Chuyên gia AFA Capital: Muốn tăng trưởng bền vững, cần khơi thông tín dụng bằng luật hóa nợ xấu

Trong chương trình “Góc nhìn Tài chính & Kinh doanh”, hai chuyên gia tài chính của AFA Capital là ông Nguyễn Minh Tuấn (CEO) và ông Long Phan (Chủ tịch sáng lập) đã cùng phân tích cơ chế truyền dẫn của chính sách tiền tệ tới nền kinh tế thông qua hệ thống ngân hàng, đồng thời chỉ ra điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là nợ xấu chưa được xử lý triệt để.

Chương trình mở đầu bằng mô phỏng đơn giản về vòng quay chu trình dự trữ bắt buộc trong hệ thống ngân hàng hai cấp – giữa Ngân hàng Trung ương và các ngân hàng thương mại. Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, “từ một khoản tiền gửi 100 triệu đồng ban đầu, nếu áp dụng tỷ lệ dự trữ bắt buộc 10%, thì tổng cung tiền có thể nhân lên tới 1 tỷ đồng – gấp 10 lần”. Đó là cách mà hệ thống tín dụng và cung tiền lan tỏa vào nền kinh tế.

Tuy nhiên, khi nền kinh tế dựa quá nhiều vào tín dụng ngân hàng để tăng trưởng, rủi ro bắt đầu tích tụ. “Tỷ lệ tín dụng/GDP đến cuối năm 2024 đã chạm 134%, tức là cứ 100 đồng GDP thì có 134 đồng tín dụng, cho thấy nền kinh tế đang vận hành bằng vốn vay nhiều hơn là vốn nội tại”, ông Long Phan nhận định. Theo các chuyên gia, khi chỉ số này vượt ngưỡng 120–150%, tín hiệu cảnh báo rủi ro tài chính bắt đầu xuất hiện.

Ba chỉ số cảnh báo trong điều hành tín dụng và tăng trưởng GDP năm 2024–2025. Nguồn: AFA Capital tổng hợp từ phiên chất vấn Quốc hội tháng 6/2025.

Một trong những cảnh báo lớn là nợ xấu đang tăng trở lại trong quý I/2025. Ông Nguyễn Minh Tuấn nhấn mạnh: “Nợ xấu gia tăng sẽ khiến vòng quay tín dụng bị chậm lại hoặc đứt đoạn, vì ngân hàng mất niềm tin vào người vay và người dân giảm niềm tin vào ngân hàng”. Ông dẫn chứng rằng tỷ lệ bao phủ nợ xấu tại nhiều ngân hàng cũng đang suy giảm nhanh, làm giảm khả năng ứng phó khi rủi ro xảy ra.

Nợ xấu ngân hàng tăng cao trong quý I/2025: Cảnh báo dòng vốn bị nghẽn. Nguồn: Báo Tài chính Đầu tư, AFA Capital trực quan hóa.

Trước thực trạng này, giải pháp được các chuyên gia AFA Capital nhấn mạnh là cần “luật hóa Nghị quyết 42” để xử lý nợ xấu một cách có hệ thống, tạo hành lang pháp lý ổn định, minh bạch. Ông Long Phan cho rằng: “Nghị quyết 42 đã từng bước phát huy tác dụng nhưng hiện chỉ còn hiệu lực từng năm một. Việc chuyển hóa nghị quyết này thành luật sẽ giúp khơi thông dòng vốn, hỗ trợ cho mục tiêu tăng trưởng bền vững”.

Luật hóa Nghị quyết 42: Chìa khóa xử lý nợ xấu và tái khai thông dòng vốn. Nguồn: AFA Capital tổng hợp và trình bày.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Minh Tuấn nhấn mạnh thêm: “Nếu không có luật rõ ràng, người đi vay có thể trì hoãn nghĩa vụ trả nợ vì biết ngân hàng không thể xử lý tài sản đảm bảo. Còn nếu luật được ban hành, người vay sẽ buộc phải tuân thủ và hệ thống ngân hàng có cơ sở pháp lý để thu hồi vốn hiệu quả”.

Theo ông Tuấn, khơi thông tín dụng không chỉ là cấp thêm vốn mà còn là “làm sạch” hệ thống, gỡ các nút thắt về pháp lý và niềm tin. Chỉ khi dòng tiền chảy liên tục, trơn tru, không tắc nghẽn ở các khoản nợ xấu, thì vòng quay tín dụng mới phát huy hiệu quả tối đa trong thúc đẩy tăng trưởng GDP.

Tuy vậy, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng tăng trưởng tín dụng chỉ mang lại hiệu quả khi “vốn đi đúng nơi, đúng chỗ”. Theo ông Long Phan, “tín dụng cần được dẫn vào các lĩnh vực tạo ra giá trị gia tăng, thay vì chảy vào tài sản rủi ro như bất động sản, chứng khoán đầu cơ”. Nếu không kiểm soát tốt, tiền rẻ sẽ đổ vào đầu cơ thay vì sản xuất, dẫn đến lạm phát và bất ổn vĩ mô.

Bài học từ giai đoạn 2007–2011 vẫn còn nguyên giá trị. Khi đó, tín dụng tăng 36–54% mỗi năm, nhưng dòng tiền chủ yếu chảy vào bất động sản và tài sản đầu cơ. Hậu quả là lạm phát lên tới gần 20%, thị trường chứng khoán lao dốc và bất động sản đóng băng trong nhiều năm. “Thời điểm đó, do chưa có cơ chế xử lý nợ xấu, các ngân hàng buộc phải cơ cấu lại nợ hoặc đảo nợ, khiến hệ thống càng thêm trì trệ”, ông Tuấn chia sẻ.

Bài học từ quá khứ: Khi tín dụng tăng nóng và hệ lụy vĩ mô giai đoạn 2007–2011. Nguồn: AFA Capital tổng hợp.

Các chuyên gia cũng khẳng định việc tăng trưởng tín dụng là cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh các nguồn vốn khác như FDI, thị trường vốn và đầu tư công đang gặp khó khăn. Tuy nhiên, phải đảm bảo hai điều kiện: chất lượng tín dụng và khả năng xử lý nợ xấu. “Chỉ khi hai điều kiện này được đảm bảo, tín dụng mới trở thành công cụ thực sự hiệu quả để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 và hướng đến hai con số sau đó”, ông Tuấn phân tích.

Ở góc nhìn cuối cùng, ông Long Phan tổng kết: “Tín dụng là huyết mạch của nền kinh tế. Nếu hệ thống bị tắc ở điểm nào đó – như nợ xấu không xử lý được – thì dù có bơm thêm bao nhiêu vốn, kinh tế vẫn không thể tăng trưởng mạnh. Giống như công thức MV = PQ trong kinh tế học, muốn tăng GDP bền vững, phải đảm bảo dòng tiền quay nhanh và không bị nghẽn”.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới bất ổn, lãi suất quốc tế duy trì ở mức cao và chính sách tài khóa trong nước đang thận trọng, các chuyên gia AFA Capital cho rằng đây là thời điểm thích hợp để luật hóa Nghị quyết 42, nhằm tạo đòn bẩy chính sách tiền tệ một cách chủ động và an toàn.