 năm ngoái vẫn còn hiện hữu. Xa hơn, nỗi đau còn là 'trận đánh' mà phần lớn người chơi đều thua cuộc giai đoạn tháng 4 đến 11/2022.

Nếu như việc xuống tiền khi thị trường bắt đầu tạo đỉnh và đi xuống trở thành nỗi đau cố hữu của nhất nhiều nhà đầu tư thì việc đu đỉnh trạng trạng thái "full margin" lại khiến nỗi đau ấy nhân lên gấp đôi, gấp ba lần.

Hơn 4 tháng vừa qua (kể từ đầu tháng 11/2023), VN-Index có mạch tăng 250 điểm lên mức đỉnh 17 tháng (mức 1.270). Dòng tiền từ nhóm cổ phiếu ngân hàng, lan tỏa sang hầu hết các nhóm ngành còn lại đi kèm với thanh khoản gia tăng trên thị trường với trung bình hơn 20.000 tỷ đồng/phiên cho thấy trạng thái hưng phấn của những người chơi trên sân chơi chứng khoán.

Con số 180.000 tỷ đồng dư nợ margin tại các công ty chứng khoán tính đến cuối quý IV/2023 (mức cao nhất 7 quý) là một phần biểu hiện của sự hưng phấn.

Trạng thái Fomo tâm lý đang dẫn nhiều nhà đầu tư đến cạm bẫy bulltrap khi VN-Index đang tiếp cận vùng kháng cự mạnh 1.270-1.280 điểm. Trong những bản tin nhận định, đa số chuyên gia/công ty chứng khoán đều khuyến nghị nhà đầu tư cân nhắc chốt lời, hạn chế mua đuổi và sử dụng đòn bẩy tài chính ở thời điểm này.

Rõ ràng, những khuyến nghị trên là hoàn toàn có cơ sở nếu nhìn vào diễn biến rung lắc và diều chỉnh của thị trường trong 3 phiên giảm điểm gần nhất.

Ở diễn biến khác, Công ty Chứng khoán DNSE (doanh nghiệp vừa hoàn tất quá trình IPO và nộp hồ sơ niêm yết trên sàn HoSE) vừa thông tin về hình thức Margin Deal, hỗ trợ khách hàng với mức lãi suất từ 5,99% (áp dụng với GAS, HPG, MBB, MWG, SSI, STB, TCB, VIC, VND, VNM) và 9,99% (áp dụng cho PDR, VHM, DIG, HSG, HCM, VCI, VIB, VGR). Theo giới thiệu, đây là các mức cạnh tranh trên thị trường chứng khoán hiện tại.

Chứng khoán giảm mạnh, DNSE tung gói ưu đãi vay margin 5,99% và 9,99%
Hình minh họa

Margin cạnh tranh cũng được coi như một hình thức tiếp thị của công ty chứng khoán với nhà đầu tư, đặc biệt với DNSE - công ty chứng khoán quy mô vừa và nhỏ đang đặt mục tiêu gia nhập thị trường chứng khoán.

Ở góc độ đầu tư, margin luôn là con dao hai lưỡi đối với danh mục đầu tư của chứng sĩ. Sẽ là đặc biệt rủi ro khi sử dụng đòn bẩy margin trong bối cảnh thị trường chứng khoán diễn biến khó lường, ẩn chứa những cạm bẫy khi nhiều biến động vĩ mô cũng xuất hiện. trong bối cảnh hiện tại, những "ưu đãi", "khuyến mãi" đôi khi cũng trở thành "mật ngọt chết ruồi".

Nhìn lại thảm cảnh chứng sĩ bị "call margin" năm 2022

Từ mức 1.103,87 điểm, VN-Index có một năm 2021 đại thắng khi kết năm ở mức 1.498,28 - tăng tới 35,7%. Sự thăng hoa của các nhóm cổ phiếu ngành nhanh chóng giúp cho nhà đầu tư có được cảm giác hưng phấn cao độ.

2021 - năm mà gần như mua mã nào trúng mã đó, một lần xuống lệnh có thể thu về cả xe máy, ô tô,... chứng sĩ “tham chiến” trên thị trường chỉ lo lắng việc xuống tiền tại mã nào để sinh lời cao nhất thay vì phải mất thời gian nghiên cứu các cổ phiếu tốt, phân tích đồ thị hay đánh giá triển vọng kinh doanh.

2021 - năm mang đến những niềm vui - trái ngược hoàn toàn so với thực tế diễn ra trên các bảng điện tử màn hình Smartphones, máy tính mà nhà đầu tư phải chứng kiến trong năm 2022.

Từ mức 1.524,7 điểm hồi đầu tháng 4, chỉ mất 7 tháng để VN-Index rơi về đáy 873,78 điểm (mức thấp nhất phiên 16/11/2022) - tương ứng giảm 42,7% hay “bốc hơi” hơn 650 điểm số.

Chứng khoán giảm mạnh, DNSE tung gói ưu đãi vay margin 5,99% và 9,99%
VN-Index kết năm 2022 ở mức 1.007,09 điểm - giảm 490 điểm (-32,8%) so với đầu năm

Bước sang năm 2022 - có quá nhiều thứ để nhà đầu tư nói về một “mùa làm ăn thất bát” xoay quanh các từ khóa “bán chui cổ phiếu”, “xung đột vũ trang”, "khởi tố lãnh đạo doanh nghiệp", “hủy đấu giá đất”, “siết tín dụng”, “tăng lãi suất”, “bán giải chấp cổ phiếu”,...

Những nhóm cổ phiếu trụ đều đã mất vai trò lực đỡ; những cổ phiếu tăng nóng đều đã “xì hơi”; những hệ sinh thái cổ phiếu đông người bắt đầu “vắng khách”; những cổ phiếu đắt nhất đã không còn giữ được phong độ; những cổ phiếu đã rẻ nay lại càng rẻ hơn;... Gần như tất cả đều trở thành gánh nặng trong “một vụ gieo trồng” lắm thiên tai địch họa.

Từ đỉnh cao, cả trăm cổ phiếu đồng loạt “hạ sơn” cùng VN-Index, HNX-Index; từ tận cùng hưng phấn, cả vạn chứng sĩ nhanh chóng bị đánh úp mà chưa kịp chuẩn bị tâm thế; những chứng sĩ đu đỉnh với đòn bẩy margin cao ngất ngưởng thậm chí "đau" gấp nhiều lần.

Chứng khoán giảm mạnh, DNSE tung gói ưu đãi vay margin 5,99% và 9,99%
Chứng khoán giảm mạnh, DNSE tung gói ưu đãi vay margin 5,99% và 9,99%
Khi thị thị điều chỉnh, cổ phiếu tốt cũng bị bán lây

Chỉ xét riêng ở nhóm cổ phiếu cấu thành VN30-Index - bộ chỉ số được coi là "cái bóng" của VN-Index khi gần như là lực kéo chính cùng tăng/cùng giảm với diễn biến chung của thị trường - nỗi buồn đã gần như hiện diện ở gần như các đầu cổ phiếu. Chỉ 5 trong số 30 mã may mắn thoát nạn bao gồm SAB, GAS, BID, VCB và FPT.