'Gỡ khó' thuế cho doanh nghiệp và người dân: Chuyên gia đề xuất 4 giải pháp cấp bách

Bên cạnh những áp lực từ môi trường kinh tế toàn cầu, Việt Nam còn phải đối diện với thách thức nội tại trong việc đảm bảo nguồn thu ngân sách, đặc biệt thông qua các mục tiêu thuế nội địa. Trong bối cảnh đó, thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) nổi lên như một công cụ chủ chốt, không chỉ mang trọng trách gia tăng nguồn lực tài chính cho quốc gia mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng hành vi tiêu dùng của xã hội.

Do đó, việc điều chỉnh tăng thuế TTĐB cần được triển khai thận trọng, nhất là trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động. Mức tăng thuế quá cao hoặc thiếu tính toán có thể gây ra những hệ lụy tiêu cực cho hoạt động sản xuất kinh doanh, làm suy yếu năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước.

Cân bằng áp lực thuế từ Mỹ và mục tiêu thuế nội địa: Bài toán khó.

Chẳng hạn, đối với mặt hàng bia rượu, việc tăng thuế TTĐB thiếu cân nhắc có thể làm suy giảm lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa so với các sản phẩm nhập khẩu, đồng thời tác động tiêu cực đến các ngành dịch vụ liên quan như du lịch và giải trí. Tương tự, việc áp mức thuế quá cao lên thuốc lá có nguy cơ đẩy người tiêu dùng tìm đến thuốc lá lậu, không chỉ gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn đe dọa sức khỏe cộng đồng và tạo ra bất ổn thị trường.

Để dung hòa áp lực thuế Mỹ và mục tiêu nội địa, Việt Nam cần tiếp cận toàn diện và linh hoạt, đặc biệt chú trọng thời điểm và lộ trình điều chỉnh thuế TTĐB. Sự khác biệt về thời gian giữa việc Quốc hội thông qua luật sửa đổi (dự kiến tháng 5/2025) và quyết định thuế quan của Hoa Kỳ (tháng 7) đòi hỏi Việt Nam phải chủ động và linh hoạt trong việc xây dựng chính sách thuế TTĐB.

Trao đổi về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Cúc, nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA), cho rằng, về chính sách Thuế Tiêu thụ đặc biệt, thay vì áp dụng ngay, nên lùi thời điểm thay đổi biểu thuế sang năm 2027, đồng thời triển khai mức tăng một cách tuần tự, khởi đầu với 5% vào năm 2027 và tiếp tục gia tăng 5% vào các năm kế tiếp.

"Cách tiếp cận linh hoạt này được kỳ vọng sẽ giúp các doanh nghiệp trong ngành có đủ thời gian để thích ứng, tránh khỏi những xáo trộn đột ngột và những "cú sốc" không mong muốn về nghĩa vụ thuế", chủ tịch VTCA nhìn nhận.

Thứ hai, đối với thuế giá trị gia tăng (VAT), một đề xuất mang tính hỗ trợ rộng rãi là giảm 2% thuế suất trong 6 tháng cuối năm. Biện pháp này nên được áp dụng một cách đồng đều cho tất cả các nhóm hàng hóa và dịch vụ hiện đang chịu mức thuế 10%, bởi lẽ VAT là một yếu tố chi phí đầu vào quan trọng của hầu hết mọi ngành nghề.

Bà Cúc cho rằng, việc giảm thuế VAT một cách bao quát như vậy không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính trực tiếp cho người tiêu dùng mà còn có khả năng kích thích tổng cầu của nền kinh tế một cách hiệu quả.

Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) cho rằng, cần hỗ trợ về mặt thuế, phí để tăng tiêu dùng trong nước thúc đẩy doanh nghiệp phát triển.

Thứ ba, xem xét lại chính sách thuế đối với hộ kinh doanh cá nhân. Đối với các hộ có quy mô nhỏ, doanh thu thấp, việc giảm, miễn hoặc áp dụng mức thuế suất thấp nhất có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của khu vực kinh tế này. Ngược lại, đối với những hộ kinh doanh có doanh thu lớn, đạt đến một ngưỡng nhất định, việc áp dụng cơ chế thuế tương tự như doanh nghiệp không chỉ đảm bảo sự công bằng trong nghĩa vụ thuế mà còn tạo động lực khuyến khích các hộ này chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp, góp phần vào sự minh bạch và hiệu quả chung của nền kinh tế.

"Song song với đó, việc duy trì các chính sách giãn, giảm thuế cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn cần được chú trọng để hỗ trợ sự phục hồi và tăng trưởng của khu vực này, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế còn nhiều thách thức", bà Cúc nói.

Thứ tư, trong quá trình dự thảo sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân (TNCN), một yếu tố then chốt cần được cân nhắc kỹ lưỡng là việc điều chỉnh các bậc thu nhập chịu thuế đối với tiền công, tiền lương và thu nhập từ kinh doanh. Việc xem xét lại ngưỡng thu nhập tính thuế hàng tháng là vô cùng quan trọng.

Bà Cúc ví dụ, hiện nay, mức thu nhập trên 80 triệu đồng/tháng đang phải chịu mức thuế suất cao nhất, lên tới 35%. Điều này có thể tạo ra áp lực đáng kể lên những người lao động và chuyên gia có thu nhập cao, đồng thời có thể ảnh hưởng đến động lực làm việc và thu hút nhân tài.

Do đó, bà Cúc đề xuất nên tăng phần thu nhập tính thuế/tháng theo hướng nới rộng khoảng cách giữa các bậc. Cụ thể, mức thuế suất cao nhất 35% nên được áp dụng cho phần thu nhập tính thuế hàng tháng cao hơn nhiều so với ngưỡng hiện tại, ví dụ như từ 200-300 triệu đồng trở lên.

"Việc điều chỉnh này sẽ giúp giảm bớt gánh nặng thuế cho những người có thu nhập ở mức trung bình cao, tạo điều kiện để họ tích lũy và tái đầu tư, đồng thời đảm bảo tính lũy tiến của thuế một cách hợp lý hơn, góp phần tạo sự công bằng, bình đẳng và tính thống nhất trong toàn bộ hệ thống thuế", chủ tịch VTCA nhấn mạnh.